Muhammad al-xorazmiy nomidagi Toshkent Axborot Texnologiyalari Universiteti Farg`ona filiali Fan: Telekommunikatsiyada Suniy Intelekt

A ( B & C ) ( A B )&( A C ).

8. 
   Belgilarni istisno qilish &. Bunga shakl formulasini o'zgartirish orqali erishiladi
   

(A&B) {A,B} ko'rinishdagi formulalar to'plamiga.
Faraz qilaylik, formulani SKNFga keltirishimiz kerak
( x ){ P ( x ) {( y )[ P ( y ) P ( f ( x , y ))] & ( y )[ Q ( x , y ) P ( y )] }}.
Ma'noni yo'q qilib, biz olamiz
( x ){ P ( x ) {( y )[ P ( y ) P ( f ( x , y ))]& ( y )[ Q ( x , y ) P ( y )]}}.
Inkorni ichkariga surib, olamiz
( x ){( P ( x )&{( y )[ P ( y ) P ( f ( x , y ))]&[( y )[ Q ( x , y )& P ( y )]}}.
O'zgaruvchilarni bo'linib, biz olamiz
( x ){( P ( x )&{( y )[ P ( y ) P ( f ( x , y ))]&[( w )[ Q ( x , w )& P ( w )]}}.
w o'zgaruvchisini Skolem funksiyasi g(x) bilan almashtirib, biz ekzistensial kvantni yo'q qilamiz va olamiz.
( x ){( P ( x )&{( y )[ P ( y ) P ( f ( x , y ))]&[ Q ( x , g ( x ))& P ( g ( x ))]}}.
Biz universal kvantlarni formulaning boshiga o'tkazamiz va olamiz
( x )( y ){( P ( x )&{[ P ( y ) P ( f ( x , y ))]&[ Q ( x , g ( x ))& P ( g ( x ))]}}.
Tarqatish qonunini qo'llash orqali biz olamiz
( x )( y ){[ P ( x ) P ( y ) P ( f ( x , y ))]&[ P ( x ) Q ( x , g ( x ))]& &[ P ( x ) P ( g ( x ))]}.
Umumjahon kvantlarni yo'q qilib, formulalar birikmasini ularning to'plami bilan almashtirib, biz quyidagi formulalar (gaplar) to'plamini olamiz:
P ( x ) P ( y ) P [ f ( x , y )],
P ( x ) Q [ x , g ( x , g ( x )],
P ( x ) P [ g ( x )].
1-tartibli predikatlar mantig'i mantiqiy dasturlash tillarining asosini tashkil etdi, ulardan eng keng tarqalgani Prolog (uning turli dialektlari). Aniqrogʻi, Prolog tili oʻzgartirilgan 1-tartibli predikatlar mantigʻiga (Horn logic or clause logic) asoslanadi. Horn mantig'i 1-tartibli predikatlarning klassik mantiqidan farq qiladi, chunki u universallik va mavjudlik kvantlarisiz rezolyutsiya usulidan foydalanishga deyarli aylantirilgan formulalar bilan ishlaydi, bu dis'yunktlar (gaplar yoki Horn gaplar) to'plamidir. "Deyarli" Hornning gaplarida ma'no borligi va o'xshashligi bilan izohlanadi
A B ,
bu erda A - predikat,
B - predikat yoki qo'shma gap yoki predikatlarning dis'yunktsiyasi (jumlaning B qismini bunday tasvirlash mumkin, chunki qo'shma va ayirma predikatlarning maxsus holatlari sifatida qaraladi).
Mantiqiy dasturlashda ma'lum bir bayonotni (maqsadli predikatni) isbotlash birlashtirish jarayoniga qisqartiriladi, uning yordamida maqsadli predikatdagi o'zgaruvchan qiymatlarning barcha mumkin bo'lgan o'rnini bosuvchi rekursiv sanab amalga oshiriladi, belgilangan cheklovlar bilan boshqariladi. jumlalar to'plami bo'yicha. Gaplar to'plami odatda Prologda Prolog ma'lumotlar bazasi deb ataladi. Ma'lumotlar bazasi jumla-qoidalardan iborat A B shaklining chiqishi
va takliflar-faktlar, ular alohida predikatlar. Shu bilan birga, faqat konstantalar aslida predikatlar parametrlari bo'lishi mumkin, konstantalar va aniqlanmagan o'zgaruvchilar esa qoida predikatlarida parametrlar bo'lishi mumkin. Ikkinchisi maqsadli predikatga ham tegishli. Bunday holda, agar parametr o'zgaruvchi bo'lsa, bu maqsad predikatni isbotlashda uning qiymatini topish kerakligini anglatadi.
Birlashtirish Prolog dasturining ma'lumotlar bazasidan fakt predikatlari va qoida predikatlari bilan isbotlanishi kerak bo'lgan maqsadli predikatni taqqoslash (naqsh mos kelishi) asosida amalga oshiriladi. Bunday holda, ikkita predikatning mos kelishining muvaffaqiyati ularni tekshirish tartibida tartiblangan quyidagi shartlar bilan belgilanadi:

• 
  predikat nomlari bir xil;
  
• 
  predikatlar uchun parametrlar soni bir xil;
  
• 
  solishtirilgan parametrlarning har bir jufti solishtirish mumkin.
  

Muayyan bir juft parametr uchun oxirgi shart uchta variant uchun to'g'ri keladi:

• 
  parametrlar doimiy (har qanday turdagi) va ular teng;
  
• 
  juftlikdan bir parametr konstanta, ikkinchisi esa o'zgaruvchi bo'lib, u holda o'zgaruvchiga konstantaning qiymati beriladi;
  
• 
  ikkala parametr ham instantiated o'zgaruvchilardir, bu holda bu o'zgaruvchilar "bog'lanadi", ya'ni. kelajakda dasturni sharhlashda ular bitta va bir xil o'zgaruvchi sifatida ko'rib chiqiladi.
  

Maqsadli predikatni qoida bilan birlashtirishda avval qoidaning chap tomoni solishtiriladi, so'ngra muvaffaqiyatli birlashtirilgan taqdirda o'ng tomonda joylashgan predikatlar ketma-ket tekshiriladi. Bular. Prologdagi qoida, birlashish nuqtai nazaridan, "::=" (implikatsiya) nomi bilan va A va B parametrlari bilan predikat, B esa o'z navbatida "," (bog'lovchi) predikat sifatida ko'rib chiqiladi. ) yoki ";" (ajralish) qoidaning o'ng tomonining predikat parametrlari bilan.
Quyidagi dastur fragmenti (Prologning Edinburg versiyasida) faraziy robot qo'lning xatti-harakatlarini tavsiflaydi va uning boshqaruv tizimining dasturiy ta'minotining bir qismi bo'lishi mumkin.
/* robot ishlaydigan ob'ektlar tavsifi */
kub ("kub", 10).
silindr("tayoq", 100, 3).
/* ularning joylashuvi tavsifi  */
ob'ekt ("kub", "jadval").
ob'ekt ("tayoq", "quti").
/* robotning ayrim harakatlarining tavsifi (buyruqlar) */
olish (_): - in_grip(_), /* tutqich band yoki yo'qligini tekshiring */ write("Tutgich band"),
nl,!.
olish (X): - ob'ekt (X,Y), /*X ob'ektining o'rnini aniqlash*/ (Y)ga aylantirish), ob'ektni tanlash (X, Koord_X, Koord_Y), joy_ushlash (Coord_X, Koord_Y),
olish, /* tongni yoqish */ assert(in_tong(X)). /*qisqonda nima borligini eslang */
put(X,Y):- in_grip(Z), /* tongda nima borligini aniqlang*/ Z<>X,
write("Grip band"), nl,
!.
put(X,Y):- in_grip(X),
aylantirish_to (Y),
markaz (Y, Koord_X, Koord_Y), pozitsiya_grip (Coord_X, Koord_Y), bo'shatish,
orqaga tortish (in_grip(X)),
!.
put(X,Y):- emas (in_grip(_)),
ob'ekt (X, Y),
yozish ("Ob'ekt"),
yozish (X),
yozish("allaqachon"), yozish(Y),
nl,
!.
put(X,Y):- emas (in_grip(_)),
olish (X), qo'yish (X, Y).
Bu erda operatorlar (o'rnatilgan predikatlar) assert(X) va retract(X) mos ravishda X fakt predikatini qo'shish va olib tashlash uchun ishlatiladi, operator
! joriy birlashtirish muvaffaqiyatsiz bo'lsa, muqobil birlashtirish urinishlarini bekor qilish uchun ishlatiladi.
Bilimlarni ifodalash usuli sifatida 1-darajali predikatlar mantiqining kamchiliklari quyidagilardan iborat:

• 
  mantiqiy xulosaning monotonligi, ya'ni. olingan oraliq natijalarni qayta ko'rib chiqishning mumkin emasligi (ular gipoteza emas, balki faktlar deb hisoblanadi);
  
• 
  predikatlarning parametrlari sifatida boshqa predikatlardan foydalanishning mumkin emasligi, ya'ni. bilim haqidagi bilimlarni shakllantirishning mumkin emasligi ;
  
• 
  mantiqiy xulosaning determinizmi, ya'ni. Aniqemas bilimlar bilan ishlay olmaslik .
  

Ammo birinchi darajali predikatlar mantig'i bilimlarni ifodalashning yanada murakkab va qulay mantiqiy usullarini qurish uchun asos sifatida ishlatilishi mumkin. Shunday qilib, u modal va psevdofizik mantiqlarda qo'llaniladi.