Muhammad ibn Muso Xorazmiy (780-847). Muhammad Xorazmiy ijodi asosan islom dinigacha bo‘lgan xorazm faniga va qo‘shni mamlakatlar, Hindiston va Yaqin sharq mamlakatlarining ilmiy fikrlariga asoslangan

3.1.1.3. O‘rta Osiyo mutafakkirlari va O‘zbekiston matematiklarining matematika fani rivojiga qo‘shgan xissalari.

O‘rta asrlarda yashagan va arab tilida ilmiy asarlar yozgan mashhur matematik, astronom, tabiatshunos va faylasuflar haqida so‘zlaganda biz Muhammad ibn Muso Xorazmiy (780-847), Abul Abbos Farg‘oniy (IX asrda yashagan), Abul Vafo (940-998), Xo‘jandiy (taxminan 1000 yilda vafot etgan), Ko‘hiy (990 yilda hayot bo‘lgan), Hosib Karxiy (1025 yilga yaqin vafot etgan), Abu Rayhon Beruniy (973-1048) Abu Ali ibn Sino (980-1037), an-Nasaviy (taxminan 1030 yilda vafot etgan), Umar Xayyom (taxminan 1048-1122), Nasriddin Tusiy (1201-1274), G‘iyosiddin Jamshid Koshiy (1442) kabi buyuk olimlarimizni nazarda tutamiz. Mazkur olimlar o‘rta Osiyo va unga qo‘shni yerlardan kelib chiqishiga qaramay, vatanidan uzoq joylarda ijod qilib, boshqa mamlakat xalqlari bilan yaqindan aloqada bo‘lib, fan va madaniyat xazinasiga qimmatbaho durdonalar qo‘shgan va shuhrati butun olamga tarqatilgan.

Muhammad ibn Muso Xorazmiy (780-847). Muhammad Xorazmiy ijodi asosan islom dinigacha bo‘lgan xorazm faniga va qo‘shni mamlakatlar, Hindiston va Yaqin SHarq mamlakatlarining ilmiy fikrlariga asoslangan.

O‘rta asrda yashab ijod etgan mashhur olimlardan yana biri xorazmlik buyuk entsiklopedist Abu Rayhon Muhammad ibn Ahmad Beruniy (973-1048) dir. U ilk o‘rta asrda, O‘rta Osiyo xalqlarining iqtisodiy va ma’naviy hayotida yirik voqealar sodir bo‘layotgan bir davrda yashadi. O‘rta Osiyoning Xorazmiy, Farg‘oniy, Forobiy, Beruniy, Ibn Sino, Abu Sahil Masihiy, Abu Nasr ibn Iroq, Xo‘jandiydek yirik olimlari jahon madaniyati taraqqiyotida chuqur iz qoldirib, o‘sha davr dunyoviy madaniyatning eng taniqli namoyandalariga aylandilar. O‘rta asrning ilmiy tafakkuri cho‘qqilaridan biri Abu Rayhon Beruniydir. Beruniyning astronomiya, matematika va boshqa fanlar sohasida qilgan ishlari yuzasidan olib borgan ilmiy tekshirishlari olimning haqiqatan ham eng ulug‘ mutafakkir ekanligi, uning ilmiy faoliyati fan taraqqiyotida butun bir davrni tashkil etishini ko‘rsatadi.