Muallif: o’q. A. Avliyoqulov

Tartib bilan sanash. Bolalarning odamlar qanday hollarda tartib bilan sanashlari kerakligi, tartib raqami qo'yishlari va ulardan qanday maqsadlarda foydalanishlari haqidagi tasavvurlari kengaytiriladi (uyga, bolalar bog'chasiga, teatr va kinodagi o'rinlarga, transport va hokazolarga nomer qo'yadilar).

Bolalar tartib bilan sanashni mashq qilish jarayonida qanday masalalarni hal qiladilar? Narsalarning boshqa narsalar orasidagi o'rni aniqlanadi. (,,Hammasi bo'lib nechta tasma? Havorang tasma tartib bo'yicha nechanchi o'rinda? Sakkizinchi o'rindagi tasmaninj rangi qanaqa"). Tartib bo'yicha ma'lum o'rinni egallagan narsar topish bilan birga xilma-xil topshiriqlar bajariladi. (,,To'rtincl o'rinda turgan qalam o'rniga ayiqcha o'yinchog'ini qo'ying. Oltincl o'rindagi ko'k doirachaning o'rniga qizil doirachani qo'ying, o'rinda turgan kvadratning boshqa tomonini tepaga qilib qo'yind Ikkinchi, to'rtinchi va oltinchi bo'lib turgan bolalarga qo'g'ircho| bering"). Narsalarni aytilgan tartibda qo'yadilar va ayni vaqtc ular o'rtasidagi fazofiy munosabatni aniqlaydilar. Oldida, keyij orqasida, orasida o'yinchoqlarni shunday qilib joylashtiringki, unc qalam birinchi, masxaraboz o'yinchog'i ikkinchi, ayiqcha eq uchinchi o'rinda bo'lsin. Qo'g'irchoqni ikkinchi bilan uchincl nomerlarning o'rtasiga qo'ying.", ,,Qo'g'irchoq tartib bo'yicf nechanchi o'rinda? Ayiqcha-chi? O'yinchoqlar hammasi bo'll nechta? Masxaraboz o'yinchog'ining oldida nima turibdj Masxaraboz o'yinchog'i tartib bo'yicha nechanchi?"

Bir qatorga qo'yilgan ikki to'plam narsalarni bir-biri bilan

lishtiradilar, bunda: ,,To'rtburchak			nechta?	To'rtburchak	ne-
hanchi o'rinda? Uchburchak nechta?			Ular	nechanchi	o'rinda?
Oaysi biri ko'p: to'rtburchakmi yoki uchburchakmi?". Narsa yoki geometrik figuralarning rasmi chiziladi, shuningdek,
ularni aytilgan tartibda	rangli	qalamdabo'yaladi.(,,Ikkinchi, yettinchi
va sakkizinchi o'rinda	turgan	doirachalarni ko'k qalam bilai
bo'yang")- Safda turgan	o'rni	topiladiva tarbiyachining buyrug'ij

ko'ra qaytadan qo'yiladi. Masalan, tarbiyachi 4-5 ta bolani chiqarit ketma-ket turishini, sanalishini, qo'llarini yuqoriga ko'tarishinLj cho'qqayib turishini taklif etadi. Tartibda ma'lum o'rinni egallagan' bolalarga o'rin almashishini, masalan, uchinchi bilan to'rtinchi

o'rtasiga turish taklif etiladi. Ayni vaqtda bolalar tartib bo'yicha munosabatlarni aniqlashni mashq qiladilar. Jasurning oldida, Jasurning orqasida, Mohigul bilan Maqsudaning o'rtasida kim turganini aniqlaydilar. Koptoklar bilan o'yinlar o'tkazish maqsadga muvofiqdir. Bolalar saflanadilar va sanalad^^J^ftj^^fhi koptok otgan bola o'zining tartib bo'yicha raqamni i boshlovchining o'zi ham aytishi mumkin^,!

Masalan u: ,,Oltinchi!" — deydi.

oldiga bir qadam t^w^y^^jfa _ _ _ koptokm ihb oladLj^j^^^