Muallifdan


Ergash so‘zning bosh so‘zga birikish usullari



Download 1,3 Mb.
Pdf ko'rish
bet151/180
Sana16.01.2022
Hajmi1,3 Mb.
#374631
1   ...   147   148   149   150   151   152   153   154   ...   180
Bog'liq
Xolmanova Z. Tilshunoslikka kirish

Ergash so‘zning bosh so‘zga birikish usullari 
 


Xolmanova Z. Tilshunoslikka kirish 
 
www.ziyouz.com
 kutubxonasi 
147 
147
 
Ergash  so‘z  bosh  so‘zga  quyidagi  usullar  orqali  birikadi: 
boshqaruv, moslashuv, bitishuv. 
1. Boshqaruv
. Bosh so‘zning talabi bilan ergash so‘zning ma’lum 
grammatik  vositani  olishi 
boshqaruv
  deyiladi.  Boshqaruv  ikki  xil 
bo‘ladi: a) kelishik yordamidagi boshqaruv: 
Bosh kelishik 
- ( 
bitishuv) 
Qaratqich kelishik -ning ( moslashuv) 
Tushum kelishik -ni (boshqaruv ) 
Jo‘nalish kelishigi -ga-ka,-qa ( boshqaruv) 
O‘rin-payt kelishigi -da (boshqaruv) 
Chiqish kelishigi -dan (boshqaruv) 
Boshqaruv: olmani terish, ko‘chaga chiqmoq, maktabda o‘qimoq, 
ishdan qaytmoq;  
b)  ko‘makchi  yordamidagi  boshqaruvda  ergash  so‘z  bosh  so‘zga 
ko‘makchi  yordamida  birikadi:  kasb  haqida  insho,  ko‘prik  orqali 
o‘tish. Boshqaruvda ayrim hollarda grammatik vosita ifodalanmasligi 
mumkin: kitob o‘qish. 
2.  Moslashuv.
  Bosh  so‘z  bilan  ergash  so‘zning  shaxs-sonda 
mosligi 
moslashuv
 deyiladi. Moslashuvda bosh so‘z bilan ergash so‘z 
qaratqich kelishigi qo‘shimchasi yordamida birikadi: dalaning fayzi.  
3. Bitishuv. 
Ergash so‘zning bosh so‘z bilan grammatik vositasiz, 
faqat  ma’no  jihatdan  birikishi 
bitishuv
  deyiladi.  Bitishuvda  so‘zlar 
tartib  va  ohang  yordamida  birikadi.  Bunda  ergash  so‘z  avval,  bosh 
so‘z  keyin  keladi;  go‘zal  bog‘lar.  Bitishuvli  birikmada  so‘zlar  o‘rni 
o‘zgartirilsa, gap hosil bo‘ladi: 
go‘zal bog‘lar-bog‘lar go‘zal

Birga  ishlamoq,  tezda  kelmoq,  to‘satdan  baqirmoq,  zimdan 
kuzatmoq,  qo‘qqisdan  boshlamoq
  kabi  birikmalar  ham  bitishuv 
munosabatiga asoslangan. Ulardagi qo‘shimchalar kelishik ma’nosini 
yo‘qotgan. 

Download 1,3 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   147   148   149   150   151   152   153   154   ...   180




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish