Мумтоз шарк (форс араб) адабиёт, санъат ва маданиятнинг синкретик шакли

Бадиий образ – ҳаёт каби мураккаб, сермазмун. Санъатда ҳаётнинг ҳамма мураккабликлари, қирралари, муносабатлар мажмуи бадиий образда умумлаштирилади, унда ташқи (объектив) ва ички (субъектив) томонлар мавжуддир. Санъаткорнинг ҳис-туйғулари, кечинмалари, режалари манбаи бўлган воқеа-ҳодисалар, турли вазиятлар, тўқнашувлар бадиий образнинг ташқи (объектив) томонидир. Бадиий қиёфа ташқи дунёни инсон эҳтиёжларига мутаносибликда акс эттиради, яъни ҳаётни эстетик қадрият сифатида ифодалайди. Бадиий образнинг ички (субъектив) томони санъаткорнинг ҳис- туйғулари, мўлжаллари, баҳолашлари, кечинмалари, ўй-хаёллари, орзу- умидларидир. Ташқи дунё таассуротларидан санъаткор-ижодкор онгида ҳосил бўлган буларнинг барчаси санъаткорнинг ички дунёсини ташкил этиб, у яратган бадиий образларда ўз ифодасини топади.

• Бадиий образ – ҳаёт каби мураккаб, сермазмун. Санъатда ҳаётнинг ҳамма мураккабликлари, қирралари, муносабатлар мажмуи бадиий образда умумлаштирилади, унда ташқи (объектив) ва ички (субъектив) томонлар мавжуддир. Санъаткорнинг ҳис-туйғулари, кечинмалари, режалари манбаи бўлган воқеа-ҳодисалар, турли вазиятлар, тўқнашувлар бадиий образнинг ташқи (объектив) томонидир. Бадиий қиёфа ташқи дунёни инсон эҳтиёжларига мутаносибликда акс эттиради, яъни ҳаётни эстетик қадрият сифатида ифодалайди. Бадиий образнинг ички (субъектив) томони санъаткорнинг ҳис- туйғулари, мўлжаллари, баҳолашлари, кечинмалари, ўй-хаёллари, орзу- умидларидир. Ташқи дунё таассуротларидан санъаткор-ижодкор онгида ҳосил бўлган буларнинг барчаси санъаткорнинг ички дунёсини ташкил этиб, у яратган бадиий образларда ўз ифодасини топади.

Жонатан Каллер адабиёт ва маданиятшунослик ҳамда улар ўртасидаги боғлиқлик ҳақида қуйидагича фикр юритади: Француз профессорларининг тамаки Америкаликларнинг ҳаёлларига ўрнашиб олган семизлик ҳақида китоблар ёзишлари; Шекспир издошларининг икки жинсликни таҳлил қилишлари; Реализм мутахассиларининг сериал қотиллари устида ишлари. Ўзи нима рўй бермоқда? Бу ерда содир бўлаётган ҳодиса “маданиятшунослик” бўлиб, 1990-йилларнинг гуманитар фанларидаги асосий фаолиятдир.

• Жонатан Каллер адабиёт ва маданиятшунослик ҳамда улар ўртасидаги боғлиқлик ҳақида қуйидагича фикр юритади: Француз профессорларининг тамаки Америкаликларнинг ҳаёлларига ўрнашиб олган семизлик ҳақида китоблар ёзишлари; Шекспир издошларининг икки жинсликни таҳлил қилишлари; Реализм мутахассиларининг сериал қотиллари устида ишлари. Ўзи нима рўй бермоқда? Бу ерда содир бўлаётган ҳодиса “маданиятшунослик” бўлиб, 1990-йилларнинг гуманитар фанларидаги асосий фаолиятдир.
• Кенг тушунчада, маданиятшунослик лойиҳаси бу асосан ҳозирги замонда маданият вазифасини тушунишдадир: “маданий” маҳсулотларнинг қандай ишлаши, бу турли туман дунё ва аралаш жамиятларда, давлат ҳокимияти, ахборот индустрияси ва чет эл корпороцияларида “маданий” ўзига хосликлар қандай барпо этилган ва жойлаштирилганлигини тушунишдадир. Умуман олганда, адабиётнинг маданиятнинг бир соҳаси сифатида ўрганилиши, маданиятшунослик адабиётшуносликни ўзига қамраб олишини билдиради.

РАҲМАТ