Mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish

ASOSIY TAYaNCh TUShUNChALAR
1.Mulk 6. Mulkdan foydalanish.
2. Mulk-iqtisodiy kategoriya. 7. Mulkni tasarruf etish
3. Mulk-huquqiy kategoriya. 8. Mulk huquqi.
4.O’zlashtirish. 9. Manfaatlar
5.Mulkka egalik qilish. 10. Iqtisodiyotni erkinlashtirish
a) mulkdorlik huquqining mulk egasi qo’lida saqlanib turishi, yaratilgan mahsulotni
o’zlashtirishning ijtimoiy shakli
b) kishilarning narsaga (mulkka) nisbatan kelib chiqadigan munosabatlar qonun va
huquqiy hujjatlarda, davlat tomonidan belgilangan va har bir fuqaro uchun majburiy tartibqoidalarni
ifodalaydi
v) mulk bo’lgan boylikni taqdirini mustaqil hal etish, ya’ni undan kelajakda qanday
maqsadda foydalanish, ishlatishni belgilash
g) mulkka nisbatan, uni o’zlashtirish, xo’jalik yuritish uchun ishlatishch jarayonida
kishilar o’rtasida yuz beradigan munosabatlar
d) mulkni ishlatib, ko’zlangan maqsadga, natijaga erishish: daromad topish yoki shaxsiy
ehtiyojni qondirish
e) kishilar o’rtasida ne’matlar va ulardan foydalanish natijasida vujudga keladigan
munosabatlarni jamiyat tomonidan qabul qilingan qoidalari(qonunlar, an’analar, urf-odatlar,
ma’muriy farmoyishlar)
yo) cheklangan ne’matlarni qabul qilingan tartib asosida o’zlshtirish
j) mulkchilikni mazmunini ifodalab, egalik qilish, foydalanish va tasarruf etish yaxlitligi
z) odamlar ehtiyojini munosabatlar orqali ifodalanishi
i) davlatning iqtisodiy faoliyatdagi hukmronligini, monopol mavqeini sindirib,
iqtisodiyotni boshqarishda yagona davlat mexanizmi o’rniga aralash iqtisodiyotga xos bo’lgan
bozor mexanizmiga keng yo’l berish
Takrorlash va munozara uchun savollar
1.Mulk iqtisodiy kategoriya sifatida qanday munosabatlarni ifodalaydi? Xuquqiy
kategoriya sifatida-chi?
2.Mulk munosabatlarining iqtisodiy mazmuni, ob’ekti va sub’ekt-larini ta’riflang?
3.Mulkchilik munosabatlariga ko’proq iqtisodiy hamda huquqiy kategoriya sifatida
qarashlarning qanday farqi bor?
4. «Xuquq dastasi» qanday huquqlar majmuidan iborat?
5.Manfaatlar nima sababdan ob’ektiv hamda sub’ektiv, umumiy va xususiy bo’ladi?
6.Mulk tiplari (turlari) va shakllarini ta’riflang. Ular qaysi jihatlari bilan farqlanadi?
7.Davlatlashtirishdan qaytish, boshqacha aytganda, iqtisodiy hayotni erkinlashtirish bilan
mulkni davlat tasarrufidan chiqarish qanday farq qiladi?
8.O’zbekistonda mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish qanday amalga
oshirildi?
9.Prezidentimizning «Mulkchilik masalasini hal etish… bozorni vujudga keltirishga
qaratilgan butun tadbirlar tizimining tamal toshi bo’lib xizmat qiladi»,- deb ta’kidlashining
sababi nimada?
10. «Boylik bu puli ko’plikda emas, ko’ngli to’qlikda» degan naqlga qanday qaraysiz?