Муаммолари республика илмий-амалий конференцияси материаллари

SEM II/A-I 32,5 N MARKALI SEMENTGA QOʻSHILGAN 
MIKROKREMNEZYOM QOʻSHIMCHALARINING SEMENTNING 
MEXANIK XUSUSIYATLARIGA TA’SIRI 
Muqimov A.S., Djalilov A.T.*, Turayev X.X., Karimov M.U.*, Tojiyev P.J. 
Termiz davlat universiteti, Termiz sh. 
*Toshkent kimyo texnologiya ilmiy-tadqiqot instituti, Toshkent sh. 
 
Bugungi kunda mamlakatimizda qurilish materiallari sanoati zamonaviy ishlab 
chiqarish qurilmalari va ilgʻor texnologiyalardan foydalanish yuqori darajada 
rivojlangan sanoat tarmogʻiga aylanmoqda. Hech shubhasizki qurilish sohasining eng 
muhim mahsuloti bu - sementdir. Tom ma’noda qurilish noni deyish mumkin boʻlgan 
sement mustaqilligiga erishish bu - davlatning iqtisodiy mustaqillikka erishishining 
muhim omilidir. 
Bizga ma’lumki, sement ishlab chiqarish: xom ashyolarni qazib olish, 
maydalash va ularni yuqori haroratda ishlov berish natijasida klinker olish 
jarayonlarini oʻz ichiga oladi. Har bir jarayonning mukammal amalga oshirilishi va 
uzluksiz sifat nazorati oxirgi mahsulot sifati kafolatidir. Yuqori malakali 
mutaxassislar va operatorlar bu jarayonlarni avtomatlashtirilgan tizim orqali doimiy 
kuzatib, tahlil qilib turadilar. Zavodga olib kelinayotgan xomashyo va oxirgi bosqich 
mahsulotlari laborant-texnologlar tomonidan sinov tajribalaridan oʻtadi va shundan 
soʻnggina jarayon va qadoqlashga ruxsat beriladi. 
Hozirgi zamonaviy qurilish sohasi birlamchi omillari bu - sifatli texnika va 
qurilish materiallaridir. Sementga qoʻyiladigan talab esa eng asosiysidir. Bunda 
sement tannarxining past va sifat koʻrsatkichlarining yuqoriligiga e’tibor qaratiladi. 
Shu maqsadda yurtimizda hozirda mavjud sement zavodlari aksari yangi barpo 
etilgan va avvaldan ishlab kelayotganlari modernizatsilashtirilgan. 
Xalq xoʻjaligida va qurilish sanoatida sementga boʻlgan ehtiyojning yuqoriligini 
inobatga olgan holda, portlandsement klinkeri tarkibiga ikki yoki undan ortiq mineral 
qoʻshimchalar qoʻshib tuyish yoki mineral qoʻshimchalarni portlandsementning 5-
10% oʻrniga qoʻshish orqali, sement sarfini kamaytirish va markasini 20-25% ga 
oshirish imkoniyatini beradi. 
Sementga qoʻshmoqchi boʻlgan qoʻshimchamiz mikrokremnezyom, kremniy va 
ferrosilitsid, bu - ishlab chiqarish va texnologik pechlarning gazlarni tozalash 
jarayonida olinadigan sharsimon zarrachalardan iborat boʻlgan ultradispers moddalar 
hisoblanadi. Mikrokremnezyomning asosiy komponenti amorf modifikatsiyadagi 
kremniy oksididan iborat boʻladi 
Mikrokremnezyomni sementga qoʻshilganda sement massasining plastikligini va 
kristallanishi ya’ni sement toshining tuzilishini shakllantirishga yordam beradi. 
Kuchlanish 
va 
sement 
tizimining 
qattiqlashuv 
jarayonini 
tezlashtiradi. 
Mikrokremnezyomning sement aralashmasidagi asosiy ta’sir etadigan xususiyatlari, 
mustahkamlikni oshirish, suvga boʻlgan talabni kamaytirish va sement 
oquvchanligini oshirishdan iborat. 

---

329 
Mikrokremnezyom qoʻshib sinamoqchi boʻlgan sement namunamizni quydagi 
tartibda tayyorlab oldik: dastlb polifraksiyon qumdan 1350g tortib olindi, sement 
massasining 10% miqdorini mikrokremnezeyom qoʻshganimiz sababli, ЦЕМ II/A-Ш 
32,5 Н markali sementdan 400g miqdorida sement va 50g mikrokremnezeyom olib, 
225g distillangan suv qoʻshib aralashtirgichda yaxshilab aralashtirildi va 4x4x16 
boʻlchamli qolipga quyildi, qoliplar 24 soat davomida maxsus 98% namlik 
saqlaydigan klimatik kamerada saqlandi, soʻngra qoliplardan olingan namunalar yana 
oʻsha 98% namlik saqlaydigan klimatik kameradagi suv toʻldirilgan idishlarga 
raqamlab qoʻyildi. Sinovdan oʻtkazish uchun namunalar 2-kunlik, 7-kunlik va 28-
kunlikda olinib maxsus presslarda sinovdan oʻtkazildi.