Mowzuk: Terbiýe dersiniň maksatlary we wezipeleri Meýilnama

Kämil ösen adamyň terbiýesi, şahsyýetiň ruhy we ahlak taýdan kemala gelmegine, Watanyň garaşsyzlygyny berkitmäge, akyl taýdan zehinli, jemgyýetiň we döwletiň bähbitlerine hyzmat edýän akyl-paýhasly, erkin pikirlenýän şahsyýetleriň terbiýesine gönükdirilen bilim prosesleriniň toplumydyr. . Ruhy we ahlak terbiýesiniň esasy maksady döwlete we jemgyýete hyzmat edýän akylly, ahlak taýdan ösen intellektuallary terbiýelemekdir. Garmonly ösen şahsyýetiň ösüşiniň esasy ugurlary
Bilim edarasynda bilim prosesiniň emele gelmeginde daşky gurşawyň üýtgemegine we ösmegine, "maşgala-okuw jaýy-töwerek" we "bilim gurşawy" mazmunynyň we mazmunynyň bitewiligini üpjün etmeli. . Munuň üçin milli ruhy düşünje, şahsy ruhyýet we umumyadamzat gymmatlyklary barada jikme-jik düşünmelidiris.
1. Milli ruhy düşünje. "Millet" sözi düýp manyny, özeni, binýady aňladýar. Milli ruhubelentlik "millet" düşünjesi bilen baglanyşykly. "Millet" sözüniň arap dilinde üç manysy bar: 1) din, mezhep: 2) ymmat: 3) adamlar, adamlar. Millet sözi Gurhanda-da ulanylýar. Gurhanda her bir millet wekiliň öz milli gymmatlyklaryny ösdürmegi gowy iş, ýöne öz milletini, taýpasyny terk edip, başga bir millete geçmegi onuň üçin uly günädir. Jemgyýetiň ösmegi bilen halklaryň, halklaryň we halklaryň arasyndaky ruhy gatnaşyklar we gatnaşyklar ösmegini dowam etdirer. Ruhyýeti bäş topara bölmek bolar:
1) ruhy gymmatlyklar;
2) milli ruhyýet;
3) adamyň ruhy taýdan;
4) sebit ruhy taýdan;
5) ähliumumy ruhyýet.
Ruhy gymmatlyklar milletimiziň döredilen gününden şu güne çenli ähli däp-dessurlarymyzyň, dabaralarymyzyň we däp-dessurlarymyzyň, dowam edýän senetlerimiziň, sungat eserlerimiziň, ýazuw çeşmelerimiziň we ýadygärliklerimiziň, milli gurluşlarymyzyň baý mirasydyr. Milli ruhyýet, belli bir halkyň, bir milletiň we ata-babalaryň örän gymmatly ruhy baýlygydyr. Milli ruhubelentlik, beýleki halklaryň ruhy taýdan düýpgöter tapawutlanýan ruhy manysyny aňlatmaýar. Sebäbi milli ruhubelentligimiz beýleki halklarda belli bir derejede bar. Şeýle-de bolsa, beýleki halklaryň ruhy taýdan milli ruhy taýdan birmeňzeş däl. Milli ruhy taýdan ilkinji nobatda taryhy waka. Bir günde ýa-da on ýylda birkemsiz emele gelmeýär. Milli ruhubelentligiň ösüşi onuň taryhy bilen berk baglanyşyklydyr.
Adamyň ruhy taýdan her bir adama mahsus bolmagy we içki aňynyň we özüni alyp barşynyň beýleki taraplaryny öz içine alýar. Sebitdäki ruhyýet, belli bir geografiki sebitiň halklary üçin umumy bolan ruhy baýlykdyr. Mysal üçin, Merkezi Aziýanyň halklarynyň ruhy taýdan, has giňişleýin, Gündogaryň we Günbataryň ruhy taýdan köp umumylyk alyp bileris. Sebit ruhy taýdan dürli halklaryň umumy agzybirligini, ýakynlygyny, ýaşaýyş durmuşyny we maddy ýagdaýlaryny görkezýär. Univershliumumy ruhubelentlik, dünýäniň ähli halklaryna degişli ruhy we ahlak baýlygydyr.
Özbek halky üçin ähliumumy ruhubelentlik bilen birlikde milli ruhy we baýlygy gaty gymmatly. Özbek halkynyň häzirki milli ruhy we gymmatlyklary geçmişiň milli ruhyýetiniň dowamydyr. Öz-özüňi dolandyrmak, hyýal etmek, hormatlamak, arassalyk, şadyýanlyk, hoşniýetlilik, gaýduwsyzlyk, yhlas, jomartlyk, egoistlik, süýji, başlangyç, söýgi watan we halk üçin dogruçyllyk, takwalyk, dogruçyllyk, dogruçyllyk, dogruçyllyk, arassalyk, sabyrlylyk, ýumşaklyk, zerurlyk, yhlas, geçmişe hormat goýmak, dogruçyllyk, ynanç, milli buýsanç, garaşsyzlyga hormat goýmak, watançylyk, milletçilik we beýleki milli gymmatlyklar 'ahlak sypatlaryny öz içine alýar. Beýleki halklaryň ruhy gymmatlyklaryna, ululara näçe täsir etse-de, ene-atalara hormat goýmak, kiçigöwünlilik, dogruçyllyk, iman, yhlas we myhmansöýerlik ýaly milli ruhy häsiýetlerimiz durnuklydyr. Sebäbi bu ruhy häsiýetler ganymyza siňipdir. Halkymyzyň ahlak, sada, dogruçyllyk we arassalyk, adam mertebesi baradaky ahlak gymmatlyklaryna ters gelýän Europeanewropa däpleri, ýaşlaryň ruhubelentligine ýaramaz täsir edýär. Netijede ruhy taýdan pese gaçýar. Ageaşlaryň arasynda çydamsyzlyk, adam öldürmek, neşekeşlik, egoistlik we öý tertipsizligi ýaly ruhy şekiller ýaşlaryň arasynda kök urup başlady.
Abdylla Awloni we beýleki bilimli alymlar XIX asyryň ahyrynda we 20-nji asyryň başynda Türküstanda ýüze çykan ruhy krizis barada gürrüň berdiler we bu kyn ýagdaýdan çykmagyň ýeke-täk ýolunyň bilim we ahlak derejesini ýokarlandyrmakdygyny aýtdylar. A.Awloniniň pikiriçe, "Bilim biziň üçin durmuş ýa-da ölüm, halas bolmak ýa-da ýok etmek, bagt ýa-da betbagtçylyk meselesidir". Bu pikirleriň ähmiýeti hem ünsden düşmedi. Özbek milletiniň milli-ruhy taýdan ýaramazlaşmagynyň öňüni diňe milli ruhy kämillik arkaly alyp bolýar. Milli garaşsyzlygyň netijesinde jemgyýetimiz milli ruhy arassalanmak, dikeldiş we galkynyş prosesini başdan geçirdi. Milli bilim, milli aňyň we milli şahsyýetiň mowzugy bolan milli medeniýeti, mirasy, gymmatlyklary, däp-dessurlary we däp-dessurlary assimilýasiýa etmekde milleti emele getirýän adamlaryň, halkyň işleriniň ösüşidir. Milli bilimiň esasy ugurlary milletparazlygy, watançylygy, zähmeti ýa-da adamzady ösdürmek, mirasy, däp-dessurlary we gymmatlyklary ösdürmek, ylym we tehnologiýa ymtylmak, milli we ähliumumy gymmatlyklara düşünmek we ygrarlylyk ruhuny döretmekdir. ýetýär