Mundarija: I. O‘quv materiallar 1 Ma’ruza mashg‘uloti materiallari

14-MAVZU.Amaliy mashg‘ulot Sportchilarning portlash qobiliyatini o‘Ichash
va rivojlantirish usuli (SPORK). 
 
Reja: 
1. Sportchilarning portlash qobiliyatini o‘lchash usuli. 
2. Zamonaviy sportda portlash qobiliyatini rivojlantirish. 
3. Tezkor-kuch talab etadigan sport turlarida sportchilarning portlash qobiliyatini o‘lchash va 
rivojlantirish usuli. 
Portlash qobiliyat ko‘rsatkichlari sportdagi tanlovda, sportchilarni
musobaqaga tayyor holatini tashxis etishda, bo‘lajak natijalarni bashorat qilishlarda
qo‘llash maqsadga muvofiq. 
Zamonaviy sportda portlash qobiliyatini rivojlantirish muhim ahamiyat kasb
etadi chunki u hamma tezkor-kuch talab etadigan sport turlarining ko‘nikma va
malakalarining tarkibiy qismi hisoblanadi. 
Sportchilarni portlash qobiliyatini o‘lchash va rivojlantirish uchun mualliflar
professor Z.G.Gapparov va dotsent J.M.Ishtayevlar “SPORK” (Sportchilarning
portlash qobiliyati) moslamasini ishlab chiqqan. 

---

Portlash qobiliyat vertikal sakrash usuli bilan aniqlanadi. Buning uchun
moslama shved devoriga osiladi va sportchilarni qo‘llarining barmoq uchlari
harakatlanuvchi qismning tagiga moslanadi 4- rasmga qarang. So‘ng sportchi o‘z
oldiga necha santimetrga sakrashni maqsad qilib qo‘yib ikki oyoq bilan depsinib 
yuqoriga sakraydi. Dastlabki holatdan barmoq uchlari etgan balandlik visual
belgilanadi. Ushbu ko‘rsatkich (santimetrda) portlash qobiliyat ko‘rsatkichi
hisoblanadi. 
SPORK moslamasining mavjud bo‘lgan metodikalardan farqi: 
Xar bir sakrash mashqi bajarilishida o‘sib boruvchi maqsadli ustanovka
mavjudligi (santimetrda) va tezkor informatsiya olinishi, sakrash jarayoniga
korreksiya kiritish mumkinligi. Yuqorida aytilgan sharoitlar kam vaqt va energiya
tejalishi bilan portlash qobiliyatini keskin rivojlanishiga olib keladi. Shuni aytib
o‘tish joyizki mashqlanishda sportchi mutloq jarohat olmaydi, shuning uchun
moslamadan ommaviy foydalanish mumkinligi. 
Moslamaning samaradorligi J.Ishtayev, A.Xodjaev va M.Arzikulovning
doktorlik dissertatsiyalarida eksperimental isbotlangan.