Муаллифлар: Ходиев Б. Ю., Бегалов Б. А., Расулев Д. М., Абидов

7.4.3. Маълумотлар базасини ташкил қилиш тамойиллари 
Юқорида келтирилган талабаларга жавоб берадиган МБ қуйдаги 
тамойилларга асосланган ҳолда ташкил қилиниши мумкин: 
Маълумотларни интерациялаштириш тамойили
. Бу тамойилнинг 
моҳиятига кўра ўзаро боғланмаган ахборатлар ягона маълумотлар базасига 
бирлаштирилади. Бунинг натижасида маълумотлар фойлаланувчи ва унинг 
амалий дастурларига ахборат массивлари кўринишида тақдим этилади. 
Ахборат массивларидан фойдаланилганда керакли маълумотларни қидириш, 
қайта ишлаш жараёнларини бошқариш осонлашади, маълумотларнинг 
ортиқчалиги камаяди, МБни юритиш енгиллашади. 
Маълумотларнинг яхлитлиги тамойили
. Бу тамойил орқали МБда 
сақланаётган ахборларнинг аниқлиги ортади, яъни уларнинг хусусиятлари ва 
тавсифномалари 
тегишли соҳа объектлари тўлиқ ифодаланилади. 
Маълумотларнинг яхлитлиги нотўғри ахборотни киритиш ёки унинг маълум 
бир қисмини хотирадан ўчириб ташлаш натижасида бузилиши мумкин. 
Шунинг учун ҳам киритилаётган ахборатларни назорат қилиш, сақланаётган 
маълумотларни доимо текшириш, махсус тизим ёрдамида тиклаш ва бошқа 

---

225 
тадбирлар 
орқали 
МБ 
нинг 
яхлитлигини 
тахминлаш 
мумкин. 
Маълумотларнинг алоқадорлиги тамойили. Бу тамойилнинг моҳиятига кўра 
МБдаги барча ахборатлар ўзаро боғланган бўлиб, объектлар ўртасидаги 
муносабатларни ифодалайди. Ахборат турлари ва улар ўртасидаги 
муносабатлар мажмуаси маълумотларнинг мантиқий тузилишини ташкил 
қилади. Маълумотларнинг ўзаро боғлиқлиги 1.50- расмда кўрсатилган. 
Бунинг натижасида енгиллашади ва тезлашади.
1.50-расм
.
МБ даги ахборатларнинг ўзаро алоқаси 
Маълумотларнинг етарли бўлиш тамойили
. Бу тамоилнинг 
моҳиятига кўра, тегишли ахборатлар МБда ягона нусха сақланади ва улар 
исталган масалани ечиш учун ўзаро боғланади ҳамда етарли бўлади. Масалан, 
автоном файллардан иборат бўлган ААТда баъзи бир ахборатлар такрорланса, 
МБда эса уларнинг такрорланиши бутунлай барҳам топади. 1.50- расмда 
«Ходим», «Ходимлар» «Молиялар» файллари ўртасидаги боғланишлар 
тасвирланган.