Algebraik fraktallar – mazkur tipdadagi fraktallarni n-o’lchovli fazoda
chiziqli bo’lmagan jarayonlar yordamida hosil qilinadi. Ikki o’lchovli jarayonlar
eng ko’p o’rganilgandir. Nochiziqli iterativ jarayonni diskret dinamik tizim sifatida
talqin qilishda ushbu tizimlar nazariyasining terminologiyasidan foydalaniladi:
fazaviy portret, barqaror holat jarayoni, attraktorlar va boshqalar.
Stoxastik fraktallar - agar iterativ jarayonda uning parametrlarini tasodifiy
o’zgartirsa, mazkur tipdagi fraktallar hosil qilinadi. Bu tabiiy narsalarga juda
o’xshagan ob’ektlarni ishlab chiqaradi - assimetrik daraxtlar, qirg’oq chiziqlari va
boshqalar. Ikki o’lchovli stoxastik fraktallar er sirti va dengiz yuzasini
modellashtirish uchun ishlatiladi.
Manbalar [1, 2] da fraktallarni boshqa ko’rinishdagi tasniflarini ham
uchratish mumkin masalan, fraktallarni deterministik (algebraik va geometrik) va
deterministik bo’lmagan (stoxastik).
Fraktallardan foydalanish. Birinchidan, tasvirlarni fraktal tarzda siqish,
ikkinchidan, peyzajlar, daraxtlar, o’simliklarni qurilish va fraktal to’qimalarni
yaratish. Shuningdek, fraktallar matematikada ham qo’llaniladi. Tasvirlarni fraktal
siqish yordamida fayl hajmini sezilarli darajada kamaytirish mumkin. Mexanika va
fizikada fraktallar ko’plab tabiat ob’ektlarining konturlarini takrorlashning noyob
xususiyati tufayli qo’llaniladi. Fraktallar daraxtlar, tog’ sirtlari va yoriqlarini
segmentlar yoki ko’pburchaklar to’plamlari ko’rinishida berilgandan ko’ra yuqori
aniqlikda olish imkonini beradi.
Fraktallar nazariyasi asosida tasvirlarni tanib olish. Tasvirlarni tanib olish
olingan ob’ektni qaysi sinfga o’tkazish mumkinligi haqidagi savolga aniqlik kiritib
belgilanadi. Ta’kidlash mumkinki, tanib olish muammosi ko’plab vazifalarni
qamrab oladi. Bular sinflar alifbosi va belgilar lug’atini qurish, shuningdek, tanib
olish jarayonlarini matematik va kompyuterda modellashtirish hamda axborotlarni
qayta ishlash usullari. Amaliyotda har qanday masalaning o’ziga xos xususiyati
ishlatiladigan axborot turiga qarab belgilanadi. Radarni tanib olish belgilarining
ishchi lug’ati har doim imzolarni ishlatadi. Ular radar ob’ektlarning koordinatalari
bilan bevosita bog’liq bo’lmagan aks ettirilgan signallarning fazoviy, vaqtinchalik,
spektral va polarizasiya tuzilishini o’z ichiga oladi. Ishchi lug’at tarkibi bo’yicha
yakuniy qaror ob’ektlarni sinflarga bo’lingan holda tasniflash vazifasidan
tashqarida qabul qilinishi mumkin emas. Sinflar alifbosi va belgilarning so’z
birikmalarini topish vazifalari tanib olish va saralash uchun u yoki bu hal qiluvchi
qoidalar-algoritmlardan foydalanish bilan bevosita bog’liq. Hozirgi vaqtda tanlab
olingan
signallar
yoki
maydonlar
topologiyasi
va
fraktal
primitivlar
tushunchalarini ishlatib tasvirni aniqlashga yangi integrasiyalashgan yondashuv
taklif qilingan [3, 4].
80
Do'stlaringiz bilan baham: |