Muhandislik grafikasi va kompyuterda loyihalash

Silindr sirtning yoyilmasini yasash
Silindrning yoyilmasini yasash uchun, yasovchilarining haqiqiy uzunliklarini va normal kesimining haqiqiy ko’rinishini bilish kerak. Silindrning yasovchilariga perpendikulyar bo’lgan tekis­lik bilan kesilishidan hosil bo’lgan tekis shakl shu silindrning normal kesimi deb ataladi.
To’g’ri doiraviy silindrning yoyilmasi. Asosining diametri d, balandligi h bo’lgan silindr yon sirtining yoyil­masi to’g’ri burchakli turtburchak bo’ladi. Turtburchakning tomonlaridan biri h ga, ikkinchisi πd ga teng (42-rasm, a).
Qiya kesilgan doiraviy silindrning yoyil­masi. 42-rasm, b da frontal proyeksiyalovchi P tekislik bilan qiya kesilgan to’g’ri doiraviy silindrning yoyilmasini yasash ko’rsatilgan. Silindrning qiya kesilgan asosi ellipsdir; bu ellips yoyilmada sinusoida ko’rinishida tasvirlanadi. Sinusoidaning amplitudasi a kesmaga teng, davri silindr asosi aylanasining uzunligiga, ya’ni πd ga baravardir.

42-rasm.
Bulardan foydalanib, sinusoidani tubandagicha yasash mumkin. Silindr asosi aylanasining uzunligini (πd ni) teng n ta (masalan, 12 ta) qismga bo’lamiz va bo’luvchi nuqtalar orqali silindrning yasovchilariga parallel qilib to’g’ri chiziqlar o’tkazamiz. Shundan keyin silindrning o’qidagi 2a kesmada diametri shu kesmaga teng yarim aylana chizamiz va uni 6 ta teng qismga bo’lamiz. Bo’luvchi nuqtalar orqali gorizontal chiziqlar o’tkazamiz. Bu chiziqlarning tegishli vertikal chiziqlar bilan kesi­shuv nuqtalari silliq egri chiziq bilan tutashtirilsa, sinusoida hosil bo’ladi. Yasashdan ko’rinib turibdiki, yoyilmani bu usul bilan chizish uchun silindrning gorizontal proyeksiyasi kerak bo’lmaydi, shuning uchun epyurda u ko’rsatilmagan.