Muammo: Statik noaniq ramalarda natijaviy ichki zo’riqishlarni kuch usulida aniqlash qanday tartibda amalga oshiriladi?

Juravskiy tenglamasiga asosan (14.2) ifodani differentsiallab, kesimdagi ko’ndalang kuchning umumiy formulasini olamiz:

 

• yoki

• Umumiy ko’rinishda:

• Q0 oddiy balka ixtiyoriy kesimidagi tashqi yukdan kesuvchi kuchi (14.1v – rasm). Olingan formulalar ramaning AB bo’lagi uchun xoxlagan kesimidagi eguvchi moment va kesuvchi kuchlarni aniqlash imkonini beradi. Buning uchun A va B kesimlardagi eguvchi momentlar va shu bo’lakka ta’sir etuvchi tashqi yuklar ma’lum bo’lishi kerak.
• Agar, eguvchi moment ordinatalari cho’zilgan tolalar tomoniga qo’yilgan bo’lsa, kesuvchi kuchning ishorasini aniqlash uchun quyidagi qoidadan foydalanish mumkin:  

• (14.3)

• (14.3’)

• Element o’qini eguvchi moment epyurasiga o’tkazilgan urinma bilan ustma-ust tushirish uchun soat strelkasi bo’yicha burilsa kesuvchi kuch musbat, burilish burchagi 90o dan oshiq bo’lmasligi kerak. Kesuvchi kuchning miqdori burilish burchagi tangensiga proportsional bo’ladi.
• Kesuvchi kuchning yo’nalishini aniqlash uchun element kesiladi va kesilgan qismiga kesuvchi kuch qo’yiladi; agar kesuvchi kuch musbat ishorali bo’lsa, bu kuch kesilgan bo’lakni soat strelkasi bo’yicha buraydi.

• 5 Fan:Qurilish mexanikasi 14-ma’ruza.

• Kesuvchi kuch Q ma’lum bo’lgandan so’ng tugunlar kesilib, Q va noma’lumlar N ishtirokida muvozanati qaraladi va bo’ylama kuchlar topiladi.
• Berilgan rama epyuralarining to’g’riligini tekshirish quyidagi usullarda bajariladi: a) Statik tekshirish. Ramadan tugunlar qirqib olinib, ular qolgan qismining ta’siridan tegishli M, Q va N zo’riqishlar bilan almashtiriladi va statikaning muvozanat tenglamalari yoziladi: 

• Ramaning har bir tuguni eguvchi momentlar ta’sirida muvozanatda bo’lishi kerak, buning uchun bir tugunga tutashgan rigelь va ustundagi ordinatalar o’zaro teng bo’lishi lozim. Tugunlardagi ko’ndalang va bo’ylama kuchlar aloxida qaralganda, muvozanatda bo’lmaydi, biroќ birgalikda qaralganda tugun muvozanatda bo’lishi zarur. M, Q va N epyuralarni statik tekshirish ularning to’g’ri ќurilganiga kafolat bo’la olmaydi, chunki statik muvozanat shartlari noma’lumlar xato topilgan taqdirda ham bajarilaveradi. Buning sababi shundaki, ramaning natijaviy M epyurasi statik aniq asosiy sistema uchun qurilgan. Agar tashqi yuk va aniqlangan noma’lumlar ta’sirida epyura to’g’ri ќurilsa, u holda noma’lumlarning istalgan qiymatida rama statik muvozanat holatida bo’laveradi. Natijada noma’lumlarni aniqlashda yo’l qo’yilgan xato ochilmay qolaveradi.
•  

• 7 Fan:Qurilish mexanikasi 14-ma’ruza..

• b) Deformatsion tekshirish: Agar rama uchun eguvchi momentlarining epyurasi M to’g’ri chizilgan bo’lsa, u xolda har bir noma’lum zo’riqish yo’nalishi bo’yicha ko’chish nolga teng bo’lishi kerak:
•  

• Deformatsion tekshirish ortiqcha noma’lumlarni aniqlashda yo’l qo’yilgan xatolarni payqash imkonini beradi. Hisob natijalarini deformatsion tekshirishda asosiy sistemalarga qurilgan birlik epyuralar () ramaning natijaviy M epyurasi bilan navbatma-navbat ko’paytiriladi. Agar ortiqcha noma’lumlar to’g’ri aniqlanib, epyuralar to’g’ri qurilgan bo’lsa, bunday ko’paytma nolga teng chiqadi.
•  

• ,….,

•