Muhokama qilinib o‘quv jarayoniga foydalanish uchun tavsiya qilingan

18.3. Boshkaruvni tashkil etish va samaradorlik. 
Unumdorlikni  oshirishda  boshkaruvni  tugri  tashkil  etish  muxim  axamiyatga  ega.  Tashkil 
etish jarayoni raxbariyat  mexnat resurslari, materiallar, texnologiya, axborot va kishilarni 
kuyilgan maksadga erishish uchun birlashtiruvchi vositadir. Boshkaruvni samarali tashkil 
etish natijasida (ya‘ni, tashkiliy jarayonlar sozlanganligi) resurslardan makbul foydalanish, 
ijrochilar  majburiyatini  taksimlashda  tushunmovchilik  natijasida  mexnat  unumdorligi 
pasayishini  kamaytirish,  bulinmalar  uzaro  ta‘siri  buzilishiga    chek  kuyishni  ta‘minlaydi. 
Tugri yulga kuyilgan tashkiliy jarayonlar mexnat unumdorligi ortishiga imkon beradi. 
Unumdorlik  boshkaruvining  boshkaruv  texnolgiyasi,  boshkaruv  ishini  loyixalashtirish  va 
boshkaruv  tashkiliy  tizimi  kabi  unsurlari  bilan  uzviy  boglikdir.  Boshkaruvning  samarali 
texnologiyasi  mexnat  unumdorligiga  eng  kup  ta‘sir  kursatuvchi  omildir.  Xozirgi  paytda 
avtomatlashgan  zavodlar,  robot  texnikasi,  loyixalashtirishning  avtomatlashgan  tizimini 
kullovchi  amerikalik  va  Yaponiya  ishlab  chikaruvchilari  bozorning  katta  kismini  egallab 
olmokdalar,  chunki  yukori  sifatli  maxsulotni  rakobatdoshlariga  nisbatan  arzon  narxda 
sotadilar. 
 Idora ishiga kompyuter texnologiyasini joriy kilish mexnat unumdorligi ortishida  boshka 
omillarga nisbatan kuprok axamiyatga ega. Lekin, ilgor texnologiya xar doim xam mexnat 
unumdorligi 
ortishiga 
olib 
kelmaydi. 
Bunday 
texnologiya 
afzalliklari 
unga 
ishlovchilarning  salbiy  munosabati  tufayli  namoyon  bulmasligi  mumkin.  Texnologiya 

---

 
227 
darxakikat  unumdorlik  ortishiga  olib  kelishi  uchun  raxbariyat  texnologiya  talablari  uni 
kullovchi kishilar manfaatlariga tugri kelishini ta‘minlashi kerak. 
Boshkaruvning  tashkiliy  tarkibi  raxbriyat  va  barcha  darajada  unga  buysunuvchi  xamda 
korxonaning  asosiy  tarkibiy  bulinmalari  urtasidagi  uzaro  munosabatni  belgilaydi.  Tarkib 
unumdorlikk ma‘muriy-boshkaruv soniga bulgan nisbati orkali bevosita ta‘sir etadi. Agar 
korxona  uz  faoliyatiga  salbiy  ta‘sir  kursatmay  boshkaruvchilar  sonini  kiskartirsa, 
unumdorlik yukori buladi. Tashkilot tarkibi uncha yakkol namoyon bulmaydigan yul bilan 
xam unumdorlikka ta‘sir kiladi. Masalan, mutaxassis va olimlar yukoridan kat‘iy berilgan 
buyrukka salbiy munosabatda buladilar. Bunda ular uz mexnati natijasidan konikmaydilar 
va  ular  mexnati  uncha  unumli  bulmaydi.  Ijodiy  yondashuvni  talab  etuvchi  tarkibga  ega 
tashkilotlar  rakobat  rakobat  kurashida  kengrok  imkoniyatlarga  ega  buladilar.  Jaxon 
bozoriga uz vaktida masalan, zamonaviy  kompyutr bilan ish olib borish bu daromadlarni 
keskin  kupaytirish  va  unumdorlikni  oshirish  demakdir.  Kichik  korxona  ba‘zan  yirik 
korxonaga  nisbatanmasaralirok  buladi.  Korxona  samarali  ishlashi  uchun  biror  vazifani 
bajarish  biror  anik  kishi  yoki  bulinmaga  topshirilishi  va  unga  mos  vakolatlar  berilishi 
lozimligi  tajribadan  ma‘lum.  Unumdorlikni  javob  beruvchi  biror  shaxs  yoki  guruxga 
berilgan vakolat doirasiga mablaglarni sarf kilish xukuki xam kirishi kerak.