Muhammadyoqub ostonaqulov budjet hisobi

-Zak.21!
129
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

B u djet tashkilotining x arajatlar smetasining ijrosi b o ‘yicha balansi bir 
tom o nli yoki ikki tom onli shakldagi jadval k o ‘rinishida taqdim etilishi 
m um kin. Jadvalning bir q ism id a m ablag‘lam ing turlari yoki joylanishi 
v a foydalanish b o ‘yicha q ay d qilinsa, boshqa qism ida csa budjet 
tashkilotin ing m ablag‘lari u la m in g tashkil etilish m anbalari b o ‘yicha 
q ay d qilinadi. B uxgaltcriya balansi m ablag‘larining turlari, joylanishi va 
foydalan ish b o ‘yicha qayd qilinadigan qismi buxgaltcriya balansining 
aktivi deb ataladi. MablagMar, ulam ing tashkil topish m anbalari b o ‘yicha 
q ay d qilinadigan balansning boshqa qismi buxgaltcriya balansining 
p assiv i deb ataladi.
B udjet tashkiloti balansining tuzilishi xo ‘jalik yurituvchi subyektning 
b alan si tuzilishidan jid d iy rav ish d a farq qiladi. B udjet tashkilotlari o ‘z 
faoliy atlarini amalga oshirish uchun kerakli m ablag‘larni budjetdan 
oladi, shuning uchun ham u la r o ‘zlarining aylanm a m ablag‘lariga cga 
b o ‘lm aydi va bankdan ssu d alar ololmaydi.
B udjet tashkilotining balan sid a «Nizom fondi» subschyoti yo‘q. 
B alan sn in g aktividagi «A sosiy vositalar» schyotidagi m a ’lumotlarga 
balan sning passividagi « A sosiy vositalardagi fond» va «A sosiy vosita- 
lam in g cskirishi» subschyotlaridagi m a’lum otlarga to ‘g ‘ri keladi, 
b alan sn in g aktividagi «K am baholi va tcz eskiruvchi buyumlar» 
subsch yotiga csa balansning passividagi «Kam baholi va tez eskiruvchi 
buyum lardagi fond» subschyotidagi m a’lumotlarga to ‘g ‘ri keladi. Barcha 
m odd iy qiym atliklar, pul m a b la g ‘lari va hisob-kitoblardagi m ablag‘lar 
balan s passividagi um um iy q o id a b o ‘yicha budjetdan m oliyalashtirish va 
m axsus m ablag‘larning darom adlari hamda qism an kreditorlik qarzlari 
bilan qoplanadi.
B u d je t tash k ilo tin in g b u x g alteriy a balan sining xususiyatlari 
x o ‘ja l i k yuritu vchi su b y e k tla rg a nisbatan shulardan ib oratd ir. B udjet 
ta sh k ilo tin in g b u x g alteriy a b a la n si budjetdan m o liy alash tirilad ig an
x a ra ja tla r sm etasini ijrosi, m a x s u s m ablag‘larning sm etalari ijrosi 
v a b o sh q a b udjetdan tash q ari m a b la g ‘lar bilan o p eratsiy alarn i qayd 
q ila d i.
B udjet tashkilotiningxarajatlarsm etalariniijro sib o‘yichabuxgalteriya 
balansining aktivi va passivi quyidagi bo'lim lardan iboratdir:
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

A ktiv:
I. Asosiy vositalar.
II. M aterial zaxiralari.
III. Kam baholi va tez cskiruvchi buyumlar.
IV. Ishlab chiqarishga va boshqa m aqsadlarga q ilin gan xarajatlar.
V. Pul m ablag‘lari.
VI. Hisob-kitoblar.
VII. Xarajatlar.
VIII. Zararlar.
IX. K apital qo‘yilm alarga qilingan xarajatlar.
Passiv:
I. M oliyalashtirish.
II. M aqsadli yo‘nalishlar b o ‘yicha m ablag‘lar va fondlar.
III. Hisob-kitoblar.
IV. Darom adlar va sotish.
V. Kapital qurilishni m oliyalashtirish.
Budjet tashkilotining xarajatlar smetalarini ijrosi b o ‘yicha balansini 
aktivida: budjet tashkilotiga tegishli bo‘lgan asosiy vositalar, shu jumladan, 
ijaraga berilganlari ham; moddiy zaxiralar (om borga kelib tushganlari ham, 
yo‘lda bo‘lganlari ham); budjet tashkilotining bankdagi hisobvaraqlaridagi 
va kassadagi pul m ablagiari; hisobdor shaxslar va dcbitorlar bilan hisob- 
kitoblar; budjet tashkilotini saqlashga qilingan xarajatlar; budjet tashkiloti 
tarkibiga kiruvchi nizomga ega b o im ag an xo‘jaliklam ing ishlab chiqarish 
xarajatlari va zararlari va boshqalar haqidagi m a’lum otlar keltiriladi.
Budjet tashkilotining xarajatlar sm etalarini ijrosi b o ‘yicha balansini 
passivida: budjetdan m oliyalashtirish; m axsus darom adlar; asosiy 
vositalardagi fond; kam baholi va tez eskiruvchi buyum lardagi fond; 
ish haqi b o ‘yicha ishchi va xizm atchilar bilan tugallanm agan hisob- 
kitoblar; krcditorlar bilan hisob-kitoblar; budjet tashkiloti tarkibiga 
kiruvchi nizomga ega b o ‘lm agan yordam chi x o ‘ja lik la m in g darom adlari 
va foydalari va boshqalar haqidagi m a ’lum otlar keltiriladi.
B udjet tashkilotining xarajatlar sm etasining ijrosi b o ‘yicha balansi 
shunday tuzish kerakki, m a’lum sanaga xarajatlar sm etasining ijrosi
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

jarayoni holati k o ‘rinib turadigan b o ‘lsin. U budjet tashkilotining mavjud 
pul m ab lag ‘larini, m oddiy zaxiralarini, xarajatlarini va hisob-kitoblarini 
va bu m ablagM am ing m anbalarini, y a’ni, budjetdan m oliyalashtirish 
m iqdorini v a boshqa m anbalam i, to ‘la qayd qiladi.
6. B U D JE T T A S H K IL O T L A R I X A R A JA T L A R SM ETA LA RI IJR O S I 
J O R IY H ISO B IN IN G SC H Y O T L A R R E JA S I (R O ‘YXATI)
B udjet tashkilotining operatsiyalarini joriy buxgalteriya hisobi 
0 ‘zbekiston R espublikasi M oliya vazirligi tom onidan tasdiqlangan 
schyotlar rejasi (ro ‘yxati) belgilangan tizimi b o ‘yicha olib boriladi. 
O peratsiyalar boshlang‘ich hujjatlarda qayd qilinadi, keyin hujjatlardagi 
yozuvlar subschyotlar b o ‘yicha tarqatiladi va buxgalteriya balansida 
um um lashtiriladi.