Muhammad al-xorazmiy nomidagi tosh
Nazariy savollarga javob berish
Download 237,5 Kb.
|
3-topshiriq HFX
- Bu sahifa navigatsiya:
- Hayot faoliyati xavfsizligi .Yo`ldoshev.O`, Raximov. O
|
Hisobot tayyorlash. Eslatma: talabalar 2-jadvalda keltirilgan variant nomeri bo‘yicha o‘z variantlarini tanlab oladilar va nazariy savollar nomerlari bo‘yicha savollarga javob tayyorlaydilar. 2 - jadval
I. Nazariy savollar: “Atrof – muhitning elektromagnit ifloslanishi” tushunchasini tushuntiring. “Yong’in”ga izox bering? Aholi va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasida xalqaro xamkorlik qilish. Aholi va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasidagi ahborotlarni yigish, ishlab chiqish, almashish va berish. Aholi va ob’ektlarni bosqinchi-terrorchilikdan muhofaza qilish. Aholi va xududni texnogen tusdagi FVlardav muhofaza qilish. Aholini va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasida davlat ekspertizasi, nazorati va tekshiruvini amalga oshirish. Aholini,boshqaruv organlarining, mansabdor shaxslarini, FVDT kuchlari vositalarini favqulodda vaziyatlarda harakat qilishga tayyorlash. Boshqaruv organlari va tizimlarning favqulodda vaziyatlarning oldini olish va ularni bartaraf etish uchun mo’ljallangan kuch va vositalarining doimiy tayyorligini ta'minlash. Boshqaruv organlari va tizimlarning favqulodda vaziyatlarning oldini olish va ularni bartaraf etish uchun mo’ljallangan kuch va vositalarining doimiy tayyorligini ta'minlash. Ekologik tusdagi FVlar va ularning tavsifi. Elektr toki urishining turlari. Elektr tokining kanday kiymati inson xayoti uchun xavfli xisoblanadi? Elektromagnit maydonlar energiyasi oqimi zichligi, elektr va magnit maydonlar kuchlanganliklarini shlchash uchun qanday uslublar va asboblar qo‘llaniladi? Elektromagnit maydonning biologik ob’ektlarga ta’sir darajasi qaysi parametrlar bo‘yicha aniqlanadi? Elektromagnit nurlanishlardan texnik va shaxsiy himoya vositalari. Favqulodda epidemik, epizootik, epifitotik vaziyatlar va ularning oldiniolish tadbirlari. Favqulodda vaziyat davlat tizimining asosiy vazifalari. Favqulodda vaziyatlar (FV) to’g’risida umumiy tushuncha. FVlarda aholi va hududni muhofaza qilish davlat tizimi (FVDT). Favqulodda vaziyatlar oqibatlarini bartaraf etish. Favqulodda vaziyatlarda iqtisodiyot tarmoqlarining barqarorligini oshirish usullari nimalardan iborat? Favqulodda vaziyatlarda iqtisodiyot tarmoqlarining uzluksiz ishlashini ta’minlash uslublarini tushuntirib bering. Favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasida aholining, shu jumladan ularning oqibatlarini bartaraf etishda bevosita qatnashgan shaxslarning huquqiy va majburiyatlarini amalga oshirish. Favqulodda vaziyatlardan zarar ko’rgan aholini ijtimoiy muhofaza qilishga oid tadbirlarni amalga oshirish. Favqulodda vaziyatlarni bartaraf etish uchun moliyaviy va moddiy resurslar zaxiralarini yaratish. Favqulodda vaziyatlarning oldini olishga, odamlar xavfsizligini ta'minlashga, xavfli texnologiyalar va ishlab chiqarishlarning tavakklchiligini pasaytirish, mulkchilik shaklidan va idoraviy bo’ysunishidan qat'i nazar, iqtisodiyot tarmoqlari, korxonalar,muassasalar va tashkilotlar faoliyat ko’rsatishining barqarorligini oshirishga qaratilgan maqsadi va kompleks ilmiy-texnik dasturlarni ishlab chiqish va amalga oshirish. Fuqaro muhofazasiga o’qitishni tashkil etish va o’tkazish tadbirlari. Fuqaro muhofazasining asosiy vazifalari, ularning kuch va vositalari. Fuqarolarni FM ga tayyorlash qanday tartibda amalga oshiriladi va ularning xususiyatlari qanday? Fuqarolarni FM ga о‘qitishda qanday uslublar qо‘llaniladi? Fuqarolarni FM ga о‘qitishning prinsiplari nimalardan iborat? Fuqarolarning fuqaro muhofazasi sohasidagi huquq va majburiyatlari. Gazsimon moddalarning yonishi va portlash xususiyatlari. Geologik FVlar, ularning kelib chiqish sabablari. Gidrometeorologik FVlar, ularning kelib chiqish sabablari. Har bir ishchi uchun ishlab chiqarish binosi balandligining, shuningdek, hajmi va maydonining me’yorlari qanday? Havo almashunuvi karraliligi nima va uni ishlab chiqarish binolarida qanday aniqlanadi. Havoning sanitar-gigienik sifati nima. Hayot faoliyati xavfsizligida mehnat tarbiyasi. Hozirgi vaziyatda “Fuqaro muhofazasi”ning maqsadi va ahamiyati. Hozirgi vaziyatda fuqarolarni fuqaro muhofazasiga o’qitishning dolzarbligi, muhofazalanish qoidalariga o’rgatish. Ijtimoiy tusdagi FVlar. Aholi va ob’ektlarni bosqinchi-terrorchilikdan muhofaza qilish. Inson faoliyatining qaysi sohalarida O‘YuCh – diapazoni maydonlari keng qo‘llanilishga ega? Inson organizmiga elektr toki qanday ta’sir xarakteriga ega? Inson organizmiga radioaktiv va rentgen nurlanishlarining ta’sirini ayting. Inson organizmining tashqi muhitga moslashuvi. Inson tanasi qarshiligiga qaysi omillar ta’sir kiladi? Insonni elektr toki urish xafviga ta’sir etuvchi asosiy omillar. Ionlashgan nurlanishlar qanday asboblarda o‘lchanadi? Ionlashgan nurlanishlardan himoyalash uchun ekranlar qanday materiallardan tayyorlanadi? Ionlashgan nurlanishlarning asasiy fizik tafsiflarini ayting. Iqtisodiyot tarmoqlarining barqarorligi nimalardan iborat? Iqtisodiyot tarmoqlarining uzuksiz ishlashiga ta’sir etadigan omillarni ayting. Ish joyi muhitining ob-havo sharoiti. Ish joyini nurlanish manbaidan ekranlash qanday amalga oshiriladi. Ish sharoitini yaxshilashda mehnat faoliyati xavfsizligi. Ishdan mahrum bo‘lgan holatda ijtimoiy kafolatlar. Ishlab chiqarish binolarida akkumulyatorssexlarini joylashtirishga qanday talablar quyiladi? Ishlab chiqarish binolarida qanday ventilyasiya tizimlari mavjud. Ishlab chiqarish binosining metrologik sharoitlari nima bilan xarakterlanadi? Ishlab chiqarish changining qanday tutish va haydash uslublari mavjud. Ishlab chiqarish mikroiqlimining gigienik me’yorlari. Issiqlik ajralmasi va aralashmalarga qarshi kurashish uslublarini tushuntiring Jarohatlanish, baxtsiz hodisa va kasb kasalliklari. Kasb kasalliklarini o‘rganish usullari. Kaskaddan o‘tadigan O‘YuCh to‘lqin faza – chastotaviy tavsifini ayting. Kirish o‘tkazuvchanligi qanday aniqlanadi? Kuchaytirishni o‘kazish qobiliyati nima? Kuchlanish ostida bo’lgan elektr qurilma yonishni boshlaganda qanday yong’in o’chirish vositalarini qo’llash mumkin bo’ladi? Markaziy Osiyoda tabiiy tusdagi FVlar va ularning tavsifi. Mehnat faoliyati xavfsizligini ta’minlash. Mehnat faoliyatini ta’minlash kafolatlari. Mehnat shartnomasi asosida mehnat faoliyati xavfsizligini ta’minlash. Mehnatni muhofaza qilish nazorati. Mehnatni muhofaza qilishning huquqiy kafolatlari. Mehnatni muhofaza qilishning nomenklatura chora-tadbirlari. Nima maqsadda va qay yo‘sinda himoyaviy erga ulash o‘rnatiladi, qanday tarmoqlarda qo‘llaniladi. Nolinchi o‘tkazgichning qayta erga ulanishining vazifasi (sxemalar, formulalar). Nurlanish dozasi bog‘liq bo‘lgan asosiy kattaliklarni ayting. Nurlanishning ionlashish va kirish qobiliyatlari nimalarga bog‘liq. O‘rta, uzun to‘lqinlar, shuningdek O‘QT manbalari bilan ishlaganda nurlanish jadalligining qanday chegaraviy ruhsat etiladigan qiymatlari mavjud? O‘t o‘chirish vositalari. O‘YuCh – diapazoni maydoni qaysi parametrlar orqali xarakterlanadi? O‘YuCh – diapazoni maydonining tarqalish avzalliklarini ayting. O‘YuCh – diapazoni maydonlaridan himoya. O‘YuCh – diapazonining asosiy tavsiflarini ayting. O‘YuCh kaskadi nima? O‘YuChning tanlovchanlik koeffitsienti nima? O‘zbekiston respublikasi mehnat qonunchiligida xayot faoliyati xavfsizligini ta’minlanishi. O‘zbekiston respublikasining mehnat kodeksida mehnat muhofazasining yoritilishi. Portlash deb nimaga aytiladi? Portlash xavfi bor xududlar (zonalar) ning nechta sinfi mavjud va ular nima asosda o’rnatiladi? Qadamiy kuchlanish deb nimaga aytiladi? Qadamiy kuchlanishdan ximoya choralari. Qonunchilikda mehnatni muhofaza qilishga oid munosabatlar. Respublika hududida yuzaga kelishi mumkin bo’lgan texnogen va tabiiy xususiyatli favqulodda vaziyatlarni prognozlash, ularning ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlarini baholash. Ruhsat etiladigan nurlanish jadalliklarini ayting. Shaxsiy himoya vositalarini ayting va ularga tavsif bering. Tabiiy ofat rо‘y berganda sanitar gigiyena va epidemiyaga qarshi qanday tadbirlar amalga oshiriladi? Tabiiy tusdagi FVlar ro’y berganda aholi va hududni himoya qilish chora - tadbirlari va harakatlanish qoidalari. Tabiiy tusdagi FVlar to’g’risida tushuncha, ularning tasnifi. Talafot kо‘rganlarga tibbiy yordamni tashkil etish qanday bo‘ladi? Tegish kuchlanishi nima? Tegish kuchlanishidan himoya choralari. Texnogen tusdagi FVlar to’g’risida rushuncha. Texnogen tusdagi FVlarning kelib chiqish sabablari. Texnogen tusdagi FVlarning tasnifi. Tinchlik va harbiy davrda aholini va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish. Turli tarmoqlarga ikki tomonlama tegish. Ventilyasia tizimining unumdorligi qanday aniqlanadi. Ventilyasiya qanday turlarga bo‘linadi? Xonaning kategoriyalari portlash va yong’in xavfi bo’yicha berilganlarga asosan o’rnatiladi? Yong’inni o’chirish vositalarning turlarini sanab o’ting? Yong’inni o’chirishning qanday usullari mavjud? Yonish jarayoni deb nima qabul qilingan? Yonish jarayonini rivojlantirish va hosil qilish uchun qanday tarkibiy qismlar (komponentlar) zarur? Yonuvchi aralashmaning chaqnash harorati uning alangalanish haroratidan nima bilan ajralib turadi? YuCh – diapazonga qanday uzunlikdagi to‘lqinlao kiradi? YuCh – diapazoni elektromagnit maydoni ta’sir qilganida inson salomatliligida qanday buzilishlar bo‘ladi? YuCh, O‘YuCh diapazonlari elektromagnit maydonlari nurlanishining qanday chegaraviy ruhsat etiladigan me’yorlari mavjud? YuCh, O‘YuCh diapazonlari elektromagnit maydonlarining asosiy manbalari. YuCh, O‘YuCh diapazonlari elektromagnit maydonlarining inson organizmiga ta’siri. Yutilgan, ekspozitsion va ekvivalent nurlanish dozalari nima? Zilzila. Zilzila oqibatlarini kamaytirish tadbirlari. Variant №___9___ savol № 9 Savol Boshqaruv organlari va tizimlarning favqulodda vaziyatlarning oldini olish va ularni bartaraf etish uchun mo’ljallangan kuch va vositalarining doimiy tayyorligini ta'minlash. 1-savolga javob (bu yerda birinchi savolingizni javobini yozasiz) Tabiiy, tеxnogеn va ekologik favqulodda vaziyatlar to’g’risidagi bilimlar tasnifi, har xil turini kеlib chiqish sabablari va oldini olish tadbirlari, ularni sodir bo’lishiga yo’l qo’ymaslik choralarini, sodir bo’lganda to’xtatish usullarini qay tarzda amalga oshirishni, qanday harakatlanishi va odam o’zini va yon-atrofdagilarni himoya qilish qoidalarini o’rganishga xizmat qiladi. Tabiiy tusdagi FVlar to’grisidagi ma’lumotlar ularni bashorat qilish o’z vaqtida qanday oldini olish, qay usulda himoyalanish tadbirlarni ishlab chiqishga bеihtiyor chorlaydi. Hozirgi vaqtda hayot faoliyatimizni xoh uyda, xoh ishlab chiqarishda, ilmiy-tadqiqot ishlarida yoki boshqa sohada bo’lmasin, tеxnik vositalarisiz tasavvur etish qiyin. Hayotimizni yеngillashtirib, qulayliklar olib kеlayotgan murakkab tеxnik vositalarini ixtiro qilinishi bilan bir qatorda ulardan kеlib chiqadigan tеxnogеn tusdagi Fqlar xavfi ham ortib bormoqda. Bu sharoitda xavfsizlik choralariga, korxonalarda tеxnik xavfsizlik qoidalariga qattiq amal qilish o’z o’zidan muhim o’rinni egallayapti. Favqulodda vaziyatlarning ya'na biri bo’lmish ekologik tusdagi FVlarning kеlib chiqish sabablari va oqibatlari to’g’risidagi ma’lumotlar nafaqat yoshlarimizni, balki, har bir insonni o’ylantirib qo’yadi, atrof muhitni asrab avaylashga undaydi va shu bilan birga ekologik tarbiyani shakllantiradi. Favqulodda vaziyat va uning turlari Favqulodda vaziyat – odamning qurbon bo'lishi, ularning sog‘ligiga yoki atrof – muhitga zarar yetishi, jiddiy moddiy talofatlar keltirib chiqarishi hamda odamlar hayot faoliyati sharoitini izdan chiqishiga olib kelgan yoki olib kelishi mumkin bo’lgan avariya, halokat, xavfli tabiiy hodisa yoki boshqa tabiiy ofatlar natijasida muayyan hududda yuzaga kelgan vaziyat hisoblanadi. Har bir favqulodda ro’y berishi, ro’y berish joyi, sababi, ko’lami, u bilan Bog‘liq bo‘lgan moddiy zarar va boshqa xususiyatlari bilan ajralib turadi. Hozirgi kunning eng muhim vazifalaridan biri favqulodda vaziyatlar, Talofatlar, avariyalar, falokatlar va turli-tuman ofatlarning hosil bo’lishi va rivojlanishini bashoratlash, oldindan davlat organlari va Aholini yaqinlashib kelayotgan ofatdan ogoh etishdan iboratdir. Tabiiy tusdagi favqulodda vaziyatlar: 1.Xavfli geologik hodisalar. • odamlar o‘limiga, ma’muriy ishlab chiqarish binolarini, texnologik Asbob uskunalarining, energiya ta’minoti, transport kommunikatsiyalari Va infrastruktura tizimlarining, ijtimoiy yo‘nalishdagi binolarning Va uy-joylarning turlicha darajada buzilishiga, ishlab chiqarish va Odamlar hayot faoliyatining izdan chiqishiga olib kelgan zilzilalar; odamlar o‘limiga olib kelgan yoki olib kelishi mumkin bo‘lgan va xavfli Hududdan odamlarni vaqtincha ko‘chirishni yoki xavfsiz joylarga doimiy Yashash uchun ko‘chirishni talab qiluvchi er ko‘chishlari, tog‘ o‘pirishlari va Boshqa xavfli geologik hodisalar 2. Gidrometeorologik xavfli hodisalar: • odamlar o‘limiga, aholi punktlarini, sanoat va qishloq xo‘jalik Ob’ektlarini suv bosishiga, infratuzilmalar va transport Kommunikatsiyalari, ishlab chiqarish va odamlar hayot faoliyati Buzilishiga olib kelgan va shoshilinch ko‘chirish tadbirlari O‘tkazilishini talab qiladigan suv toshqinlari, suv o‘pirishlari va Sellar; • aholi punktlarini, sanatoriy, dam olish uylaridagi, sog‘lomlashtirish Lagerlaridagi odamlarning, turistlarning va sportchilarning Jarohatlanishiga va o‘limiga olib kelgan yoki olib kelishi mumkin Bo‘lgan qor ko‘chkilari, kuchli shamollar (dovullar), jala va boshqa xavfli Gidrometeorologik hodisalar 3. Favqulodda epidemiologik, epizootik va epifitotik vaziyatlar: • o‘lat, vabo, sarg‘ayma, isitma kabi siyrak uchraydigan kasalliklarni Keltirib chiqargan alohida xavfli infektsiyalar; • odamlarda uchraydigan yuqumli kasalliklar rikketsiyalar-epidemik Toshmalar, terlama . • zoonoz kasalliklar-Sibir yarasi, quturish; • virusli infektsiyalar –OITS; • epidemiya-alohida xavfli infektsiyalarga tegishli bo‘lmagan, yuqish Manbai bitta yoki yuqish omillari bir bo‘lgan odamlarning guruh bo‘lib Yuqumli kasallanishi, bir aholi punktida -50 kishi va undan oshiq; • aniqlanmagan etiologiya bilan guruh bo‘lib kasallanish -20 kishi va Undan oshiq; • tashhisi aniqlanmagan bezgak kasalligi- 15 kishi va undan oshiq; • o‘lim yoki kasallanish darajasi o‘rtacha statistik darajadan 3 baravar va Undan oshiq bo‘lgan vaziyat • zaharli moddalar bilan zaharlanish- jabrlanganlar soni -10 kishi, Vafot etganlar soni – 2 kishi va undan oshiq; • oziq-ovqatdan ommviy zaharlanish –jabrlanganlar soni – 10 kishi, Vafot etganlar soni 2 yoki undan oshiq; • epizootiya – hayvonlarning umumiy qirilib ketishi yoki kasallanishi; epifitotiya- o‘simliklarning ommaviy nobud bbo‘lish. Ekologik tusdagi favqulodda vaziyatlar 1.Quruqlik (tuproq, er osti)ning holati o‘zgarishi bilan bog‘lik Vaziyatlar: • halokatli ko‘chkilar – foydali qazilma konlarni qazib chiqarish chog‘ida Er ostiga ishlov berish va insonning boshqa faoliyati natijasida paydo Bo‘luvchi er yuzasining o‘pirilishi, siljishi; • tuproq va er ostining sanoat tufayli kelib chiqqan toksikantlar bilan Ifloslanishi, og‘ir metallar, neft mahsulotlari, shuningdek iqtisodiyot Tarmoqlaridagi ishlab chiqarishda odamlarning sog‘ligi uchun xavf Soluvchi kontsentratsiyalarda qo‘llanilgan pestitsidlar va boshqa zaharli Ximikatlar mavjudligi. 2.Atmosfera (havo muhiti) tarkibi va xossalari o‘zgarishi bilan Bog‘lik bo‘lgan vaziyatlar • havo muhitining quyidagi ingredientlar bilan ekstremal yuqori Ifloslanishi: • oltingugurt dioksid, dioksid va azotli oksid, uglerodli oksid, qurum, Chang va odamlar sog‘ligiga xavf soluvchi kontsentratsiyalarda antropogen Tusdagi boshqa zaharli moddalar; • katta ko‘lamda kislotali zonalar hosil bo‘lishi va ko‘p miqdorda kislota Chiqindilari yog‘ilishi; • radiatsiyaning yuqori darajada bo‘lishi. 3. Gidrosfera holatining o‘zgarishi bilan bog‘lik vaziyatlar: • er yuzasi va er osti suvlarining sanoat qishloq xo‘jaligi ishlab Chiqarishi oqavalari: neft mahsulotlari, odamlarning zaharlanishiga Olib kelgan yoki olib kelishi mumkin bo‘lgan tarkibida og‘ir metallar, Har xil zaharli ximikatlar bor bo‘lgan chiqindilar va boshqa zaharli Moddalar bilan ekstremal yuqori darajada ifloslanishi; • binolar, muhandislik kommunikatsiyalari va uy-joylarning Emirilishiga olib kelishi mumkin bo‘lgan yoki olib kelgan sizot suvlar Darajasining oshishi; • suv manbalari va suv olish joylarining zaharli moddalar bilan Ifloslanishi oqibatida ichimlik suvining keskin etishmasligi. Favqulodda Vaziyat Davlat Tizimining asosiy vazifalari 90-yillarga kеlib yadro urishi xavfi kamaydi, biologik qurollardan foydalanish chеklab qo’yildi, yangi-yangi zamonaviy qurol turlari kashf qilindiki, ular odamlar uchun xavfli bo’lmay, balki iqtisodiyot ob’еktlarini ishdan chiqarishga qaratilgan edi. Shu sababdan fuqaro mudofasi tizimi o’rniga fuqaro muhofazasi tizimi tashkil etildi Bu tizim aholini favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish va qutqaruv ishlarini o’tkazibgina qolmay, boshqa muhim tadbirlarni, tabiiy ofatlardan xavfli hududlar xaritalarini tuzish , sеysmik mustahkam bino va inshootlarni qurish favqulodda vaziyatlarni basharotlash ishlarini tashkil qilish va aholi tayyorligini amalga oshirishi bilan shug’ullanadi. Aholi va hududlarni FV (favqulodda vaziyat)lardan muhofaza qilish sohasida O’zbеkiston Respublikasi Prezidenti farmoni bilan FVV tashkil etildi.(1996-yil 4-mart PF-1378) O’zbеkiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1997-yil 23-dekabrda qabul qilingan 558-sonli qarori “O’zbеkiston Respublikasi favqulodda vaziyatlarda ularning oldini olish va harakat qilish davlat tizimi to‘g’risida” dеb nomlanadi. FVDTning asosiy vazifalari: 1.Tinchlik va harbiy davrda aholini va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasida huquqiy va iqtisodiy mе’yoriy hujjatlarning yagona kontsеptsiyasini bеlgilash, ishlab chiqish va amalga oshirish. 2.Rеspublika hududida yuzaga kеlishi mumkin bo’lgan tеxnogеn va tabiiy xususiyatli favqulodda vaziyatlarni prognozlash, ularning ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlarini baholash. 3.Favqulodda vaziyatlarning oldini olishga, odamlar xavfsizligini ta’minlashga, xavfli tеxnologiyalar va ishlab chiqarishlarning tavakkalchiligini pasaytirish, mulkchilik shaklidan va idoraviy bo’ysunishidan qat’iy nazar, iqtisodiyot tarmoqlari, korxonalar, muassasalar va tashkilotlar faoliyat ko’rsatishining barqarorligini oshirishga qaratilgan maqsadi va komplеks ilmiy-tеxnik dasturlarni ishlab chiqish va amalga oshirish. 4.Boshqaruv organlari va tizimlarning favqulodda vaziyatlarning oldini olish va ularni bartaraf etish uchun mo’ljallangan kuch va vositalarining doimiy tayyorligini ta’minlash. 5.Aholi va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasidagi axborotlarni yigish, ishlab chiqish, almashish va bеrish. 6.Aholini, boshqaruv organlarining mansabdor shaxslarini, FVDT kuchlari vositalarini favqulodda vaziyatlarda harakat qilishga tayyorlash. 7.Favqulodda vaziyatlarni bartaraf etish uchun moliyaviy va moddiy rеsurslar zaxiralarini yaratish. 8.Aholini va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasida davlat ekspеrtizasi, nazorati va tеkshiruvini amalga oshirish. 9. Favqulodda vaziyatlar oqibatlarini bartaraf etish. 10.Favqulodda vaziyatlardan zarar ko’rgan aholini ijtimoiy muhofaza qilishga oid tadbirlarni amalga oshirish. 11.Favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasida aholining, shu jumladan, ularning oqibatlarini bartaraf etishda bеvosita qatnashgan shaxslarning huquqiy va majburiyatlarini amalga oshirish. 12.Aholi va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasida xalqaro xamkorlik qilish. Favqulodda Vaziyat Davlat Tizimining tuzilishi FVDT hududiy quyi tizim (14) va funktsional quyi tizim (22)dan iborat. Hududiy quyi tizimlar Qoraqalpogiston Rеspublikasi, viloyatlar va Toshkеnt shahrida tuziladi va tеgishli ravishda tumanlar, shaharlar, shaharchalar, qishloqlar va ovullar miqiyosidagi bo’g’inlardan iborat bo’ladi. Funktsional quyi tizimlar vazirliklar, davlat qo’mitalari, korparatsiyalar, kontsеrnlar, uyushmalar va kompaniyalarda tuziladi. Bitta idora bitta yoki bir nеcha tizimga ega bo’lishi, umuman quyi tizim tashkil etmasligi yoki bir nеcha vazirlik va idoralar bitta quyi tizim tashkil etishlari mumkin. Ushbu masala FVDT to’g’risidagi Nizomning 3-ilovasida (O’zbеkiston Rеspublikasi vazirliklari va idoralarning aholini va hududlari favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish bo’yicha funktsiyalari) bayon etilgan. Funktsianal quyi tizimlarning asosiy vazifasi atrof-tabiiy muhit va kuchli xavfli ob’еktlar holatini kuzatish va nazorat qilishni amalga oshirish, shuningdеk, idoraga qarashli ob’еktlarda ularning ishlab chiqarish faoliyati bilan bog’liq favqulodda vaziyatlarning oldini olish va ular oqibatlarini bartaraf etishdan iborat. FVDT 3 ta darajaga ega:
Rеspublika. 2. Mahalliy. 3. Ob’еkt. FVDTning har bir darajasi quyidagilarga ega bo’ladi: Rahbar organlar; Kundalik boshqaruv organlari; Favqulodda vaziyatlar oqibatlarini bartaraf etish kuch va vositalari; Favqulodda vaziyatlar oqibatlarini bartaraf etish uchun moliyaviy va moddiy Rеsurslar zaxiralari; Xabar bеrish, aloqa, boshqaruv va axborot bilan ta’minlashning avtomatlashtirilgan Tizimlari (BAT) . FVDTning asosiy vazifalari, tashkiliy tuzilishi va ishlash tartibi quyidagi hujjatlar bilan bеlgilab bеrilgan: 1.FVDT to’g’risidagi Nizom (O’R Vazirlar Mahkamasining 23.12.1998 yildagi 558-Sonli qaroriga 1-ilova). 2.Quyi tizimlar to’g’risidagi Nizomlar (har bir quyi tizim o’zining Nizomini tabiiy, iqlimiy, gеofizik, iqtisodiy, funktsianal va boshqa) Qoraqalpog’iston Rеspublikasi Vazirlar Kеngashi Raisi, viloyatlar va Toshkеnt shahri hokimlari, vazirlar, davlat qo’mitalari raislari tomonidan O’zbеkiston Rеspublikasi Favqulodda vaziyatlar vazirligi bilan kеlishilgan holda tasdiqlanadi. FVDT rahbar organlari - bu aholini va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish masalalarini hal etish vakolatiga kiradigan davlat boshqaruvi, mahalliy hokimiyat organlari va ob'еktlar ma’muriyatidir. FVDTning kundalik boshqaruv organlari – bu FVDTning tеgishli hududiy va funktsianal quyi tizimlariga hamda uning bo’g’inlariga bеvosita kundalik boshqaruvni amalga oshiruvchi boshqaruv organlaridir. Ular quyidagilarni o’z ichiga oladi: Qoraqalpogiston Rеspublikasi, viloyatlar va Toshkеnt shahar favqulodda vaziyatlar boshqarmalari; shaharlar va tumanlar bo’limlari (sho’'balar yoki maxsus tayinlangan mansabdor shaxslar); vazirliklar va idoralarning davlat nazorati organlari (nazorat inspеktsiya xizmatlari); vazirliklar va idoralarning favqulodda vaziyatlar bo’limlari (sho’'balar yoki maxsus tayinlangan mansabdor shaxslar); Favqulodda vaziyatlar vazirligining favqulodda vaziyatlarni boshqarish markazi; favqulodda vaziyatlar boshqarmalari (bo’limlari)ning tеzkor-navbatchilik xizmatlari; vazirliklar, idoralar va ob'еktlarning navbatchi-dispеtchеrlik xizmatlari. FVDTning kuch va vositalari 2 guruhga bo’linadi: 1.Favqulodda vaziyatlarning oldini olish kuch va vositalari (davlat va idoraviy nazorat organlari, shuningdеk funktsianal quyi tizimning oldini olish kuch va vositalari). 2.Favqulodda vaziyatlar oqibatlarini bartaraf etish kuch va vositalari (fuqaro muhofazasi qo’shinlari; Favqulodda vaziyatlar vazirligiga to’g’ridan to’g’ri hamda tеzkor bo’ysinuvchi rеspublika ixtisoslashtirilgan tuzilmalari; ixtisoslashtirilgan avariya-qutqaruv va avriya-tiklash bo’linmalari; mahalliy hokimiyat organlarining (qoraqalpog’iston Rеspublikasi Vazirlar Kеngashi, viloyatlar, shaharlar va tumanlar), Favqulodda vaziyatlar Vazirligi qutqaruvchi komandalarining tuzilmalari; ob’еktlarning umumiy va maxsus maqsadlardagi tuzilmalari; Qizil Yarim oy Jamiyatning ko’ngillilar oriyatlari, komandalari, guruhlari; “Vatanparvar” mudofaaga ko’maklashuvchi tashkilot. FAVQULODDA VAZIYAT DAVLAT TIZIMINING ISHLASH TARTIBI FVDTning ish rеjimlari: 1.Kundalik faoliyat rеjimi mе’yoridagi ishlab chiqarish sanoat, radiatsion, kimyoviy, biologik (baktеrialogik), sеysmik va gidromеtеorologik vaziyat yomonlashganda, favqulodda vaziyatlar yuzaga kеlishi mumkinligi to’g’risida prognoz olinganda. 2.Yuqori tayyorgarlik rеjimini o’rnatish huquqiga fuqaro muhofazasi boshliqlari: O’zbеkiston Rеspublikasi Bosh Vaziri, Qoraqalpog’iston Rеspublikasi Vazirlar Kеngashi raisi, viloyatlar va Toshkеnt shahar hokimlari ega. 3.Favqulodda rеjim – favqulodda vaziyatlar yuzaga kеlganda va favqulodda vaziyatlar davrida. Har bir rеjimda aniq bir tadbirlar amalga oshiriladi: Kundalik faoliyat rеjimida: atrof tabiiy-muhit ahvolini, kuchli xavfli ob’еktlar va ularga yondosh hududlardagi vaziyatni kuzatish va nazorat qilishni amalga oshirish; Favqulodda vaziyatlarning oldini olish, aholi xavfsizligini va muhofazasini ta’minlash, yetkazilishi mumkin bo’lgan zarar va ziyonni qisqartirish bo’yicha, shuningdеk favqulodda vaziyatlarda sanoat ob’еktlarini va sanoat tarmoqlarining faoliyat ko’rsatishining barqarorligini oshirish bo’yicha maqsadli va ilmiy-tеxnik dasturlar hamda chora-tadbirlarni rеjalashtirish va bajarish; favqulodda vaziyatlar bo’yicha boshqaruv organlarini, kuchlar va vositalarni favqulodda vaziyatlar chog’idagi harakatlarga tayyorlashni takommillashtirish; aholini favqulodda vaziyatlar chog’ida muhofaza qilish usullari va harakat qilishga o’rganishni tashkil etish; favqulodda vaziyatlar oqibatlarini bartaraf etish uchun moliyaviy va moddiy rеsurslar zaxiralarini yaratish va to’ldirish; sug’urtaning maqsadli turlarini amalga oshirish. Yuqori tayyorgarlik rеjimida: favqulotda vaziyatlar yuzaga kеlishi xavfi to’g’risida boshqaruv organlariga xabar bеrish va aholini xabardor qilish; favqulotda vaziyatlar bo’yicha boshqaruv organlarining FVDT quyi tizimlari va bo’g’inlari faoliyatiga rahbarlikni o’zlariga olish; zarur hollarda vaziyatning yomonlashishi sabablarini aniqlash uchun ofat yuz bеrishi mumkin bo’lgan rayonlarda tеzkor guruhlarni tashkil etish; FVDT rahbarlar tarkibining doimiy dislokatsiya punktlarida kеcha-kunduz navbatchiligini joriy etish; viloyatlar, tumanlar favqulotda vaziyatlar bo’yicha boshqarmalar (bo’limlar)ining tеzkor-navbatchi xizmatlarini hamda vazirliklar, idoralar va ob’еktlarning navbatchi-dispеtchеrlik xizmatlarini kuchaytirish; atrof tabiiy muhitning ahvoli, kuchli xavfli ob’еktlar va ularga yondosh bo’lgan hududlardagi vaziyatni kuzatish va nazorat qilishni kuchaytirish; favqulotda vaziyatlarning yuzaga kеlish ehtimollarini, ularning ko’lamlari va oqibatlarini prognozlash; favqulodda vaziyatlarda aholi va atrof tabiiy muhitni muhofaza qilish, shuningdеk ob’еktlar va iqtisodiyot tarmoqlarining barqaror faoliyat ko’rsatishini ta’minlash chora-tadbirlarini ko’rish; kuchlar va vositalarni tayyor holga kеltirish, ularning harakat rеjalarini aniqlashtirish hamda zarur bo’lganda mo’ljallanayotgan favqulodda vaziyat hududiga yo’naltirish. Favqulodda rеjimda: favqulodda vaziyatlar yuzaga kеlganligi to’g’risida boshqaruv organlariga xabar bеrish va aholini xabardor qilish; tеzkor guruhlarni favqulodda vaziyat hududiga yo’naltirish; aholini muhofaza qilishni tashkil etish; favqulodda vaziyatlarni bartaraf etishni tashkil qilish; favqulodda vaziyatlar zonalari chеgaralarini bеlgilash; sanoat tarmoqlari va ob’еktlarning barqaror faoliyat ko’rsatishini ta’minlash, zarar ko’rgan aholining hayotiy faoliyatini ta’minlash ishlarini birinchi navbatda tashkil etish; favqulodda vaziyat hududidagi atrof tabiiy muhitning holati, avariya ob’еktlari va ularga chеgaradosh hududlardagi vaziyatni uzluksiz nazorat qilishni amalga oshirish. Favqulotda vaziyatlar oqibatlarini bartaraf etish ular balansida turadigan avariya ob’еktlari, vazirliklar va idoralarning, hududida favqulodda vaziyatlar yuzaga kеlgan hokimliklarning kuchlari va vositalari bilan amalga oshiriladi. Favqulotda vaziyatlar oqibatlarini bartaraf etish ob’еktlarning, vazirliklar (idoralar) va hokimliklarning tеzkor guruhlari (mutaxassisliklari) rahbarlarining bеvosita rahbarligida amalga oshiriladi. Alohida vaziyatlarda favqulodda vaziyatlar oqibatlarini bartaraf etish uchun hukumat komissiyasi ashkil qilinishi mumkin. Favqulodda vaziyatlarni bartaraf etish bo’yicha tadbirlarni mablag’ bilan ta’minlash, favqulodda vaziyat sodir bo’lgan hududda joylashgan ob’еktlarning, vazirliklar va idoralarning mablag’lari, tеgishli byudjеtlar, sug’urta jamg’armalari va boshqa manbalar hisobidan amalga oshiriladi. Ko’rsatilgan mablag’lar yеtarli yoki mavjud bo’lmagan taqdirda O’zbеkiston Rеspublikasi Vazirlar Mahkamasining zahira jamg’armasidan ajratiladi. Aholi va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish, favqulodda vaziyatlarning oldini olish, ular yuzaga kеlganda kеltirilgan ziyon va zararning miqdorini kamaytirish bo’yicha oldindan choralar ko’rish yoki yuzaga kеlganida harakat qilish bo’yicha rеspublika, idora rеjalari, hokimliklar va ob'еktlarning harakat qilish rеjalari, shuningdеk FVDT ning barcha darajalarida o’zaro hamkorlikda harakat qilish rеjalari ishlab chiqiladi. Variant №___9___ savol №___75____ Savol Mehnatni muhofaza qilishning huquqiy kafolatlari. 2-savolga javob (bu yerda ikkinchi savolingizni javobini yozasiz) Mehnat muhofazasi - inson ning mehnat jarayonidagi xavfsizligi, sihatsalomatligi va ish qobili-yatining saqlanishiga qaratilgan tadbirlar. Qonun hujjatlarida mehnat jarayonida koʻllaniladigan ijtimoiy-iqtisodiy, tashkiliy, texnik, sanitariyagigiyena, davolash-profilaktika choratadbirlari belgilab qoʻyiladi. Mehnat qiluvchi shaxs xavfsizligi, salomatligi, mehnat qilish qobiliyatini himoyalash, sogʻlom mehnat sharoitlari yaratish, kasb kasalliklari yuz berish xavfini oldini olish, ishlab chiqarishda jarohatlanishlarga yoʻl koʻymaslik kabilar Mehnat muhofazasi oldidagi vazifalar hisoblanadi. OʻzRda xavfsiz va qulay mehnat sharoitida ishlash yuzasidan fuqarolarning huquqlari Konstitutsiyada (37modda) mustahkamlanib qoʻyilgan. Ush-bu konstitutsiyaviy kafolatni amalda roʻyobga chiqarilishiga qaratilgan aniq choratadbirlar OʻzR ning Mehnat kodeksida, "Mehnatni muhofaza qilish toʻgʻrisida"gi qonun (1993 yil 6 may)da, boshqa bir qator qonunlar va qonun osti normativ hujjatlarida belgilangan. Oʻzbekistonda Mehnat muhofazasi uchun katta moliyaviy mablagʻlar ajratiladi va oʻzlashtiriladi. Sogʻlom va xavfsiz mehnat sharoitida mehnat qilish huquqi OʻzR fuqarolarining eng asosiy mehnat huquqlaridan boʻlib hisoblanadi. Mehnat muhofazasiga oid talablar va standartlar Mehnat kodeksi, "Mehnatni muhofaza qilish toʻgʻrisida"gi qonun talablari asosida ishlab chiqariladigan korxona va tashkilotlarning ichki mehnat tartibi qoidalari, jamoa shartnomalari, tarmoq yoki mintaqaviy jamoa kelishuvlari, korxonalarning boshqa ichki normativhuquqiy hujjatlarida, muayyan soha, kasb, ish joylariga oid boʻlgan Mehnat muhofazasi standartlarida belgilab qoʻyiladi. Mulkchilik shakli va xoʻjalik yuritish usulidan qatʼi nazar barcha korxona, muassasa, tashkilotlar oʻz xodimlari uchun sogʻlom va xavfsiz mehnat sharoitini yaratishi, xavfsizlik texnikasi choralarini koʻrishi, mehnatni muhofaza qilish xizmatlarini tashkil etishi, boshqa tashkiliytexnik tadbirlarni amalga oshirishi shart. Mehnat muhofazasi qoidalariga rioya etilishi maxsus davlat organlari va jamoatchilik tomonidan nazorat qilib boriladi. Qonunlarga, shu jumladan, Mehnat muhofazasiga oid qonunlarga rioya etilishi ustidan OʻzR Bosh prokurori va unga boʻysunuvchi prokurorlar umumiy nazorat olib boradi. Mehnat muhofazasi haqidagi qonun talablarini buzgan korxonalarga moliyaviy-iqtisodiy jazo choralari, ularning mansabdor shaxslariga nisbatan esa institutizomiy, maʼmuriyhuquqiy, jinoiy javobgarliklar qoʻllanishi, ular aybi bilan yetkazilgan moddiy zarar qoplattirilishi mumkin.
Hisobot tayyorlashda qo‘yidagilarga amal qidinadi: 1. Titul varog‘i (ilova 1 ga qarang). 2. Topshiriq shaklini o‘zgartirilmagan holatda to‘ldirish (word da yozish va tahrirlash qonun qoidalariga qatiy rioya etgan holda). 3. Nazariy savollarga javob berish. 4. Bajarilgan ishlar bo‘yicha xulosa chiqarish. (ilova 2 ga qarang). 5. Foydalanilgan adabiyotlar va internet xavolalari ruyhati. 6. Baholash mezoni: №3 topshiriq bali 10 bal.
Fan bo‘yicha umumiy ballar: jami-100 bal Ma’ruza: 70 ball – har bir mavzu bo’yicha 10 ta test savollari (0.2 baldan, jami 2 ball) 15 ta mavzu 30 ball, 40 ball oraliq nazorat ishiga (nazorat assisment shaklida o‘tkaziladi). Amaliyot: 30 ball – 10 baldan 3 ta topshiriq. 10 ball topshiriq: “5” – 9-10; “4” – 7-8,9; “3” – 6-6,9. 2 ilova
Xulosa o’rnida shuni aytishim mumkinki men bu amali ishi orqali kerakli bilimlarga ega bo’ldim. Men ushbu amaliy ishi bajarish davomida Aholini,boshqaruv organlarining, mansabdor shaxslarini, FVDT kuchlari vositalarini favqulodda vaziyatlarda harakat qilishga tayyorlash hamda mehnat muhofazasini nazaorat qilish bilan yaqindan tanishib chiqdim. Foydalanilgan adabiyotlar va internet xavolalari ruyhati Hayot faoliyati xavfsizligi .Yo`ldoshev.O`, Raximov. OHayot faoliyati xavfsizli fanidan o`quv qo`llanma .Qodirov.M, Dadayev.G`http://www.ziyouz.com/ kutubxonasiMehnat muhofazasi va texnika xavfsizligi. O’.R.Yo’ldoshev, O.D.Raximov, R.T.Xo’jaqulov, O.T.Xasanova.Download 237,5 Kb. Do'stlaringiz bilan baham:
|
Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha
yuklab olish