Muhandislik geologik tadqiqotlar

16.6-
 
rasm
. Grunt suvlari 
oqimining sarfini hisoblash 
sxemasi:I va II - suv o’tkaz-
maydigan qatlamning gorizontal 
vaziyati; III - qiya vaziyati 
16.3. Yer osti suvlarining oqim sarfi.
Yer osti suvlari gidrostatik bosim ta’siri ostida yuqori bosimli nuqtadan 
(yuqoriroq sathdan) kam bosimli nuqtaga 
(pastroq sathga) tomon harakatlanadi, bunda 
yer osti suvlari normal fil’trlanadi. Suvli 
qatlamning 
kundalang 
kesimidan 
vaqt 
birligida oqib o’tayotgan suv miqdori 
oqim
sarfi
deb ataladi va Q bilan belgilanadi. 
Grunt suvlarining oqim sarfini aniqlash ancha 
murakkab bo’lib, ularni aniqlash usullari 
maxsus qo’llanmalarda keltirilgandir. Suvli 
qatlamning gorizontal va qiya hollari uchun 
suv sarfining qanday hisoblanishini ko’rib
chiqamiz (16.6 - rasm).
Oqim qalinligi (h) o’zgarmaydi. Suvning 
tekis yuzasidagi oqim sarfini chiziqli qonun 
fil’trlanishi asosida aniqlash mumkin:
Q = K
f 
B

 h 
l
H
H
2
1

;
(16.5) 
Bu yerda: B - oqim kengligi; 
H
1
, H
2
– 
kesim, 1, 2 - kesimlardagi suvli gorizont 
qalinligi (hisob ana shunga nisbatan qilinadi); 
l - kesimlar orasidagi masofa.
Tabiiy sharoitda ko’p uchraydigan holatlardan biri grunt suvi oqim qalin-
ligining o’zgaruvchanligidir. II chizma (16.6-rasm) da ana shu holatlar 
ko’rsatilgan (gorizontal suv o’tkazmaydigan qavatda). Oqim sarfi quyidagi 
Dyupyui tenglamasi asosida hisoblanadi:
Q= K
f
 B

 h
 =
l
h
h
2
2
2
2
1

;
(16.6) 

---

140 
Suv o’tkazmaydigan qatlam qiya bo’lganda esa (chizma III) hisoblashda 
qo’shimcha gorizontal yuza 0-0 o’tkaziladi.