Muhammadyoqub ostonaqulov budjet hisobi

BoshtangUch
hujjatning ko ‘rsatkichlari (rekvizitlari)
hujjatda 
qayd qilingan 
x o ‘jalik opcratsiyasini tavsiflaydigan va unga yuridik kuch bcradigan 
k o ‘rsatkichlardir. B o sh la n g ‘ich hujjatlar yuridik kuchga ega bo ‘lishi 
uchun ular quyidagi rekvizitlarga ega boMishi kerak: tashkilotning nomi; 
hujjatning nomi v a ra q a m i; u tuzilgan sana va joy; x o ‘jalik operatsiyasining 
nom i, m azm uni va m iq d o ri (natura va pul ifodasida); x o ‘jalik operatsiyasi 
am alga oshirilganiga va uning to ‘g ‘ri rasm iylashtirilishiga javobgar 
shaxslam ing shaxsiy im zolari va ulam ing ta ’biri (im zo chekuvchilam ing 
lavozim lari va fam iliyalari). Boshlang‘ich hisob hujjatlarini tuzgan 
ham da im zolagan sh ax slar ulam ing o ‘z vaqtidaligiga va to‘g ‘riligiga, 
ishonchliligiga, shuningdck, buxgalteriya hisobida aks cttirish uchun 
ulam ing bclgilangan m uddatlarda topshirilishiga m as’uldirlar.
X a r a j a tl a r s m e ta s i i jr o s in i n g b u x g a lte riy a h iso b id a q o ‘)la n ila d ig a n h u jja tla r
№
H u jjatn in g nom i
Shakl raqam i
1
2
3
1
B o 'n a k hisoboti
286
2
B u d jet tash k ilo tlarid a k u tu b x o n ad a n chiqarilgan 
ad abiyotlam i h iso b d a n c h iq a ris h dalolatnom asi
444
3
Yaroqsiz holga k clg a n a sb o b lar, ishlab chiqarish va x o ‘jalik
inventarlarini h iso b d an c h iq a ris h dalolatnom asi
443
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

1
2
3
4
Budjet tashkilotlarida asosiy vositalam i tugatish haqidagi 
dalolatnom a
AV-4 budj.
5
Transport vositalami tugatish haqidagi dalolatnom a
AV-4a
6
Tashkilot ehtiyojlari uchun matcriallar berish vedomosti
410
7
Kam ta ’minlangan oilalaming bolalariga nafaqa to'lash 
vedomosti
450
8
Hisobdor shaxslarga kassadan pul berish vedomosti
317
9
Rejadagi bo'nakni to la s h vedomosti
389
10 Ta'tilga chiqarish (ishdan bo'shatish) haqidagi 
m a’lumotnoma-hisob-kitob
425 -m ex
11
K artochka-m a’lumotnoma
387(417)
12 Yuk xati (talabnoma)
434
13 H isob-kitob-to'lov vedomosti
49
14
K reditga sotib olingan tovarlar uchun ishchi va 
xizm atchilam ing ish haqidan ushlanishlar reyestri
407
15 Tovar-transport yuk xati
l- t nam unaviy
16 Kassa kirim orderi
k o -1
17 Kassa chiqim orderi
ko-2
18 Ish vaqtini hisobga olish tabeli
421
19 Boshqalar
M oddiy qiymatliklaming sotib olinishiga doir hujjatlarda bu qiyrnat- 
liklam ing olganligiga m oddiy ja v o b g a r shaxsning im zosi, bajarilgan 
ishlarga doir hujjatlarda csa bajarilgan ishning qabul qilinganligini 
tasdiqlovchi tegishli shaxslam ing im zolari bo'lishi kerak.
B oshlang‘ich hujjatlarda y o zu v lar siyoh bilan, sharikli ruchka 
pastasi bilan, kimyoviy qalam bilan yoki turli texnik v o sitalar yordam ida 
am alga oshiriladi. Boshlang‘ich hujjatlardagi b o ‘sh q ato rlar chizib 
chiqiladi. B oshlang‘ich hujjatlarda qirish va izohlanm agan tuzatishlar 
qilishga y o ‘l q o ‘yilmaydi. B oshlan g‘ich hujjatlardagi xatolam i, n o to ‘g ‘ri 
yozilgan m atnni yoki summani ustidan chizib va chizilg ann in g ustiga 
to ‘g ‘ri m atnni yoki summani yozish y o ‘li bilan to ‘g ‘rilanadi. U stidan 
ingichka chiziq bilan shunday chiziladiki, keyinchalik avval yozilgan 
m a ’lum otni o ‘qish mumkin b o ‘lsin. B oshlang‘ich hu jjatdag i xatoni 
tuzatish «tuzatilgan» degan y o zu v bilan izohlanishi va tu zatilgan sana
123
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

k o ‘rsatilgan holda hujjatni im zolagan shaxslarning im zolari bilan 
tuzatilganligi tasdiqlangan b o ‘lishi kerak. Kassa va bank hujjatlarida 
tu zatish lar qilishga y o ‘l q o ‘yilm aydi.
B uxgalteriya xizm atiga tushgan boshlang‘ich hujjatlar albatta shakl 
b o 4y ic h a (boshlang‘ich hujjatlam in g rasmiylashtirilishini, k o ‘rsatkich 
(rekvizit)lar to ‘ldirilganligining to ‘laligi va to‘g ‘riligi) ham da m azm u ni 
b o ‘y ic h a (hujjatiashtirilayotgan operatsiyalam ing qonuniyligi, ayrim 
olingan k o ‘rsatkichlam ing m antiqan o ‘zaro bog‘liqligi) tekshiriladi. 
H ujjatlardagi m a ’lum otlarning ishonchligiga, boshlang‘ich hujjatlam ing 
o ‘z vaqtida va sifatli tuzilganligiga ushbu hujjatlam i tuzgan va imzolagan 
sh ax slar ja v o b bcradilar. K irim va chiqim kassa orderlariga ilova qilingan 
b arch a hujjatlar, shuningdek, m chnat haqi hisoblash uchun asos b o ‘lib 
x izm at qiluvchi hujjatlar albatta «Olindi» yoki «ToMandi» degan shtam p 
yoki uni q o ‘lda yozib sana(kun, oy, yil)ni ko‘rsatilib yopiladi.
T ekshirilgan va hisobga olish uchun qabul qilingan hujjatlar 
o p eratsiyalam ing am alga oshirilgan sanasi bo ‘yicha (xronologik 
tartibda) tartiblashtiriladi va quyidagi doimiy raqam lar bcrilgan tcgishli 
m cm orial-orderlar-yig4uvchi vcdom ostlar bilan rasmiylashtiriladi:
1-m em orial-ordcr 
- «K assa opcratsiyalari b o ‘yicha yig'uv chi ve- 
dom ost», 381-shakl;
2-m em orial-ordcr 
- «B udjet m ablag‘lari b o ‘yicha talab qilib 
olgunga qadar depozit hisobvarag‘ida m ablag‘- 
lam in g harakati bo‘yicha yig ‘uvchi vcdomost», 
381-shakl;
3-m em orial-order 
- «B udjetdan tashqari m ablag‘lar b o ‘yicha talab 
qilib olgunga qadar depozit hisobvarag‘ida 
m ab lag 'la m i 
harakati 
bo ‘yicha 
y ig ‘uvchi 
vcdom ost», 381-shakl;
5-m em orial-order - «M chnat haqi va stipcndiyalar b o ‘yicha hisob- 
kitob vcdom ostlarining y ig ‘m asi», 405-shakl;
6-m em orial-order 
- «T urli tashkilotlar bilan hisob-kitoblar b o ‘yi- 
cha y ig ‘u vchi vcdomost», 408-shakl;
7-m em orial-order 
- «R ejali to ‘lovlar tartibidagi hisob-kitoblar 
b o ‘yicha y ig ‘uvchi vedomost», 408-shakl;
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

8-m em orial-order 
- «H isobdor 
shaxslar 
bilan 
hisob-kitoblar 
bo‘yicha y ig ‘uvchi vedom ost», 386-shakl;
9-m em orial-order 
- «Asosiy vositalam ing hisobdan chiqarilishi va 
joydan-joyga k o ‘chirilishi b o ‘y ich a y ig ‘uvchi 
vedom ost», 438-shakl;
10-m cm orial-ordcr - «Itam b aholi va tcz eskiruvchi bu yu m lam in g 
hisobdan chiqarilishi va jo y d an -jo y g a k o ‘chi- 
rilishi b o ‘yicha yig ‘uvchi vedo m ost» , 438- 
shakl;
11-m cm orial-order - «O ziq-ovqat m ahsulotlarining kirim i b o ‘yicha 
yig‘uvchi vcdom ostlam ing y ig ‘m asi», 398- 
shakl;
12-m em orial-order - «O ziq-ovqat 
m ahsulotlarining 
sarflanishi 
b o 'y ich a y ig ‘uvchi v edom ostlam ing y ig ‘m asi», 
411-shakl;
13-m cm orial-order - «M ateriallam ing sarflanishi b o ‘y ic h a y ig kuvchi 
vedom ost», 396-shakl;
14-mcm orial-order - «M axsus m ablag‘lar b o ‘yicha darom adlam i 
hisoblashga doir y ig ‘uvchi vedom ost», 409- 
shakl;
15-m cmorial-order - «B olalam i saqlagani uchun o ta-o nalar bilan 
hisob-kitoblar b o ‘yicha v ed om o stlam ing y ig ‘- 
m asi», 406-shakl.
Q olgan operatsiyalar bo‘y ic h a va «Storno» operatsiyalari b o ‘yicha 
16-dan boshlab har oyda alo h id a raqam lanadigan alohida-alohida 
m cm orial-orderlar (274-shakl) tuziladi.O pcratsiyalar hajm i b o ‘yicha 
y ig ‘uvchi vedom ostlar tuzish talab qilinm aydigan budjet tashkilotlarida 
schyotlar korrespondensiyasi alo h id a m em orial-orderlarda (274-shakl) 
ko ‘rsatiladi.
A lohida m em orial-ordcrlar operatsiyalar sodir b o ‘lishi bilan, am m o 
b oshlang'ich hujjat olingan kun d an kcyingi kundan kechiktirm asdan, 
ayrim hujjatlarga yoki bir xil hujjatlarning gum higa aso san tuziladi.
Memorial-orderlar bosh buxgalter yoki uning o'rinbosari ham da mazkur 
mcmorial-ordemi tuzgan xodim tomonidan imzolanadi. H ar bir hisobot oyi
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

tugagandan so‘ng barcha memorial-ordcrlar, memorial-ordcrlar-yig‘uvchi 
vedom ostlar ularga tegishli hujjatlar birgalikda xronologik tartibda taxlangan 
va kitob qilingan bo'lishi kcrak. Hujjatlar uncha ko‘p bo‘bnagan taqdirda 
ulam ing uch oyligini birga q o ‘shib kitob qilinishi mumkin. Kitobning 
m uqovasiga: tashkilotning nom i; kitobning nomi va tartib raqami; hisobot 
yili (yil va oy); m emorial-orderlaming boshlang‘ich va oxirgi raqami; 
kitobdagi varaqlaming soni yozib q o ‘yiladi.
B o sh la n g ‘ich hujjatlam ing saqlanishini, ulam ing rasm iylashtirilishini 
va arx iv g a bcrilishini bosh buxgalter ta’minlaydi. B oshlang'ich 
hujjatlar, u lar arxivga topshirilgunga qadar, maxsus xonalarda yoki 
yopilad ig an shkafiarda bosh b uxg alter tomonidan tayinlangan shaxsning 
jav o b g arlig id a saqlanishi kerak. Tashkilotning buxgaltcriya xizmati 
arxiv id a buxgalteriya hujjatlarining kitoblari belgilangan muddat 
d avom ida saqlanadi. B uxgalteriya hujjatlarining kitoblarini tashkilotning 
b u xgalteriya xizm ati arxivida saqlash muddati tugagandan so‘ng 
b elgilan gan tartibda tegishli d avlat arxiviga topshiriladi. B uxgalteriya 
hujjatlari kitoblarining arx ivga topshirilganligiga dalil b o ‘ladigan 
hujjatlar buxgalteriya xizm atida doim iy saqlanadi.
4. B U D JET T A S H K IL O T L A R ID A Q O 'L LA N IL A D IG A N
S IN T E T IK VA A N A L IT IK HISOB R EG IST R LA R I
B ux galteriya hisobining registrlari bo‘lib ikki yoqlam a yozish 
u sullariga m uvofiq yuritiladigan jum allar, vedom ostlar, kitoblar, 
karto eh k alar va tasdiqlangan blank(shakl)lar xizm at qiladi.
O peratsiyalam ing hisobi kito b lard a yoki kartochkalarda yuritiladi.
S intetik hisob registri b o ‘lib faqat «Bosh-jurnal» kitobi (308- shakl) 
hisoblanadi.
A n alitik hisob registrlari b o ‘lib:
1. Jo riy hisoblar va hisob-kitoblar daftari (kartochkasi) (292-shakl);
2. K assa va haqiqiy xarajatlam i hisobga olish daftari (294-shakl);
3. B udjet tashkilotlarida asosiy vositalar hisobi bo‘yicha inventar 
kartochka (binolar, inshootlar, uzatkich qurilmalari, mashinalar va uskunalar, 
asboblar, ishlab chiqarish (jihozlari bilan birga) va xo‘jalik inventarlari 
ham da transport vositalari hisobi uchun) (AV-6-budjet- shakl);
126
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

4. B udjet tashkilotlarida asosiy v o sitalar hisob b o ‘y ich a in v en tar 
kartochka (chorva mollari, ko‘p y illik daraxtlar va yerlam i y ax sh ilash g a 
doir kapital xarajatlar uchun) (AV -8-shakl);
5. A sosiy vositalar guruhini h isobga olish b o ‘yicha inventar k artochka 
(kutubxona fondlari va sahnalashtirish vositalari hisobi u ch u n ) (AV-9- 
shakl);
6. Asosiy vositalar hisobi b o ‘y ieh a inventar katochkalar r o ‘yxati 
(AV-10 -shakl);
7. A sosiy vositalam ing inventar r o ‘yxati (AV-13- shakl);
8. Asosiy vositalar bo‘yicha aylan m a vedom ost (326-shakl);
9. C horva m ollarini hisobga o lish daftari (395-shakl);
10. O ziq-ovqat m ahsulotlarining kirim i b o ‘yicha y ig ‘m a v ed o m o st 
(300-shakl);
11. O ziq-ovqat m ahsulotlari xarajati bo‘yicha y ig ‘m a v edo m o st 
(399-shakl);
12. M ateriallam ing om bordagi hisobi daftari (M -17-shakl);
13. M oddiy qiym atliklam ing m iqdoriy-sum m ali hiso bi daftari 
(kartochkasi) (296-shakl);
14. Singan idishlam i ro‘yxatga olish b o ‘yicha kitob (325-shakl);
15. D eponent qilingan ish haqi va stipendiyalam ing an alitik hisobi 
b o ‘yicha kitob (441-shakl);
16. B olalar m uassasalarida b o lalar saqlanganligi uchun u larn in g ota- 
onalari bilan hisob-kitoblar vedom osti (327-shakl);
17. Ish haqi va stipendiya b erish uchun tarqatuvchilarga berilgan 
pullam i hisobga olish daftari (f. 320);
18. Q a t’iy hisobotdagi blan k lam i hisobga olish daftari (448-shakl);
19. Aylanm a vedomost (285-shakl);
20. M aterial zaxiralar bo‘yicha aylanm a vedom ost (M -4 4-shak l);
21. Kassadan hisobdor shaxslarga pul berish vedomosti (317-shakl);
22. «K assa» kitobi (ko-4-shakl);
23. Kartochka-ma’lumotnoma (417-shakl) va boshqalar hisoblanadi.
A gar analitik hisob kitoblarda em as, balki kartochkalarda tashkil
qilingan b o ‘lsa, u holda k artoehk alar h ar b ir birinchi tartibli sch yo t 
b o ‘yicha olib boriladigan kartoehkalar reestrida ro ‘yxatga olinadi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

M em orial-orderlar « B osh-jum al» kitobida (308-shakl) ro ‘yxatga 
olinadi. «B osh-jum al» kitobi o ‘tgan yilning yakuniy provodkalari 
yozilgan va qoldiqlar ch iqarilgan «Bosh-jum al» kitobiga muvofiq yil 
b o sh ig a qoldiqlarni k o ‘chirib yozish bilan ochiladi. U nga yozuvlar 
m cm orial-orderlar 
tuzilishi 
bilanoq, 
m em orial-orderlar-yig‘uvchi 
v edom ostlar tuzilganda esa oyiga bir m arotaba yoziladi. M em orial- 
o rd c m in g summasi dastlab « O rd er b o ‘yicha» ustuniga, keyin esa tegishli 
subschyotlam ing debetiga v a kreditiga yoziladi. Barcha subschyotlar 
b o ‘y ich a oylik aylanm a sum m asi debct b o ‘yicha ham , kredit b o ‘yicha 
ham « O rder b o ‘yicha sum m a» ustunning jam iga teng b o ‘lishi kerak. 
O ylik aylanm alardan keyingi ikkinchi qatorga har bir subschyot b o ‘yicha 
kclgusi oyning boshiga qoldiq chiqariladi.