Муаллифлар: Ходиев Б. Ю., Бегалов Б. А., Расулев Д. М., Абидов

 
Таянч сўз ва иборалар: 
Ахборот; ахборотнинг жиќатлари; ахборот ресурслари; ахборот саноати; 
ахборот манбалари; жаќон ахборот бозорлари; ишбилармонлик ахбороти 
сектори; фан-техника ва махсус ахборот сектори; истеъмолчилик ахбороти 
сектори. 
Такрорлаш учун саволлар. 
 
1.
Қандай ресурсларни биласиз? 
2.
Ахборотни тавсифловчи жиќатларини келтиринг. 
3.
Ахборот ресурслари таркибига нималар киради? 
4.
Ахборот саноати деганда нимани тушунасиз? 
5.
Ташкилотнинг ахборот ресурсларини шакллантиришнинг манбаларини 
айтиб беринг.
6.
Ахборот ресурсларининг ўзига хос хусусиятларини келтиринг. 
7.
Фойдаланувчиларнинг ахборотга қониқишида қандай мезонларга боғлиқ 
бўлади? 
8.
Ахборотнинг сифат хусусиятларига нималар киради? 
1
1
.
.
3
3
.
.
 
 
А
А
Х
Х
Б
Б
О
О
Р
Р
О
О
Т
Т
Н
Н
И
И
 
 
Ҳ
Ҳ
И
И
С
С
О
О
Б
Б
Л
Л
А
А
Ш
Ш
 
 
 
1.3.1. Фойдаланувчининг иш коэффициенти 
Ахборот фойдали бўлиши учун ҳар бир дақиқада ҳал этиладиган муаммо 
билан боғлиқ бўлиши лозим. Фақат ишга тегишли ахборотлар 
фойдаланувчиларга ўз вақтида ва мазмунли қарор қабул қилиш имконини 
беради. Улар эса ўзига зарур маьлумотларни излашга ортиқча вақт сарф 
этмайди. Агар мавжуд ахборот ишлаб чиқилаётган қарор билан боғлиқ 
бўлмаса, у бирор қийматга эга бўлмайди. Фойдаланувчининг ахборот ёки 
ишнинг қандайдир қисмини билиши (ёки билмаслиги) ҳам ахборот 
қийматининг муҳим омилидир. 
Шундай қилиб, ахборотнинг қиймати фақат унинг миқдори билангина 
белгиланмайди. Ахборот бирлигининг қиймати ёки мураккаблилиги 
даражасига қараб баҳолаш ҳам муҳим. Унда бошқарув ходимлари ишини 

---

14 
улар ишлаб чиқараётган ахборот миқдори ва қиймати бўйича (бошқариш 
самарадорлиги учун зарур ва етарли бўлган) баҳлаш имконияти туғилади.
Ушбу формула бўйича фойдаланувчи (ижрочи) фойдали иши 
коэффициенти шундай баҳолаш кўрсаткичи бўлиб хизмат қилиши мумкин: 
У
чиқ
 * l
чиқ
 
= ---------------------- (1) 
У
кир
 * l
кир
 
Бунда 
l
чиқ
, l
кир
– тегишлича кирувчи ва чиқувчи ахборот қиймати; 
У
чиқ
, У
кир
 
– тегишлича кирувчи ва чиқувчи ахборот ҳажмларидир. 
Тўлақонли иш учун зарур бўлган ахборот хусусияти ва ҳажми кўпгина 
омилларга боғлиқ: бошқариш тизимининг мураккаблиги; мазкур аниқ 
шароитларда ахборот турлари; ушбу турларнинг ахборот миқдори ва уларнинг 
тизимдаги ноаниқлилигини энг кўп бартараф этишга имкон берувчи 
тизимнинг барча элементларни қамраб олиши шу жумладандир. Бу шароитлар 
бир қадар диалектик бирликни ўзида намоён этади. Жумладан, ахборотнинг 
жуда муваффақиятли танланиши зарур ахборот ҳажмининг кескин 
камайишига олиб келиши мумкин, муваффақиятсиз танлаш эса улкан ахборот 
ҳажмини олиш заруриятини юзага келтиради, бу тизимнинг бошқариш 
самарадорлигини камайтиради.