Muhammad Al-Xorazimiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalar universiteti kiber xavfsizlik fakulteti 714-22 guruh talabasi Tolibjonov Sardorbekning Fizika-1 fanidan 1-mustaqil ishi

Egri chiziqli harakat tezlanish deb ataluvchi fizik kattalik kiritiladi. Moddiy nuqtaning tezligi t vaqtda = 2 - 1 ga o‘zgarsa, uning tezlanishi Demak, tezlanish - moddiy nuqta tezligining vaqt birligi davomida o‘zgarishini xarakterlaydigan vektor kattalik bo‘lib, u tezlik vektoridan vaqt bo‘yicha olingan birinchi tartibli hosila yoki radius vektoridan vaqt bo‘yicha olingan ikkinchi tartibli hosila tarzida ifodalanadi. Trayektoriyasi egri chiziqdan iborat bo‘lgan harakat egri chiziqli harakat deyiladi. Bunga misol qilib, yer yuzidagi barcha transport vositalarini, mashina va mexanizm qismlarini, oqar suvni, atmosferadagi havo zarralarini, kosmik fazodagi barcha planetalar va sun’iy yo‘ldoshlarning harakatini olish mumkin. Egri chiziqli harakat to‘g‘ri chiziqli harakatga nisbatan murakkabroqdir

3. Aylana boʻylab harakatda burilish burchagi, burchak tezlik va burchak tezlanish;

• Burchakli tezlik deb aylanish radiusining birlik vaqtda burilgan burchagini ifodalovchi kattalikka aytiladi. Harakat tekis bo`lib t vaqtda aylanish radiusi  burchakka burilgan bo`lsa burchakli tezlik

Aylanada bir tekis harakatlanishning xarakterli xususiyati Bir xil aylanma harakat egri chiziqli harakatning alohida holatidir. Tezlik doimiy moduli () bo'lgan doira bo'ylab harakat tezlashtirilgan. Bu doimiy modulda tezlik yo'nalishi doimo o'zgarib turishi bilan bog'liq. Aylana bo'ylab bir tekis harakatlanuvchi moddiy nuqtaning tezlashishi Tezlanishning tangensial komponenti da bir tekis harakat aylana atrofidagi nuqtalar nolga teng. Tezlanishning normal komponenti (markazga yo'naltirilgan tezlashuv) radius bo'ylab aylananing markaziga yo'naltirilgan (rasmga qarang). Doiraning istalgan nuqtasida normal tezlanish vektori tezlik vektoriga perpendikulyar. Aylana bo‘ylab bir tekis harakatlanayotgan moddiy nuqtaning tezlashishi markazga yo‘naltirilgandir. burchak tezlanishi. Chiziqli va burchakli kattaliklar o'rtasidagi bog'liqlik

4. Aylanma va ilgarilanma harakatning kinematik xarakteristikalari orasidagi bogʻlanishlar.
Ilgarilanma harakat - qattiq jismning eng sodda harakati; bunda jism sirtidan oʻtkazilgan istalgan toʻgʻri chiziq shu jismning harakati vaqtida oʻziga oʻzi parallel harakatlanadi. Boshqacha aytganda I. h. — qattiq jismning hamma nuqtalari bir xil trayektoriya chizib harakatlanishi. I. h. qilayotgan qattiq jismning hamma nuqtalari oʻzaro parallel trayektoriyalar chizadi, har bir nuqtasi tezlik va tezlanish, yoʻnalish va miqdor jihatdan har doim bir-day boʻladi. Shuning uchun I. h. qilayotgan qattiq jismdagi hamma nuqtalarning harakatini tekshirib oʻtirmasdan biror nuqtasining harakatini tekshirish kifoya. Demak, qattiq jismning I. h. kinematikasi nuqta kinemati-kasidan farq qilmaydi (qarang Kinematika).