|
Adabiyotlar.
1.Gerchikova I.N. Menedjment:
Uchebnik. 4-ye izd., pererab. i dop. - M: Yuniti-
Danya, 2004. – 511 s.
2.Gitelman L.D., Isayev A.P. Ambisiozniye menedjeri: Derzost i intellekt. - M.: Delo,
2004. - 360 s.
3.Gladishev A.G., Gorodyanenko. Teoriya upravleniya: Ucheb. posob. – M., 2003. – 100
s.
4.Govrilenko V.M.
Menedjment: Konspekt leksiy. - M.: Prior-izdat, 2004. - 160s.
MAVZU 12. MENEJMENTDA KAROR KABUL KILISH.
12.1.Boshkaruv karorlarining moxiyati va ularning tasnifi.
12.2.Boshkaruv karorlariga kuyiladigan talablar.
12.3.Boshkaruv karorlarini tayyorlash jarayoni va kabul kilish 12.4.Boshkaruv
karorlarini (optimizasiyalash) usullari va ularni bajarilishini tashkil etish.
12.1. Boshkaruv karorlarining moxiyati va ularning tasnifi.
Boshkaruv faoliyatining samaradorligi kupincha kabul kilinayotgan karorlarga boglik
korxonadagi butun savol va muammolar zanjiri ularning anik yechimi va boshkaruvchiga
yuklangan, ishlab chikarish, texnik, ijtimiy, iktisodiy, marketing va xukukiy vazifalar
karorlarni tugri kabul kilish va uz vaktida bajarilishiga boglik. Yechilayotgan
muammolarning xammasi xar-kanday boshkaruvchi tomonidan xisobga olinadi va bu
narsa uning boshkaruv uslubida xamda butun boshkaruv jarayonida aks etadi.
Iktisodiyotni boshkarishdagi yechimlarning moxiyati kupgina obyektiv omillarga boglik.
Ulardan eng asosiysi - ishlab chikarish vositalariga turli mulkchilik; ishlab chikarish va
mexnatni chukur taksimlanishi va ixtisoslashuviga; mexnat va material texnik resurslarni
boshkarish; soxalararo, ishlab chikarishlararo alokalarni kengayishi; Kushma korxona
tuzish; marketingni amalda kullash; korxona va oxalarni tashki iktisodiy alokalarga
chikish, boshkaruv karorlarini kabul kilishdagi tavakkalchiliklar.
Boshkaruv karori - keng ma‘noda jamiyatdagi moddiy va ma‘naviy extiyojlarning real
kondirilish imkoniyatlari bilan bir nuktada kesishuvi xalk xujaligidagi bir nuktada
kesishuvi. Xalk xujaligidagi bu muammoning yechimi mavjud konunlar, farmonlarning
bizga boglik bulmagan konuniyatlarning bizga boglik bulmagan konuniyatlarning bir-
biriga muvofik kelishishidir. Boshkaruv karori - shuningdek korxona oldida turgan
maksadlar va missiyasini amalga oshirish demakdir. Aynan shu jarayonda yuzlab, minglab
insonlar uz extiyojlarini kondiradi, mavkega ega buladi, xar tomonlama usadi va umuman
jamiyat usadi.
Karorlarni ishlab chikarish va amalda kullash raxbarning keyingi faoliyatidagi siljishlariga
boglik. Bitta muammo buyicha bir necha karorlar ishlab chikiladi va ulardan bittasi
amalda kullaniladi. Bu karorlar tasnifi muxim nazariy va xayotiy axamiyatga ega.
Boshkaruv faoliyatining samaradorligi nuktai nazaridan karorlar kuyidagi turlarga
bulinadi: strategik va operativ.
Strategik karor - bu korxonaning faoliyati bilan boglik bulgan maksad va missiyalarning
shakllanishi.
190
Bozor iktisodiyotiga utish sharoitida bu karorlar korxonaning faoliyatidagi yangicha
yondashuvlar, keskin burilishlarni sillik utishini ta‘minlaydi. Strategik karorlar korxona,
xudud, soxa darajasida karorlar jamiyatdagi yangi manbaalar xisobiga butun iktisodiy va
ijtimoiy muammolarni yechishga yordam beradi.
Operativ karorlar bu moxiyati buyicha xujalik boshkaruv karorlaridir. Ular
boshkariladigan obyektni uzluksiz ishlash jarayonini kullab-kuvvatlashi uchun joriy
shaxsiy muammolar buyicha kabul kilinadi. YA‘ni, uning murakkab mexanizmini
struktura va uzaro alokalarni uzgartirmasdan ushlab turishdir. Bu karorlarni raxbar maxsus
tayyorgarliksiz yetarlicha tez kabul kiladi. Bunday karorlarga xodimlarni ishga olish va
bushatish, ularning ish xaklarini uzgarishi, korxonani kishga tayyorlash xakidagi va shu
kabi xujjatlarni kiritish mumkin.
Xarakat doirasi buyicha boshkaruv karorlarini iktisodiy, tashkiliy, ijtimoiy, texnik va
texnologik karorlarga bulish mumkin.
Shuningdek, boshkaruv karorlari boshkaruv darajasi buyicha xam kuyidagi boskichda
bulinadi: usta, uchastka boshligi, sex boshligi, ishlab chikarish boshligi, korxona va
birlashva raxbari, vazir ....
Karorlar ta‘sir kilish yunalishi buyicha tashki va ichki buladi. Tashki karorlar boshka
darajaga karatiladi, ichki karorlar esa aloxida bulimlar yoki karatiladi, ichki karorlar esa
aloxida bulimlar yoki korxonani kamrab oladi.
Boshkaruv karorlari funksional mazmuni buyicha iktisodiy, tashkiliy, koordinasion,
ragbatlantiruvchi, boshkaruvchi va nazorat karorlarga bulinadi.
Kayta ishlashni tashkillashtirish buyicha shaxsiy, xamkasbiy va malakaviylarga bulinadi.
Shaxsiy karorlar raxbarning jamoadagi kelishuvisiz va muxokamasiz yoki aloxida shaxslar
tomonidan ishlab chikariladi. Kupincha bular korxona tarakkiyoti yulidagi prinsipial
muammolarga daxli bulmagan operativ karorlardir. Ґamkasb karolari asosan moddiy
tayyorgarlik talab kiladigan, bir gurux mutaxassislar va raxbarlar tomonidan ishlab
chikariladigan va kabul kilinadigan karorlardir. Ular xar tomonlama mazmunga egadirlar.
Jamoa karorlari mansab yoki xodimlardan kat‘iy nazar bugun ishtirokchilar tomonidan
umumiy majlisda ishlab chikariladi. Bunday karorlar ishlab chikarishning baxoli
savollarini kurib chikishda kabul kilinadi.
Mexnat turi buyicha karorlar standart va nostandart karorlarga bulinadi. Standart, ba‘zan
dasturiy karorlar - bu karorlarning uzini ishlab chikish va uni kabul kilish jarayonidagi
karorlardir. Dasturlash va uni kabul kilish jarayonidagi karorlardir. Dasturlash mumkin
bulgan karorlar orasida shunday standart boskichga yetdiki, ularni matematik model
shaklida tasvirlash mumkin. YA‘ni EXMning texnik ishiga axamiyatli kismni kiritish
imkoniyati tugiladi. Nostandart karorlar - bu eng murakkab, asosiy karorlar. Ґam
kilinadigan muammoga ijodiy yondashish uchun kengligi bilan ajralib turadi. Ijodiy
karorlar xar doim jadallik va yangilikda namoyon buladi. Birok nostandartlikning
xarakterini dikkat bilan taxlil kilish zarur. Chukur , keng taxlilda bu xollarni unchalik va
yangi emasligini kurish mumkin, agarda uni bir kator aloxida muammolarga bulib chiksa.
Shu tarika boshkaruv karorlari inson faoliyatining xar kanday doirasida tashkiliy
boshlanishi bulib xisoblanadi. Uning asosida konunlar tasdiklanadi.yu material-texnik,
moliyaviy va mexnat resurslari ishlatishni rejalashtirish, ijrochilar va raxbarlar ma‘sliyati
oshiriladi va maksadga yetishish yulida ularning urni belgilanadi.
191
Do'stlaringiz bilan baham: |
