Му=аммад ал-Хоразмий номидаги Тошкент ахборот технологиялари университети

Социологияда яна муҳим бўлган қуйидаги назариялар ҳам мавжуд:

• конфликт социологияси;
• ижтимоий айирбошлаш назарияси;
• неофункционализм ва бошқа шу кабилар.

Макросоциология ва микросоциология

Макросоциология (юнонча makros –узун, катта социология) – катта ижтимоий гуруҳлар ва тизимларни (масалан, жамият, цивилизация ва ҳ.к.) жараёнларни, ҳаракатларни ва ҳодисаларни, шунингдек, гуруҳларни ўрганади.

Микросоциология (юнон. micros - кичкина ва социология) — социологияда нисбатан катта бўлмаган ижтимоий тизимлардаги ижтимоий ҳодисалар ва жараёнларни таҳлил қилишга қаратилган, алоҳида олинган ҳодисаларнинг микродаражадаги жараёнлар билан алоқасини эмпирик тасвирлаш билан чегараланадиган йўналиш.

Социологиянинг методлари ва қонунлари

Метод деганда кенг маънода у ѐки бу масалани ечишда қўлланиладиган усуллар, қоидалар бўлиб, қуйидагиларга бўлинади:

1. Умумилмий билиш методлар(барча фанларда қўлланиладиган):

• индукция ва дедукция;
• анализ ва синтез;
• мантиқийлик ва тарихийлик;
• моделлаштириш

2. Хусусий-илмий методлар: конкрет фанларнинг ўзига хос масалаларини ечишда фойдаланиладиган методлар

3. Социологик методлар: математик, индуктив, дедуктив, аналитик, синтетик, тарихий, моделлаштириш ва бошқа методлар

• Эҳтимолий жараѐнларни ўрганадиган фанлар қўллайдиган методлар социологияда ҳам қўлланилади: статистика ва эҳтимоллар назарияси методлари. Уларга қуйидагилар киради:
• факторли-ижтимоий объектларнинг белгилари ўртасидаги ўзаро алоқадорликларини ўлчаш ва уларга асосланиб белгилар классификациясини ўлчаш;
• латент-респондентларнинг айрим саволларга берган жавобларидан келиб чиқиб, уларни маълум бир яширин, яъни латент белгиларига кўра ажратиш;
• корелляцион анализ-ижтимоий объектлар белгилари ўртасидаги статистик алоқларни ўрганиш( ва шунингдек, шкалалар қуриш ва анализ қилиш, яъни савол-жавоб, кузатиш ѐки ҳужжатларни анализ қилишда йиғиладиган ижтимоий маълумотларни баҳолашда фойдаланиладиган инструментларнинг ўлчамли қисмларини кўриш ва анализ қилиш процедураси