|
II.O`TILGAN MAVZUNI TAKRORLASH
1.Sotiboldining «to"rt yashar qizchas qo'nga ro'molcha olib. onasinirig ) uzi.ii karaxt. xira pashshalardan» qo'rishi hikoyaning un.umiy ruhisa mos ekanini isbotlang.
2.Bemor yotgan xonadonga boshqa tovush emas. aynan gadolarning tovushi eshmnshi bilan nanaga urg'u berilyapti?
3.Bemorga qaragani chiqqan qo'shni kampimingo'tirib > ig'lashiga sabab nima?
III. YANGI MAVZU BAYONI.
«Bemor» hikoyasi haqida
Mana. anchagina hazin hikoyan. ham o'qidik. Har qalay, hayotdan erta ko'z vumgan onaga. urung eri Sotiboldiga. murg'ak qiziga yuragingiz achigan bo'lsa kerak? Shu ach'nish barobanda o'nlab savollar Sizga tinchl.k bennayotgandi r ham:
Nega shunday bo'ldi?
Sotibold ning xotim o'zi nima kasal bilan og'rigan edi?
Nahotki. bu kasalning davosi bo'lmasa?
Nega Sotiboldi xotinini ko'rsatgam do'xt'rga olib bonnadi?
Bu qanaqa tabibki, ayolnmg qanday kasal bilan og'riganini aniq bilmay tunb undan qon oladi?
Baxshi kelib. kasal xotinmng ustida nimalarm o'qiui? Nega o'q.di?
Axir kasal xonnni, kelib kelib. toln.ng xipcluni bilan savalashadimi?
Tovuq so'yib, qonini oqizish bilan ayolga tekkan dardning o'rtasida nima aloqa bor?
Sotiboldining xo'jayini Abdug'aniboy qanaqa odam o'zi? Imkoniyati bo'la turib, nimaga bir insonga yordam bermadi?..
Bunday savollarni yana ko'plab keltirish mumk ri
Zamonni qarangki, kichik bir hikoyaga jo bo'Igan birgina hayot inan- zarasi uslida shuncha savol paydo bo'ladi! Xo'sh, bu qanday zamon edi? Hikoya qahramonlan zamonning qanday kishilan edilar? Gapi.i shundan boshlasak.
Siz 5-sinf adabiyot darsida Abdulla Qodiriy. Fitrat. Hamza. G'afur G'ulom, Oybek singari ijodkorlar hayoti va ijodi bilan tanishgand.ngiz. Ularning bolalik paytlari naqadar og'ir davrga to'g'ri kelganin b'r necha misollar orqali bilgansiz. Bu - o'tgan XX asrning dastlabki yillari ed Chor Rossiyasi tomonidan bosib o'ingan o'lkamizn.ng iqnsodiy, madaniy hayoti parokanda holga keltirilgan bu davrda aholi nihoyatda qashshoq holda hayot kechuar. yuitimizning aksariyat boyliklari chetga tashib ke- tilardi. Qishloqlardagi dehqonlar, shaharlardagi hunannandlar kun bo'>i qiJgan og'ir mehnati evaziga juda oz haq olishardi. Gila boqish, uning kam-ko'sti.n butlash, farzandlarn. o'qitish masalalar k'shilarni o'ta qiyin ahvolga solib qo'ygandi. Iqtisodiy nochorlik kishilar tunnush darajasining tobora pasayib borishiga, aholi o'rtasida turli kasalliklar keng tarqahb. oddiy betoblik ortidan odamlarning bevaqt hayotdan ko'z yumib ketishiga sabab bo'lgand-. O'lkada tibbiyot masalalarini hal etishga deyarli e'tibor benlmas, faqat chor amaldorlai 1, harbiylari va mahalliy boylargina malakah tibbiyot xizmatidan loydalanish unkoniyatiga ega edi.
«Bemor» hiKOvasidagi Sotiboldi, guvohi bo'lganingizdek, chigitpo choq va kumara bilan savdo qiladigan Abdug'ar.'.boyning qo'lida xizmat qiladi Boy uning mehnat" uchun qancha haq to'lashi to'g'nsida hikovada gapiril- mas?-da, bun, Sotiboldining qanday turmush kechirayotganidan ham bilish qiyin emas. Axir kasal xotimni do'xtirga ko rsatish uchun talab qilinadigan 25 so'm pulni u faqat tushida ko'rishr mumkin. xolos. Uning orttirgan «boy- iigi» bir marta tabib chaqinshga, bitta tovuq so'yishga, kasalni baxshiga o'qitishga yetadi-yu tugaydi. «Chilyosin» o'qitish uchun esa o'zi «to'qigan savatchalanni ulgurji oladigan baqqoldan >ignma tanga qarz» ko'tanshga maibur. Hali bu ham hammasi emas. Fndi o'lgan xotmini ko'mishi. uning turli ma'rakalann, o'tkazishi lozim. «Bulai"ning hammasi. albatta. pul bilan bo'ladi. Banday vaqtlarda yo'g'on cho'ziladi, ingichka uziladi. .»
Ilojsizhk, biror joydan yordam umidining yo'qligi Sotiboldi va uning oilasiga qo'shib o'quvchini ham q'ynaydi qalbingizda odam bolasining naqadar uvol bo'layotganidan nadomat tuyg'ulari qo'zg'aladi. Boya aytilganidck, Sotiboldining ozgina yordamiga umid qiladigani xo'jayini - Abdug'aniboy edi. O'zi «omborda qulab ketgan qoplar ostida qolib o'ladigan bo'lganida» markaziy shaharga — Sim (hozirgi Farg'ona shah- ri)ga borib davolanib kelgan bu bag'ritosh kimsa xizmatkorining ayoli yosh o'lib ketishi mumkinligini bila turib, zarraeha yoraam ko'rsatishga yaramaydi. (Biz Sotilbold.nmg xotini hali nisbatan yosh ekanligini uning qizehasi bor-yo'g'i to'rt yoshga kirganidan anglashimiz mumkin!) Ak- sincha. bechora xizmatkoriga, uni yana ham chiqimdor qiladigan turli bid'atlarni maslahat beradi. Axir uni boy qilgan, xohlagan joyiga borib davolan«shi. istaganicha maishat qilishi uchun yetarli mablag'ga ega qilgan Soriboldi va unga o'xshaganlarning mashaqqatli mehnati emasmidi? Nahotki bir ayoln.ng hayotidan «izvosh va oq podshonmg surati solingan 25 so'mlik pul» azizroq. qimmatliroq bo'lsa?..
Hikoyada iqtisodiy-madaniy qoloqlikning yana bir fojiali oqibati — johillik quyuq bo'yoqlarda aks ettiriladi. Bir amaliab «tabib» nomini olib olgan k'msa, yuqorida aytilganidek. ayolning nima kasal bilan og'riyotganini bilmay turib undan qon oladi. Buning oqibauda esa «betobning ko'zi tinib, boshi aylanadigan bo'lib» qoladi. Deinak, «tabib» bemorga foyda emas, balki zarar yetkazdi. Holbuki u bunday «davolash usuli»ni birgina Sotiboldining xotini emas, o'sha atrofdagi yuzlab bechoralar ustida qo'llaydi. «Tabib>/dan keyin xonadonga baxshi knib keladi. U xotinn.ng yonida o'tirib, bir narsalarni o'qiydi. Lekin bu o'qigan narsalari xotinmng dardiga em bo'lau.mi-yo'qmi. bu bilan un.ng ishi yo'q. Baxsh, ham qayerga chaqinlsa, qaysi kasalga ro'para kelsa, hammasiga ko'r-ko'rona yodlab olgan narsalanni o'qib, chiqib ketaveradi. Unmg uchun ko'richak ham, tomoq og'riq ham, ruhiy xastahklar ham bir — farqi yo'q!
Do'stlaringiz bilan baham: |
