Muhandislik- fizika

LABORATORIYA STENDI №2

MAYDON TRANZISTORI KIRISh VA ChIQISh XARAKTERISTIKALARINI O‘RGANISh. QON O‘TIShI JARAYONINI ( Dukillash) O‘RGANISh.

Laboratoriya stendidan maqsad: Maydon tranzistori kirish va chiqish xarakteristikalarini o‘rganish. Qon o‘tishi jarayonini (bienie) o‘rganish.
Ishni bajarish tartibi:

I. Maydon tranzistori kirish va chiqish xarakteristikalarini o‘rganish.

I.1. ELECTRONICS WORKBENCH dasturini ishga tushiring. 2.1- rasmdagi sxemani yig‘ing.

2.1- rasm. Maydon tranzistori kirish va chiqish xarakteristikalarini o‘rganish sxemasi.

I.2. Sxemani yoqing va stok kuchlanishi(US) ni 0 dan 3 V gacha o‘zgartirib, stok toki (IS) ning stok kuchlanishi(US) ga bog‘liqligini jadvalga kirgizing. Bu paytda zatvor kuchlanishi (UZ) 0; 0,2; 0,4; 0,6; 0,8; 1; 1,2 V qiymatlarda bo‘lishi kerak. Bu bog‘liqlik tranzistorning kirish xarakteristikasi IS = f (US) bo‘ladi.

I.3. Jadvaldagi ma'lumotlar asosida zatvor kuchlanishining turli qiymatlarida IS = f (US) xarakteristika turkumlarini oling.

II Maydon tranzistori chiqish toklarining yuklama qarshiligiga bog‘liqliligini tekshirish.

II.1. 2.2- rasmdagi sxemani yig‘ing.

2.2- rasm. Maydon tranzistori chiqish toklarining yuklama qarshiligiga bog‘liqliligini tekshirish sxemasi.

Bu sxemada zatvor kuchlanishi ikkta manba kuchlanishlari yig‘idisiga teng bo‘ladi. Stok kuchlanishi o‘zgarmas tok manbasiga ulangan. Sxemaga ulangan ampermetrlar biri o‘zgarmas tokni (DC rejim) va ikkinchisi o‘zgaruvchan tokni (AS rejim) o‘lchashga mo‘ljallangan. Yuklama qarshiligini o‘zgartirib, chiqish tokining yuklama qarshiligiga bog‘liqligini aniqlang. Natijalarni quyidagi jadvalga kiriting.

• 
  Qon o‘tishi jarayonini o‘rganish.
  

• 
  .1. Bir- biriga chastotasi yaqin bo‘lgan ikki garmonik to‘lqinlar o‘zaro qo‘shilsa, amplitudasi pulsatsiya qiladigan garmonik tulqinlar paydo bo‘ladi. Amplitudaning o‘zgarish chastotasi ikki garmonik to‘lqinlar chastotalarining farqiga teng bo‘ladi. Bu hodisani kuzatish quyidagi sxema bilan amalga oshiriladi.
  

2.3- rasm. Dukillash (bienie)larni kuzatish sxemasi.

Manbalarga ketma-ket ulangan qarshiliklar manbalarning ichki qarshiliklarini anglatadi, 1kom qarshilik esa yuklama qarshiligidir. Natijada olinadigan ossillogramma quyidagi ko‘rinishga ega bo‘lishi kerak.

2.4- rasm. Ossillogramma.

III.2. Tibbiyotda shu hodisaning ishlatilishini ko‘rib chiqamiz.

Masala. Ultra tovush qon aylanishi tezligini o‘lchashda ishlatiladi. Agar ultratovush tarqatgich 500 kGs chastota bilan to‘lqin tarqatsa, yo‘naltirilgan va qaytgan to‘lqinlar qo‘shilsa, qon urishi (bienie) chastotasi qancha bo‘ladi? Ultratovushning qondagi tezligi 1540m/s, inson soni arteriyasidagi aylanuvchi qon tezligi 2sm/s deb olinsin.

Masalani yechish. Dopler effektiga asosan harakatlanayotgan jismning chastotasi yo‘naltirilgan chastotaga nisbatan o‘zgaradi. Misolimizda qon harakatda bo‘lgani uchun qonga tushuvchi va qondan qaytgan ultra tovuo‘ chastotalari har xil bo‘ladi.

Bu yerda V0 - harakatlanayotgan jism tezligi ( bizda – qon tezligi);

V- ultratovush tezligi;

ν – tarqatgich chastotasi.

Shunday qilib: Qon urishi ( bienie) chastotasi

ga teng bo‘ladi.

Olingan natijani tekshirish uchun harakatlanayotgan qon (umuman aytganda – eritrotsitlar) chastotalari:


Qaytgan ultratovush chastotasi

ga teng.

Electronics Workbench dasturida chastotaning faqat butun qiymatlarini qo‘yish mumkinligini hisobga olsak, ikkinchi signal chastotasini 499987 Gs deb olamiz.

Quyidagi sxemani yig‘amiz:

2.5- rasm. Qon aylanishi tezligining o‘zgarishini tekshirish sxemasi.

Shu sxema ossillogrammasini oling va tahlil qiling.

Nazorat savollari:

1. Maydon tranzistorlari turlarini aytib bering.

2. Maydon tranzistorlari kirish va chiqish xarakteristikalarini tushuntirib bering.

3.Qon aylanishi tezligini o‘lchash sxemasi modelining ishlash prinsipini tushuntirib bering.