Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti o’zbekiston tarixi hsm markaziy Osiyo jahon sivilizatsiyasining ajralmas qismi. 02 Mavzu

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
O’ZBEKISTON TARIXI
HSM
Markaziy Osiyo jahon sivilizatsiyasining ajralmas qismi.
02
MAVZU
Sanaqulov Abror Nazarovich
Gumanitar fanlar kafedrasi katta o`qituvchisi

Reja

1. Sivilizatsiya tushunchasi va uning vujudga kelishidagi tarixiy sharoitlar.
2. O‘rta Osiyoda ijtimoiy taraqqiyotning paydo bo‘lishi. Ibtidoiy jamiyat bosqichlari va uning asosiy belgilari.
3. Mintaqadagi qadimgi madaniyat, aholining diniy e’tiqodlari. "Avesto" Zardushtiylikning muqaddas kitobi.
Ibtidoiy jamiyatning davrlari, yurtimizdan topib o‘rganilgan manzilgohlar
Paleolit davri 3-2,5 mln. 12 ming yillar
Ilk bosqichi 3-2,5 mln. 100 ming yillar avval. Selung‘ur g‘ori yoshi- mil.avv 1,5 mln. Yil, Ko‘lbuloq- yoshi 200 ming yil
O‘rta bosqichi 100-40 ming yillar avval Teshiktosh, Omonqo‘ton, Qo‘tirbuloq, Obirahmat, Xo‘jaxayr, Uchtut, jami 50 tacha makon topilgan
So‘nggi bosqichi mil.avv. 40-12 ming yillar Samarqand, Xo‘ja G‘or, Shug‘nov, jami
30 tacha makon topilgan
Mezolit davri mil.avv. 12-7 ming yilliklar. Qo‘shilish, Obishir, Machay manzilgoxlari, jami 100 tacha makon topilgan
Neolit davri mil.av. 6-4 ming yillikar, Joytun, Kaltaminor, Sazag‘on, Uchtut (neolit shahtalari)
Eneolit davri mil.avv. 4 -3 ming yilliklar Zamonbobo, Sarazm
Bronza davri mil.avv. 3-2 ming yilliklar Sopollitepa, Jarqo‘rg‘on, Tozabog‘yob, Chust

O‘zbekiston insoniyat sivilizatsiyasining qadimgi o‘choqlaridan biri

O‘rta Osiyo hududida qadimgi jamiyat rivojlanishining alohida bosqichlari quyidagicha davrlashtiriladi:
Paleolit (qadimgi tosh davri - yunoncha «paleos» - qadimgi», «litos» - «tosh»). Eng qadimgi odamlar yasagan mehnat va ov qurollari, asosan, toshdan bo‘lgani uchun insoniyat tarixining dastlabki bosqichi – qadimgi tosh davri deb ataladi. Mintaqamizda odamzodning paydo bo‘lishi bundan 1 mln. - 700 ming yil ilgari sodir bo‘lganligi taxmin qilinadi. Paleolit davri o‘z navbatida uch bosqichga: ilk paleolit, o‘rta paleolit va so‘nggi paleolit bosqichlariga bo‘linadi;
Ilk paleolit. O‘rta Osiyodagi ilk paleolit davri moddiy madaniyat yodgorliklari miloddan 1 mln. - 100 ming yil avvalgi davrlarga oid bo‘lib, ashel davri deb ataladi;
O‘rta paleolit. (Muste davri), miloddan avvalgi 100 - 40 ming yilliklar;
So‘nggi paleolit. Miloddan avvalgi 40-12 ming yilliklar. Muhim o‘zgarishlari: aqlli odamning shakllanishi, urug‘chilik tuzumiga o‘tilishi. Matriarxat. San’atning kashf etilishi. Kesuvchi, arralovchi va parmalovchi mehnat qurollarining kashf etilishi. Munchoq, tumor, uzukning yasala boshlanishi.
Ibtidoiy poda davri. Manzil-gohlari: Seleng‘ur, Obi-rahmat, Teshik-tosh va boshqa-lar