Mumtoz so’Z” 2011 Zamonaviy o’zbek tili: Sintaksis

Qarang: Yuqoridagi asar. ------- beti

5G‘ulomov A., Asqarova M. Hozirgi o‘zbek adabiy tili. Sintaksis. -Toshkent:O‘qituvchi, 1965.

1G‘.G‘ulom va davrimiz» (To‘plam).- Qarshi, 2003.- B. 81.

2 Qarang: Yuqoridagi kitob.

1Abuzalova M. O‘zbek tilida sodda gapning eng kichik qurilish qoliplari va uning nutqda voqyelanishi:filol. fan. nomz. ... diss. -Buxoro, 1994. –B. 47.

2Omonturdiev J. Hozirgi o‘zbek tilidagi sodda gaplarda kesimning struktura jihatdan tiplari: filol. fan. nomz. ... diss. avtoref. –Toshkent, 1965. –B. 44.

3 Бенвенист Э. Общая лингвистика. -М.: Прогресс, 1974. – 447 с.

4Akromov T. Hozirgi o‘zbek tilida ot-kesim:filol. fan. nomz. ... diss. avtoref. –Toshkent, 1967.
–32 b.

1O‘zbek tilshunosligida ot kesim va fe'l kesim atamalari keng tarqalgan. Bunda ot kesim deganda fe'ldan boshqa turkumlar, asosan, ot, sifat, son anglashiladi. Biroq ot termini so‘z turkumini ham, kezi kelganda ot, sifat va sonni ham jamlab atashi ona tili ta'limida juda katta chalkashlik tug‘diradi. Bunday nomlashda ham o‘zga til va tilshunoslikning ta'sirini sezish qiyin emas. Zero, rus tilshunosligida ot, sifat, son bilan ifodalangan kesimlar именное сказуемое atamasi bilan yuritilib, birikmali terminning birinchi so‘zi (ya'ni именное) mazkur turkumlar atamalarining umumiy qismi (имя)ning birikmaga xoslangan shaklidir (имя существительное, имя числительное, имя прилагательное). O‘zbek tilidagi atama shu so‘z (именное) aynan otga tenglashtirib, noto‘g‘ri tarjima qilinishi va qo‘llanishi oqibatidir. Shu boisdan biz o‘zbek, qolaversa, sharq tilshunoslik asarlarida an'ana bo‘lgan va chalkashliklarni bartaraf etishga xizmat qiluvchi ism atamasidan foydalandik. Masalan, ot kesim atamasi o‘rnida ism kesim termini ishlatiladi.

1Menglyiev B. O‘zbek tilining struktur sintaksisi: 5A220100 – filologiya (o‘zbek filologiyasi) yo‘nalishi bakalavri uchun o‘quv qo‘llanmasi. –Qarshi: Nasaf, 2004.

2Bozorov O. O‘zbek tilida gapning kommunikativ (aktual) tuzilishi: filol. fan. nomz. ... diss. avtoref. - Farg‘ona, 2004. –B. 23.

3Крущельницкая К.Г. К вопросу о смысловом членении предложения // Вопросы языкознания, 1956. -№5; Распопов И.П. Актуальное членения предложения. –Уфа, 1961; Ковтунова И.И. Современный русский язык. Порядок слова и актуальное членение предложения. –М., 1976; Панфилов В.З. Грамматика и логика. –М., 1963; Абдуллаев К.М. Актуальное членение предложения в азербайджанском языке // Советская тюркология, 1983. -№ 1; Сибагатов Р.Г. Атрибутивные и предикативные конструкции в плане содержания // Вопросы языкознания, 1982. -№2; Амиров Р.С. Способы актуального членения в казахском языке // Советская тюркология, 1970. -№ 6; Hayitmetov A. O‘zbek tilida aktual bo‘linishi va pozitsion masalalar. -Toshkent: Fan, 1984; Mahmudov N., Nurmonov A., Ahmedov A. va boshq. O‘zbek tilining mazmuniy sintaksisi. -Toshkent: Fan, 1992; Bozorov O. O‘zbek tilida gapning kommunikativ(aktual) tuzilishi: filol. fan. nomz. ... diss. avtoref.-Farg‘ona, 2004. –B. 23.

4Mahmudov N., Nurmonov A., Ahmedov A.va boshq. O‘zbek tilining mazmuniy sintaksisi: -Toshkent: Fan, 1992; Bozorov O. O‘zbek tilida gapning kommunikativ(aktual) tuzilishi: filol. fan. nomz. ... diss. avtoref.-Farg‘ona, 2004. –B. 23.

1Sayfullaeva R., Mengliev B., Boqieva G., Qurbonova M., Yunusova Z., Abuzalova M. Hozirgi o‘zbek tili. –Toshkent,