Муаллифларнинг картография фанининг истиқболига тегишли фикр-мулоҳаза, истак ва тавсиялари ўз ифодасини топган. Рисола уч қисмдан иборат

5. Гуманитар тамойил. Мамлакатимизда жадал суръатлар 
билан амалга оширилаётган ислоҳотлар ким учун? Албатта, энг 
аввало, инсон манфаатлари учун. Инсоннинг кундалик ҳаёти, 
унинг иқтисодий – ижтимоий, маънавий дунёсини юксалтириш 
борасида амалга оширилаётган ижобий ўзгаришлар махсус 
карталарда ўз аксини топмоғи лозим. Барпо этилаётган истироҳат 
боғлари, маданият марказлари, шифохона- санатория, оромгоҳлар, 
маъмурий-маданий иншоотлар ўзларининг картографик тимсолини 
топмоғи зарур.
6. Замонавийлик тамойили. Кечаги кун бугунги кунга 
ўхшамайди. Бу диалектик қонуният. Хулоса шуки, ишлаб 
чиқарилаётган карта ва атласлар узлуксиз такомиллаштирилиб 
борилмоғи лозим. Аввало, бу борадаги хорижий мамлакатлар 

---

18 
тажрибаси ва ютуқларидан баҳраманд бўлиш, замон талабларига 
мос ҳолда такомилликка эришмоқ зарур.
Қолаверса, миллий картографиянинг замонавийлиги ва 
мукаммаллигига интилиш замон талабидир. 1994 йилда ҳозирги 
ЎзМУнинг 
геология 
ва 
география 
факультетларининг 
бирлаштирилганига эътироз билдириб, география факультети 
профессорлари З.Акрамов, А.Рафиқов, Р.Рахимбеков, О.Ота-
Мирзаев, А.Солиев, Э.Мамедовлар “Халқ сўзи” газетасининг 9 
июнь сонида “Географик билимлар маскани” деган мақолани 
эълон 
қилган 
эдилар. 
Мақолада 
география 
факультети 
республикада олий географик таълимнинг энг йирик методик ва 
илмий маркази эканлиги, унда агроиқлимшунослик, қуруқликлар 
гидрологияси, география таълими методикаси, география тарихи, 
қишлоқ хўжалиги географияси, аҳолишунослик ва демография 
соҳаларида илмий мактаблар яратилганлиги, картография, айниқса, 
замонавий аэрокосмик тадқиқот усулларини йўлга қўйилганлиги 
фахр билан тилга олинган эди. Шунинг билан бир қаторда тиббиёт 
географияси, ҳарбий география, географик башорат, мелиоратив 
география, географик экология, қурилишнинг географик асослари, 
хорижий мамлакатлар географияси, тижорат географияси, 
ўлкашунослик ва туризм каби илмий соҳаларнинг тараққий 
этмаганлиги қайд қилинган эди.
Хўш, ўтган 17 йил давомида, география фанидаги бошқа 
йўналишларни қўйиб турайлик, картография соҳасида туб 
ижтимоий ўзгаришлар рўй бердими? Албатта, ўзгаришлар юз 
бермоқда, лекин замон талаби даражасида эмас. Дунёда 
глобаллашув жараёнлари жадаллашмоқда. Мамлакатлар ўртасида 
иқтисодий-ижтимоий, маданий, илмий, сиёсий алоқалар тобора 
такомиллашди. Мамлакатимизда эса ижтимоий ҳаётнинг ҳамма 
жабҳаларида 
туб 
ислоҳотлар 
амалга 
оширилмоқда. 
Иқтисодиётимизда таркибий ўзгаришлар рўй бермоқда, 2010 йилда 
ялпи ички маҳсулотнинг 8,5 фоиз ўсишига эришилди. Аҳолига 
хизмат кўрсатиш, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг 
улуши тегишли равишда 49 ва 52,5 фоизга етди. 
Мамлакатимизда 2010 йил 9700 миллион АҚШ доллорига тенг 
миқдордаги инвестициялар ўзлаштирилди. 2005-2010 йиллар 
давомида 7800 дан ортиқ умумтаълим муассасаси, қарийб 1500 та 
касб-ҳунар коллежи ва академик лицейлар барпо этилди ҳамда

---

19 
реконструкция қилинди. Фақатгина 2010 йилда мамлакатимизнинг 
барча 159 туман қишлоқларида намунавий лойиҳалар асосида 
тайёр ҳолда топшириш шарти билан 6800 та уй-жой барпо этилди 
(Каримов, 2011). Бундай иқтисодий-ижтимоий ўзгаришларнинг 
поёни йўқ.
Юртимизда, айни дамда, жаҳонда рўй бераётган жараён ва 
ўзгаришларнинг картографик тасвирини яратишда ҳозирги кунда 
Ўзбекистон Миллий университетининг география факультети, 
айниқса, картография ва кадастр кафедраси катта имкониятларга 
эга. Боз устига ЎзМУ республикадаги барча университетлар учун 
илмий-усулий таянч марказ ҳисобланади. Ушбу масканда 
замонавий картографияни йўлга қўйиш учун биринчи навбатда 
картография ва кадастр кафедраси ҳузурида “Космик картография” 
илмий лабораториясини қайта ташкил қилиш лозим. Ушбу 
лабораторияни замонавий асбоб-ускуна ва даврий космик 
суръатлар ҳамда географик мониторингга тегишли маълумотлар 
билан таъминлашни йўлга қўйиш лозим. Унинг натижалари эса 
беқиёс амалий аҳамиятга эга. Яратилаётган географик карталар 
борлиқни ва замонавийликни тўла-тўкис акс эттиргандагина 
ҳақиқат ойнасига айланади ва география фанининг ижтимоий 
нуфузини юксалтаришга ўз ҳиссасини қўшиб боради. Бу ўринда