Муаллифлар: Ходиев Б. Ю., Бегалов Б. А., Расулев Д. М., Абидов

3.5.3.Ахборот-коммуникациялар бизнеси ва
унинг асосий субъектлари
Мамлакатимизда 
ахборот-коммуникациялар 
бозорининг 
янги 
секторлари-ни шакллантириш ўн йил олдин янги тижорат структуралари 
томонидан бош-ланган. Улар фаолиятининг таҳлили интерактив хизматлари 
иқтисодига жид-дий таъсир қилаётган қуйидаги асосий омилларни аниқлашга 
имкон берди: 
маҳсулот ва хизматлардан фойдаланувчилар муҳитидаги динамик 
ўзгариш-лар. 
Янги 
хўжалик 
шароитида 
фойдаланувчилар 
компьютерлаштириш 
учун 
ажратилган 
маблағлардан 
тежамлироқ 
фойдаланишга ҳаракат қилишиб, кўп ҳолларда қиммат ва рентабеллиги паст 
бўлган маҳсулот ва хизматлардан воз кечди; 
шахсий компьютерларнинг оммавий қўлланилиши ЭҲМлар парки 
тарки-бини тубдан ўзгартириб юборди ҳамда ахборот маҳсулотлари ва 
хизматлари, дастурий таъминот номенклатурасини шакллантиришга жиддий 
таъсир кўр-сатди. Шахсий компьютерлар учун мўлжалланган катта ҳажмдаги 
амалий дас-турий пакетлар ҳисоблаш марказлари фойдаланувчиларига ўз иш 
ўрниларида туриб муаммоларни ҳал этишга катта имкон яратиб берди. Шу 
билан биргаликда дастурий маҳсулотларга, айниқса матнли ва графикли 
ахборотларни комплекс равишда қайта ишлашга мўлжалланган пакетларга 
бўлган талаб бир неча баробар ўсиб кетди; 
мулкчилик 
шаклининг ўзгариши. Кооперативчилик ҳаракати 
бозоримизни замонавий ҳисоблаш техникаси, биринчи галда шахсий 
компьютерлар ва уларнинг дастурий маҳсулотлари билан тўлдиришда катта 
рол ўйнади. Ҳисоб-лаш техникаси ва дастурий таъминот бозорининг 
шаклланиши ва такомил-лашувини худди шу омил билан изоҳласа бўлади; 
ахборот маҳсулотлари ва хизматлари ҳамда дастурий маҳсулотлар 
ишлаб чиқарувчилар ўртасида рақобатнинг вужудга келиши. 
Ахборот-коммуникациялар бизнеси бошқариш субъектларининг янги 
ташкилий шаклларининг таснифини ишлаб чиқиш ва асослаш мураккаб маса-
ла. Келажакни кўзлаган бошқариш субъектлари аввалом бор, ўз фаолиятини 
якуний талабдан келиб чиққан ҳолда ташкил қилади ҳамда илмий-техника 
ютуқларига тез эътибор беради. Ахборот маҳсулотларига бўлган талаблар ўз-

---

89 
гаришига мослашади.
Ахборотлаштириш таъсирида интерактив хизматларининг аҳамияти 
ортиб бораяпти. Бу эса таркибий ўзгаришлар, ахборот маҳсулотлари ва 
хизматларига бўлган талаб ҳамда таклиф даражасининг ўзгаришига, уларнинг 
ассортименти ва сифатининг ортишига олиб келмоқда. 
Ахборот маҳсулотлари ва хизматларини сотиш истиқболли бизнес тури 
бўлиб бораяпти. Шунинг учун ҳам миллий ва ҳалқаро миқёсда ахборот маҳ-
сулотлари тизимлари тобора фаоллашиб қолди. Ахборот-коммуникациялар 
бизнеси товарлари номенклатурасининг кенгайиб бориши истеъмол қилув-
чилар сонининг кўпайишига таъсир кўрсатгани аниқ.