Муҳаммад ал-Хоразмий номидаги Тошкент ахборот технологиялари университети “Аудиовизуал технологиялар” кафедраси

Овоз дизайни тушунчаси

Овоз дизайни бугунги кунда кино, видео, мультипликация, мультимедиа, телевидение, реклама ва брендинг соҳасида, радио, театр санъати ва муксиқанинг замонавий жанрлари учун зарур ҳисобланади ва ушбу йўналишлар учун овоз дизайни ва режиссёрларига талаб жуда юқоридир.

Овоз дизайнери (саунд-дизайнер) – овоз техникаси ва технологияси соҳасидаги мустаҳкам билим ва кўникмаларга эга бўлиши лозим бўлган ижодий касб эгаси тушунилади. Шунинг учун, овоз дизайнерларининг асосий қисмини профессионал овоз режиссёрлари, овоз операторлари ҳамда композиторлар ташкил қилади.

Овоз дизайни тушунчаси

Овоз дизайнери ҳам ижодий ҳам техник ишчи сифатида аудиовизуал маҳсулотлар режиссураси, драматургия ва актёрлик маҳоратини яхшигина тушуниб, фарқлай олиши керак ҳамда овоз жўрлиги, экрандаги ҳаракат ҳамда саҳнадаги ҳаракатлар ўртасидаги ўзаро боғлиқликларни яхши тушуниши зарур. Шунингдек, овоз дизайни бўйича мутахассис ваколатига аудиовизуал индустрияси бозори асосларини, экран маҳсулотларини англаб олиш психологияси тушунчалари ва билимларини эгаллаш ҳам киради.

Аудиокитобларни ишлаб чиқиш учун қуйидагидарни амалга ошириш зарур

• - аудио китоб учун матнларни танлаш ва тайёрлаш. Китоб учун танланган жанр ва китоб ўқилиши учун мўлжалланган аудитория қизиқишларидан келиб чиқиб, аудиокитоб учун матн танлаш ёки сценарий тайёрлаш лозим. Агар биз аудиокитобларимизни ўзбек, рус ва инглиз тилларида ҳам ёзишни инобатга оладиган бўлсак матн танлашда тилшуноснинг роли жуда муҳим ҳисобланади.

Аудиокитобларни ишлаб чиқиш учун қуйидагидарни амалга ошириш зарур

• - ижрочи танлаш (суҳандон). Ҳар бир аудиокитоб учун ижрочи танланади. Бу бирор бир суҳандон ёки мазкур китобга овози тўғри келадиган актёр ҳам бўлиши мумкин. Мутаҳассис китобни ўқиётган пайтда китобдаги маълумот у ёки бу ижрочи томонидан қандай талаффуз этилишини дарҳол кўз олдига келтиради. Бу босқичда китобни овозлаштириш яхши бажарилганми ёки йўқми аниқлаш жуда муҳим. Агар берилаётган маълумот ёш одам томонидан амалга оширилаётган бўлса, ишга дўриллаган овоздаги бас овозли ўқувчини таклиф этиш тўғри бўлмайди. Шунингдек, детектив адабиётда ижро этувчининг лирик ингичка овози матн характерига мос келмайди.