Mundarija I. Kirish I. Bob Yorug’lik tezligini aniqlash. Yorug’lik tezligi va uning tabiati. Yorug’lik tezligini aniqlash usullari. II bob Yorug’lik tezligini aniqlash metodlari. Yorug’lik tezligini aniqlashning astronomik metodlari

10-rasm. Bir fazada tebranayotgan o‘zaro perpendikulyar elektr va magnit maydonlar yorug‘lik tezligida tarqalib, elektromagnit nurlanishni aniqlang.
Nazariy nuqtai nazardan, yorug‘lik massiv elektromagnit nurlanishdir. Elektromagnetizm qonunlariga ko‘ra, u boshqa xususiyatlaridan (energiya, momentum, to‘lqin uzunligidan) qat’iy nazar, c ga teng bo‘lgan tezlikda harakatlanishi kerak. kondansator yasash va o‘lchash orqali o‘lchanishi mumkin; amperlardan aniqlanadi, elektr toki birliklari bizga beradi. 1865 yilda Maksvell tomonidan birinchi marta aniqlangan xuddi shu asosiy doimiy, keyinchalik boshqa ko‘plab joylarda paydo bo‘ldi.
Bu har qanday massasiz zarracha yoki to‘lqinning tezligi, shu jumladan tortishish tezligi. Bu nisbiylik nazariyasida kosmosdagi harakatingizni vaqt ichida sizning harakatingiz bilan bog‘liq bo‘lgan doimiy. Va bu energiyani qolgan massaga doimiy ravishda bog‘laydigan E \u003d

11-rasm. Romerning kuzatuvlari bizga geometriya yordamida olingan yorug‘lik tezligini birinchi marta o‘lchash va yorug‘lik Yer orbitasining diametriga teng masofani bosib o‘tish vaqtini o‘lchash imkonini berdi.
Ushbu miqdorning birinchi o‘lchovlari astronomik kuzatuvlar paytida o‘tkazilgan. Yupiterning oylari tutilish holatiga kirganda va chiqqanda, ular yorug‘lik tezligiga qarab, ma’lum bir ketma-ketlikda Yerdan ko‘rinadigan yoki ko‘rinmas bo‘lib ko‘rinadi. Bu 17-asrda c ning birinchi miqdoriy o‘lchashiga olib keldi, u 2,2× m/s da aniqlandi. Yulduz yorug‘ligi - yulduz va teleskop o‘rnatilgan Yerning harakati tufayli ham ularni hisoblab chiqish mumkin. 1729-yilda bu o‘lchash usuli zamonaviy qiymatdan atigi 1,4% farq qiladigan qiymatni ko‘rsatdi. 70-yillarga kelib, 299 792 458 m/s tezlik bilan faqat 0,0000002% xato aniqlandi, ularning aksariyati hisoblagichni yoki soniyani aniq aniqlashning mumkin emasligi bilan bog‘liq. 1983-yilga kelib, ikkinchi va hisoblagichlar c va atom nurlanishining universal xususiyatlari orqali aniqlandi. Endi yorug‘lik tezligi aniq 299 792 458 m/s.

12-rasm
Atomning 6S orbitalidan o‘tishi, , yorug‘lik tezligini, soniyasini va sonini aniqlaydi
Xo‘sh, nega yorug‘lik tezligi endi yo‘q va kam emas? Tushuntirish shaklda ko‘rsatilgan kabi oddiy. Yuqori atom. Atom o‘tishlari tabiatdagi qurilish bloklarining fundamental kvant xususiyatlari tufayli sodir bo‘ladi. Atom yadrosining elektronlar va atomning boshqa qismlari tomonidan yaratilgan elektr va magnit maydonlar bilan o‘zaro ta’siri turli xil energiya sathlari bir-biriga juda yaqin bo‘lishiga olib keladi, ammo baribir bir oz farq qiladi: bu giperfine - bo‘linish deb ataladi. Xususan, sezyum-133 giperfin tuzilishining o‘tish chastotasi juda o‘ziga xos chastotani chiqaradi. 9,192,631,770 bunday sikl uchun olingan vaqt ikkinchi; bu vaqt ichida yorug‘lik masofasi 299 792 458 metrni tashkil qiladi; bu yorug‘lik tarqaladigan tezlikni c aniqlaydi.