Муҳаммад ал-хоразмий номидаги тошкент ахборот

1.4. IMS тармоғининг қурилмалари

IMS тизимости платформасининг пайдо бўлиши иккита технологиянинг, яьни интеллектуал платформалар эволюцияси ва Softswitch асосидаги технологиянинг ривожланишига олиб келди.

IMS тизимости платформаси учинчи авлод UMTS (Universal Mobile Telecommunication System) уяли алоқа тармоғининг ривожланиши натижасида Softswitch тармоғига SIP га асосланган мултимедиа сессиясини бошқариш майдони қўшилганда пайдо бўлди. Кейинчалик, ушбу платформа ETSI-TISPAN қўмитаси томонидан турли хил кириш технологияларига (WLAN / Wi-Fi, хDSL, LТЕ) фойдаланиш учун асос бўлди.
IMS тизимости платформаси IP протоколи асосида яратилган мултимедиа тизимости платформаси сифатида дастлаб фақат хизматларни кўрсатиш ва натижада телекоммуникация операторининг АRPU (Аvarage Rеvenue Per User) ни ошириш учун ишлаб чиқилган. Аммо келажакда SIP протоколининг тобора оммалашиб бораётганлигини, шунингдек, Интернет билан интегратсиялашувни ҳисобга олган ҳолда, 3GPP консорсиуми SIP протоколини тармоқнинг юқорисига қўйиб, SIP сессияларини бошқаришни IMS тизимостига ўтказишга қарор қилди. Шундай қилиб, оддий хизматларни тақдим қилишдан IMS тизимости платформаси NGN/IMS авлодларининг янги авлод тармоқларининг тўлиқ архитектурасига айланди.
Softswitch ва IMS тушунчалари ўхшаш жиҳатларга эга: иккаласи ҳам даражаларга (сатҳларга) бўлинади, барча хизматлар IP тармоғи асосида тақдим этилади, қўнғироқларни бошқариш ва коммутатсия функциялари мавжуд ҳисобланади. Аммо IMS тизимости платформасида янги хусусият пайдо бўлди бу HSS (Home Subscriber Server) фойдаланувчи маьлумот сервери. HSS-да сақланган маьлумотлар фойдаланувчини IMS да рўйхатдан ўтказиш, фойдаланувчини аниқлаш, ҳаражатларни ҳисобга олиш функциялари билан ўзаро ишлаш, ушбу фойдаланувчи учун профил ва хизмат параметрларини аниқлаш учун ишлатилади.
IMS тизимости платформаси кейинги авлод тармоқларини қуриш учун мумкин бўлган ечим ҳисобланиб, IP платформасида мобил ва статсионар тармоқларни бирлаштириш учун асос сифатида қўлланилади.
Албатта, IMS тизимости платформаси NGN ва Softswitch тармоқларининг давоми бўлиб, сатҳли архитектурани қабул қилади, бундан ташқари NGN/SS тармоқларида ишлатиладиган қурилмалар IMS тизимости платформасининг архитектурасида қайта ишлатилиши мумкин [29].
Пакетли Интернет коммутатсия технологияси учун мултимедиа хизматларини тақдим қилишга эришилган катта муваффақият бўлди. Бу уяли алоқа операторларини ўзларининг овозли уяли алоқа тармоқларида мултимедиа хизматларини жорий этишга ундади. Уяли алоқа тармоғига уланиш тармоқлари электрон уланиш технологиясидан пакетли коммутатсия (IP) технологиясидан фойдаланган ҳолда юқори тезликдаги маълумотлар, овозли ва мултимедиа хизматларини қўллаб-қувватлайдиган учинчи авлод (3G) симсиз тармоқларига ўтди.
IMS ва Интернетга яқинлашиш, шунингдек, унга боғлиқ бўлган бузилиш инновациялар операторларнинг самарадорлиги ва самарадорлигини оширишга олиб келади. Хизматга йўналтирилган архитектура (SОА Service Oriented Architecture) - бизнес мақсадларига асосланган дастурий архитектурани яратишга олиб келадиган ва шу билан стратегик қарорларни мослашувчан ва тез бажарилишини таъминлайдиган парадигма ўзгариши.
ХХ асрнинг охири ва ХХI асрнинг бошларида стационар (fixed) ва мобил тармоқлари жадал суратлар билан ривожланди ҳамда жуда катта бурилишларни содир бўлишига сабаб бўлди. Мобил алоқада, биринчи авлод (1G) тизимлари 1980 йилнинг ўрталарида намойиш этилган бўлса, ўшанда бу тармоқлар фойдаланувчилар учун енг оддий хизматларни таклиф етган масалан овоз ва овозга боғлиқ хизматлар. 1990-йилда иккинчи авлод мобил тармоқлари яратилди ва фойдаланувчлар маълумотлар билан ишлаш ва қўшимча хизматлардан фойдаланиш имконига ега бўлишди. Кейинчалик учинчи авлод (3 ва 3.5G) ва уни эволютсияси (LTE) ишлаб чиқилди ва бу тармолари турли мултимедиа хизматларини ҳамда тезкор маълумотларни узатишни қўллаб қувватлади. Бирлашган тармоқлар эса масалан умумфойдаланувчи телефон тармоқлари (УфТТ) ва интеграллашган рақамли тамроқ хизматлари (ISDN) анъанавий овоз ва видео алоқа хизматларини тақдим этиш бўйича анча ривожлантирилди. Айни пайтда, ADSL каби интернет алоқаларининг арзон ва маълумот алмашиши тезлигини талаб даражасида бўлиши, интернет фойдаланувчилари сонининг кескин суратларда ошиб кетишига сабаб бўлди.
Шу кунларда, мобил тармоқлари фойдаланувчиларга телекоммуникация тармоқларининг деярли барча хизматларини талаб даражасида тақдим этмоқда сабаби мобил қурилмаси ўлчами катта, экрани жуда катта аниқликда тасвирларни тақдим этишни қўллайди, HD камерага ега, катта ички ва ташқи хотира қурилмасига ҳамда турли телекоммуникация хизматларини ва ресурларидан фойдаланишни имконини берувчи иловаларни қўллаб қувватлайди. Иловалар фақатгина фойдаланувчи интерфейс вазифасини емас балки янги авлод иловалари масалан P2P иловалари брaузер, ўйин, икки томонлама радио (Push to talk over sell) хизматлари ҳамда тармоқ ресурсларидан ҳамкорликда фойдаланишни қўллаб қувватлайди.
Номер териш орқали, тармоқ IP тармоғи бўйлаб исталган икки терминал ўртасида алоқа ўрнатади. Исталган турдаги хизмат маълумотларини (хар хил тармоқларда тақдим этилаётган хизматларни) IP асосидаги тармоқларига мослаштириш ва фойдаланувчиларга тақдим этиш мумкин ва бу осон, сабаби исталган тармоқ маълумотини IP маълумот кўринишига мослаштириш ҳамда IP тармоқларидан узатиш мумкин масалан овоз, видео, хабар, маълумот, ТВ, родио ва х.к. Шунинг учун ҳам, бундай хизматларни глобал муҳитларда тақдим этиш учун глобал тизим талаб этилади масалан IMS (IP мултимесиа субсйстем). Бу тизим иловаларни ишончли ва осон боғланиш ўрнатилишини қўллаб қувватлайди. IMS тизимига таъриф берадиган бўлса, IMS глобал, мустақил киришли, стандарт асосидаги IP боғланишли ва хизмат назорати архитектура кўринишидаги тармоқ бўлиб, бундай тизим Интернетга асосланган умумий протоколлардан фойдаланиб фойдаланувчиларга хар хил турдаги мултимедиа хизматларига чиқиш имкониятини таъминлайди.
IMS қуйидагиларни таъминлайди:
- нутқ, видео, мултимедияни реал вақтда узатиш;
- аудио ва видео конференция;
- контентни етказиб бериш (видео, аудио, мултимедиа);
- контентни етказиб бериш бўйича хизматлар;
- оқимли видео, аудио, мултимедиа;
- контентни узатиш хизматлари;
- ММS.
Юзлаб стандартларни ишлаб чиқувчи ташкилотлар мавжуд, уларнинг баъзилари кенг жамоатчиликка яхши таниш, бошқалари фақат ўз соҳаларида танилган. Уларнинг барчаси маьлум бир мақсад учун яратилган ва уларнинг ҳар бири ўз йўналишига эга. IMS анъанавий электрон коммутацияли телекоммуникация муҳитига киритиш учун телекоммуникация стандарти сифатида бошланди. IMS билан боғлиқ стандартларни ишлаб чиқиш ҳақида гап кетганда, ушбу бобда муҳокама қилинган учта энг муҳим рол ўйнайди ва энг катта таъсирга эга. IMS 3GPP томонидан ишлаб чиқилган ва кейинчалик 3GPP2.5 томонидан қабул қилинган. Интернатионал Телеcоммуниcатионс Унион6 Телеcоммуниcатион Стандардс Сеcтори (ITU-Т) Next Generatinon Network (NGN) Global Standart Initiative (GSI) 7 2006 йил ноябр ойида NGN учун IMSни тасдиқлади [19].
DSLAM (Digital Subscriber Line Accsess Multiplexer) хDSL рақамли абонент линиясига кириш мултиплексор (модем). Тармоқ томонида унинг WAN портлари, мижоз томонида эса абонент линияси уланган хDSL ярим тўпламлари (модемлар) мавжуд. Абонент линиясининг бошқа учида мижознинг хDSL абонент тўплами (модем) ёки IAD (Integrated Accsess Device) мавжуд. Иккинчиси хDSL линиялари маълумотлар ва овозни бир вақтнинг ўзида рақамли шаклда, яъни VoDSL (DSL орқали овоз) узатиш учун ишлатиладиган ҳолларда қўлланилади.
Multi-Service Access Node (MSAN)- бу кўп хизматли кириш нуқтаси. Қоида тариқасида, АТС ҳудудида истеъмолчиларнинг телефон линияларини хизмат кўрсатиш тармоғи билан боғлайдиган, телефония, ISDN ва DSL орқали Интернетга кириш хизматларини кўрсатадиган қурилма ўрнатилади. Анъанавий DSLAMлардан фарқли ўлароқ, ўрнатиш учун MSANдан фойдаланадиган провайдернинг афзаллиги шундаки, анъанавий хизматлар ва абонентлар учун Интернетга кириш учун турли ускуналардан фойдаланишга ҳожат йўқ. Барча хизматларнинг бир қурилмага интеграциялашуви ва IP тармоғи ёки банкомат орқали кейинги ташиш операторга лойиҳага инвестицияларни сезиларли даражада тежаш ва абонентларга янги хизматларни тақдим этиш имконини беради.
Анъанага кўра, MSAN пакети плинтлар, УПС, анъанавий телефон портлари, DSL модуллари, оптик модуллар гуруҳидан иборат бу кўп хизматли кириш нуқтаси. Қоида тариқасида, АТS ҳудудида истеъмолчиларнинг телефон линияларини хизмат кўрсатиш тармоғи билан боғлайдиган, телефония, ISDN ва DSL орқали Интернетга кириш хизматларини кўрсатадиган қурилма ўрнатилади. Анъанавий DSLAMлардан фарқли ўлароқ, ўрнатиш учун MSAN дан фойдаланадиган провайдернинг афзаллиги шундаки, анъанавий хизматлар ва абонентлар учун Интернетга кириш учун турли ускуналардан фойдаланишга ҳожат йўқ. Барча хизматларнинг бир қурилмага интеграциялашуви ва IP тармоғи ёки банкомат орқали кейинги ташиш операторга лойиҳага инвестицияларни сезиларли даражада тежаш ва абонентларга янги хизматларни тақдим этиш имконини беради. Анъанага кўра, MSAN пакети плинтлар, анъанавий телефон портлари, DSL модуллари, оптик модуллар гуруҳидан иборат.
Интеграциялашган кириш қурилмалари (IAD) ташувчиларга ушбу тоифадаги фойдаланувчиларга мавжуд АТМ ёки DSL инфратузилмаси билан тўлдирилган пакетли коммутация тармоқлари асосида "сўнгги мил" сифатида қўшимча қийматли хизматларни таклиф қилиш имконини беради. IMS тизим ости платформаси кейинги авлод тармоғи фойдаланиб келган барча қурилмаларни ўз ичига олади ва ушбу тизим ости платформаси ядрога асослангандир. Буларни фарқи шундаки кейинги авлод тармоғи концепция сифатида яратилган ва шундай бўлиб қолган. Тизим ости платформа эса хозирда хаетга тадбиқ этилшан ва биз ундан фойдаланиб келмоқдамиз.
.