Mövzusunda magistr dissertasiyasi

NƏTİCƏ

Müstəqillik əldə etdikdən sonra respublikamızın ekonomisində nəzərəçarpacaq inkişaf nəticələri bu gün dünya ölkələri və beynəlxalq aləmin nüfuzlu qurumları tərəfindən yüksək dəyərləndirilməkdədir. İnkişafla bağlı nəticələrdən biri, bəlkə də birincisi xaricə yönəlik ekonomik fəaliyyətin azad və sərbəst bir hala gətirilməsidir. Bunun nəticəsidir ki, bu gün hər bir fərd milli qanunların tələb və qadağalarına müvafiq formada xaricə yönəlik ekonomik fəaliyyətlə məşğul ola bilər. Bunun nəticəsidir kı, bugün ölkəmiz ümumdüya ticarətin aktiv oyunçularından birisi kimi bu sahədə söz sahibidir.

Bu səbəbdən bizim gömrük məntəqəsindən daxil olan əmtəələrin ümumilikde miqdarı malların və yüklərin həcmi nəzərçarpacaq dərəcədə böyümüşdür. Bunun əsas səbəbi isə dövlətin gömrük məntəqsindən əmtəələri gətirən qurumların, hər hansı fəaliyyət çərçivəsində nəfərlərin, xidmət məqsədilə ezamiyyə olunanların, incəsənətlə bağlı qarşılıqlı əlaqə və sairə bu kimi işbirliyi növlərinin həcmi və sayı daha da artmışdır. Əmtəə gəlişinin dövlətin gömrük məntəqəsindən ötürülməsində inkişafın varlığı yenə də dövlətin ekonomik perspektivlerine cavabdehlik yönümündən və həmçinin ölkənin və orada yaşayanların təhlükəsiz qalması baxımından vacib uzunmüddətli gömrüklə bağlı yoxlamaların yerinə yetirilməsi vacibiyyət təşkil edir. Əmtəələrin gətirilməsi və aparılmasının artırılmasının yaxşı və pis cəhətləri mövcuddur və bunlar ölkə yoxlamasına əsaslanan araşdırmaların fərqli növləriylə yerinə yetirilir.

Gömrüklə bağlı vacib əməliyyatlardan birisini də kimyəvi məshullar və kimyəvi tərkibli məmulatların araşdırılaraq öyrənilməsi təşkil edir. Buna görə də bunların dəqiqləşdirilmiş formada kimyəvi strukturasının müəyyənləşdirilməsi və bunun bazisində xariclə bağlı ekonomik əməliyyatların nomenlkaturasına əsasən təsnifedici nömrəsinin müəyyən edilmesi bazasında lazımi kimyəvi tərkibli əmtəələrə fərqli quruluşdan gətirilmə və aparılma rüsumlari şamil edilir. Buna bağlı yerli məhsul hazırlanmasını sürətləndirmək məqsədilə ümumi araşdırmalar yerinə yetirilir. Belə araşdırmalardan birisi də gömrük sahəsində qanunı hüquq özülünün inkişaf etdirilməsi və daha da dayanıqlı olaraq məhsul hazırlayanların və onların alıcılarının mənafeyinin təmin olunmasıdır. Bənzər məsələlərdən birisi də əmtəələrin gətirilməsi və aparılmasının lazımi şəkildə yoluna qoyulmasıdır. Belə məsələlər xaricə yönəlik ekonomik əməkdaşlıq sferasında gömrüklə bağlı qurumlar baxımından müəyyən edilən yoxlama qurluşudur.

Yoxlamaya əsaslanan iş növlərindən birisi də gömrük ərazisindən aparılan və gətirilən araşdırma və yoxlanılma fəaliyyətidir. Gömrük sferasında belə iş çeşidi mühüm funskiya daşıyıb gömrük məsələlərində ən yüksək niyyətlərə, yeni maliyyə strategiyasının həyata keçirilməsinə, yoxlamaların təmin olunmasına, gömrükle bağlı qanunların və gömrük fəaliyyəti sahəsində qanunların pozuntularının önünün kəsilməsinə yönləndirilir.

Yuxarıda qeyd edilən niyyətlərə yiyələnmək məqsədilə həll edilməsi vacib bilinən işlərin reallaşdırılması dövlətin ekonomik müstəqilliyinin təmin olunmasına və sahiblənilmiş qırılmaz ekonomik prespektivin saxlanımasına qulluq eliyir. Gömrük niyyətilə həyata keçirilən yoxlama və arşdırma səlahiyyəti gömrük qurumları strukturu və gömrük sferası baxımından yerinə yetirilir.

Gömrük yoxlaması kompleksində yoxlama və araşdırmanın yerinə yetirdiyi mühüm funksiya diqqətə alınaraq, araşdırma məsələsində belə quruluşa malik xüsusiyyətlərin cəhətləri və bunun ekonomik müstəqilliyin. ekoloji. hevanat və bitki aləmi, adamların yaşam və səhhətlərinin saxlanması məqsədilə gömrüklə bağlı araşdırmanın həyata keçirilməsinin təşkil olunması, kimyəvi məhsulların gömrük araşdırılmasının həyata keçirilməsi və sairə bu kimi məsələlər tədqiq olunur.

Kimyəvi məhsulların və kimya tərkibli əmtəələrin araşdırılmasının doğurduqları qanunsuz olan fəaliyyətin, saxtakarlıq cəhdlərinin ortaya çıxarılmasına şərait yaradır. Bu da bir daha kimyəvi tərkibli əmtəələrin strukturasının tərkibinin araşdırırlaraq öyrənilməsinin nə dərəcədə vacib əhəmiyyət kəsb etdiyini gözlər önünə sərir.

Tədqiqat obyektləri üzrə alınmış nəticələr fiskal siyasətin reallaşdırılması-büdcənin mədaxil hissəsinin formalaşmasında həlledici rol oynayır.

Onu qeyd etmək lazimdır ki, araşdırılan kimyəvi quruluşlu əmtəələrə əsasən əldə olunanlar maliyyə stratagiyasının həyata keçirilməsi - büdcə təminatının gəlir bölməsinin qurulmasında mühüm əhəmiyyət kəsb edir ki, bu da belə tipli araşdırmaların maliyyə sferasına cəlb etdiyi qatqılardan xəbər verir.

Ədəbiyyat

1. Quliyev Н., Tağızadə N. Metal və xalq sənətkarlığı. В.; 1968.

2. Əskərova N.S. Metal üzərində naxışlar. В.; 1974.
3. Əsədova S.D. Azərbaycan zərgərliyində şəbəkə nümımələri.
«Azarbaycan incəsənəti» məcnməsi. В.; 1964.
4. Əfəndiyev R. Azərbaycan zərgərlik incəsənəti. В.; 1964.
5. Bəktaşi S., Məmmədzadə R. Sirli daş (almaz). В.; 1979.
6. Qaşqay M., Mahmudov Ə. Qiymətli və rəngli daşlar. В.; 1973.
7. Bəktaşi S., ütəllibov E. Azərbaycanın bəzək daşları. В.; 1981.
8. Məmmədov N., Məmmədov Ə. Azərbaycanm milli orna-mentləri. В.; 1987.
9. İskəndərov İ., İskəndərov M. Ulduz falları (ruscadan tərcümə). В.;
1992.
10. «Ayna» qəzeti. No 14, 12 aprel 1997.. Teymurov A. Əllərin sehri. В.; 1971.
11. Məmmədova Р. El sənəti inciləri. «Ədəbiyyat və incəsənət» qəzeti. 4
dekabr 1981. səh. 8.
12. Vəkilova G. Azərbaycan bədii metal işləmə sənəti barədə. «Mədəni
maarif işi». No 1 1982, səh. 38-41.
13. Əliyeva A. Sovet Azərbaycanmda şəbəkə sənəti. «Qobustan» jurnalı.
В.; 1981 No 3. səh. 7-11.
14. Mustafayev A. Milli qadm bəzəkləri. «Ədəbiyyat və incəsənət»
qəzeti. В.; 1970 4 aprel.
15. Барченкова В.И. Основы товароведения непродовольственных товаров.
Учебник для кооп.техник. М.; Экономика. 1991.
16. Волкова Т.И. Товароведение металлов, металлических изделий и руд.
М.;Металлургия. 1973.
17. Епифанов В.И., Песина А.Я., Языков Л.В. Технология обработки
алмазов в бриллианты. М.; 1994.
18. Киевленко Е.Я., Чупров В.И., Драмшева Е.Е. Декоративные
коллекционные минералы. М.; 1997.
19. Логинов В.Д. Ювелирные товары и часы. М.; 1984.
20. Орловский Э.И. Товароведение ювелирных товаров и часы. М.; 1977.
21. Петров В.П. Рассказы и подделочном камне. М.; Наука. 1982.
22. Пастельникова-Лосева М.М., Платонова Н.Г., Ульянова Б.М. Золотое и
серебряное дело 15-20 веков. М.; 1991.
23. Пыляев М.И. Драгоценные камни и их свойства. СПБ. 1986.
24. Рахлина Р.Н., Махотина Г.А. Товароведение галентерейных товаров и
парфюмерно-косметических изделий. М.; Экономика. 1979.
25. Селивакин С.А., Власов И.И. и др. Технология ювелирного
производства. М.; Машиностроение. 1978.
26. Синкерс Дж. Руководство обработке драгоценных и подделочных камней.
М.; 1996.
27. Смит Г. Драгоценные камни. М.; 1995.
28. Справочник товароведа: непродовольственные товары. В 3-х томах. М.;
Экономика. 1990.
29. Тучкова. Ожерелье для себя, любимой. Российская торговля. 1988 No6.
30. Шаталова И.В.Покупателю о ювелирных товарах. М.; Экономика. 1990.
31. А.Ф.Шепелев, И.А.Печенежская. Товароведение и экспертиза ювелирных
и металло-хозяйственных оваров для студентов вуза. Ростов «Феникс».
2002.
32. Товароведениене продовольственных товаров (пособие для подготовки к
экзаменам). М.; 2001.

Гафаров Эмиль Щафагат

РЕЗЮМЕ

Химическая таможенная экспертиза проводится для: определения страны источника товара, определения таможенной стоимости, сравнение товаров, состав товаров, определение физической и химической структуры товаров, определение типов, видов и сортов товаров, определение принадлежности товаров к наркотическим, ядовитым, отравляющим группам веществ, определение эксплуатационной и экологической безопасности товаров и т.д.

В то же время, проведение таможенной экспертизы товаров провозимых через границу в соответствии с нормативными правилами и в правильном ключе обеспечивают экологическую безопасность страны и это не позволяет населению страны находиться в опасности.

Таким образом, эти результаты таможенной экспертизы в очередной раз показывают свою важность в вопросе обеспечения безопасности страны.
Правила организации и проведения таможенной экспетизы химических товаров, состояние и оценка их проведения на данный момент, а также направление совершенствования проведения химической таможенной экспертизы является главным обьектом иследования диссертации.

Gafarov Emil Shafagat

SUMMARY

The customs examination of chemical products is carried out for the define the origin country of the product, to define customs worth of the product, the identification corps identify content, physical and chemical structure corps identify assortment, sort and species corps identify products belonging to a drug, toxic and poisonous group of items, determination of environmental and operational safety of the goods and such kind of issues.

At the same time in bringing products which can be considered toxic into the country customs authorities by the ensuring examinations provide ecological security of the country and this process do not let remain under threat the life of the population of the country. So, these results of the customs policy in terms of the security of the state is very important.

Organizing and conducting rules of customs examinations of chemical products, the current situation of its conducting and also directions of improvement of customs examinations of chemical products are contane the main research objects of this dissertation work.

REFERAT

Kimyəvi məhsulların ekspertizası məhsulun kimyəvi tərkibinin, eləcə də məhsulun tərkibindəki müxtəlif kimyəvi birləşmələrin araşdırılması, öyrənilməsi məqsədilə ölkənin gömrük sərhəddindən keçən məhsullara tətbiq olunan tədbirlər toplusudur. 

Nəzarət obyektine aşağıdakı əntiq əşyaları da daxildir. Əntiq əşyaları meyarları aşağıdakılardır: yaşı (100 ilden az olmamali); 15-50 arasında nadir əşyalar (məsələn, sovet dovrünün əşyaları) vintaj əşyalarına aid edilə bilər; raritietlik (nadirrik); kütləvi istehsal edilməməsi; tarixi dövrlə və ya hadisələrlə elaqədarlıq (əşyanın öz dövrünün dəb meyllərini əks etdirmə dərəcəsinə görə müəyyən edilir); təkrar istehsalının mümkünsüzlüyü; bədii vəya tarixi və yaxud mədəni sərvətə aidiyyatı; maddi dəyərliliyi (kağız, qiymətli daşlar, qızıl, taxta və sairə).

Kütləvi istehsal olunan suvenirlərin dövriyyəsinə qadağalar olmadığından onıar ekpsertiza obyektlerinə daxil edilmir. Belə ki, tətbiqi-sənət əserlərinə kütləvi tirajlarla buraxılan manifaktura məmulatları aid edilmir.

Bildiyimiz kimi kimya tərkibli əmtəələr fərqli hissəciklərdən ehtiva olaraq yüksək təhlükəlilik riskləri, zəhərli, toksikolojik tərkibi və başqa spesifik xarakteristikalarıyla bir-birlərindən fərqlənirlər. Bunlar da öz növbəsində bunların hazırlanmasında, emalında və işlənməsində istifadə olunan çoxlu miqdarda fərqli kimyəvi maddə və hissəciklərin miqdarıyla bağlıdırlar. Bildirmək də lazımdır, çoxlu sayda kimyavi və kimya tərkibli əmtəələr də çoxluq təşkil etməkdədirlər. Texnoloji sənaye sferalarında bütün növ kimyavi mallar və kimya tərkibli əmteələrin özlərinin də bir çox qruplara bölündüyü bilinməkdədir.

Kimya tərkibli mallara kimyəvi əmtəələr vəya bunların bazisində formalaşmış digər əmtəələr daxildir. Yuxarıda qeyd olunan əmtəələr demək olar ki, zəhərli, hətda çoxlu miqdarda toksikolojik tərkibli məhsullardırlar. Məhz buna görə dünya miqyasında hazırlanan kimyəvi əmtəələrdə onların payı çox yüksək səviyyədədir. Məhz buna görə də, elm və texnologiya renessansının faydalarının istehsal prosesinə yönləndirilməsi, texnologiyanın birbaşa istehsalçı hissə kimi meydana gəlməsi səbəbindən təzə davamlı kimyevi mehsulların hazırlanması məqsədilə elmin bu sahəsi daha da inkişaf etdirilmişdir.

Qeyd olunan texnoloji irəlilemələr bu əmtəələrin lazımi xüsusiyyətlərini, tərkibindəki zəhərli maddələrin artıqlığını, istifadə zamanını vəya başqa fərqli xüsusiyyətlərini inkişaf etdirir. Bu tip kimyəvi məhsulların strukturu bunlara qatılan fərqli maddələrin olması ilə əlaqədar olaraq digərlərindən kəskin surətdə fərqlənir. Hətta demək olar ki, onların tərkibi baxımından strukturu digər oxşar maddələrin tərkibi strukturlarından tamamilə fərqlənirlər. Bunu aydın şəkildə tətbiq olunacaq fərqli araşdırmalardan, yoxlamalardan da sezmək, müəyyənləşdirmək mümkündür.

Təbii ki. sadalanan müxtəlif tərkibli əmtəələr, o cümlədən onlardan hazırlanmış digər fərqli əmtəələr və məhsullar ümumdünya ticari əməkdaşlıqda mühüm əhəmiyyət kəsb edirlər.

Müxtəlif formalı qeyd olunan məhsulların ticari qiyməti sadəcə bunun strukturunda mövcud hissəciklərdən yox, o cümlədən bu tip və formalı əmtəələrin hazırlanmasında istifadə olunmuş texnolojik yenilik və avadanlıqların hansı formada və necə istifadə olummasından asılıdır. Şübhəsiz bütün bu sadalanan innovativ və yenilikçi istifadə resurslarının hazırlanması kimyəvi tərkibli əmtəələrin ticarətdəki qiymətinə də öz təsirini göstərməkdədir. Ümumiyyətlə son olaraq bunalar, yəni ümumi göstərilənlər əmtəələrin funksiyalarını təyin edərək, bizə onları müəyyən qruplar formasında ayırmağa bölməyə şərait yaradır.

Bunlar da öz növbəsində o mənaya gəlirlər, kimyəvi tərkibli əmtəələrin dəqiqliklə hesablanmış təsnifi məqsədilə gömrüklə bağlı yoxlamaların həyata keçirilməsi adıçəkilən əmtəələrdə kimyəvi yoxlama vəya texnologiya xüsusiyyətlərinin təyin olunmasının vacibliyini ön plana çıxarırlar. Bu xüsusiyyətlərin təyin olunması məqsədilə mütləq formada müəyyən edilmiş sənədlərdə öz əksini tapmış hissələr vəya tərkiblərin, bunlardan düzəldilmiş yeni əmtəələrin, istehsalın həyata keçirilməsində isə meydana çıxan qalıntı və ya atılmalı əmtəələrin vəya sairə məmulatların bilinən ayırdetmə funksiyalarına da yönəlmək mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

Təbii ki, həyata keçirilən araşdırmalar ondan xəbər verir ki, müəyyən edilmiş siyahıya əsasən kimyəvi tərkibli əmtəələr və ya kimyəvi məhsulların təsnifetme xüsussiyyəti müəyyən xarakterik cəhətlərinə əsasən bir-birlərindən fərqlilik təşkil edirlər. Bunlar isə, yəni cəhətlər əmtəələrin gömrüklə bağlı yoxlanılması zamanı bərabərləşdirilməsinə şərait yaradır. Qeyd olunan cəhətlərə isə aşağıdakılar aiddirlər:

- Kənardan forması;

- Hissə tərkibi;

- Digər tərkiblər;

- Kiçik quruluş forması;

- Fərqli xassələri və s.

Qeyd olunduğu üzrə kimyəvi tərkibli mehsullar vəya bunlardan hazırlanmış digər əmtəələrin ümümiləşdirilmiş xüsusiyyətləri ümumdunya səviyyəsində tətbiq olunan sistem üzrə beynəlxalq təşkilat tərəfindən çap edilən neşrlərdə və hazırlanmış digər siyahılarda öz əksini tapır.

Əməliyyatların həyata keçirilməsi ilə bağlı əldə edilən toplanmalara əsasən əmtəə bölmələrinə görə təsnifləşdirilmə xüsusiyyətlərinin fərdi indikatorlara görə yerinə yetirilməsinin diqqətdə saxlanılması vacibiyyət təşkil eləməkdədir. Belə olduğu halda araşdırılmalarla bağlı xərclənmələrin qədəri vacib formada diqqət önündə saxlanılmalı və ən uyğun olacaq variantlar arşadırılaraq aydınlaşdırılmış formada istifadə edilməlidir.

Daha əlverişli formada fəaliyyətin reallaşdırılması məqsədilə verilen tapşırıqların və məsləhətlərin lazımi şəkildə yerinə yetirilib-yetirilməməsinə nəzarəti artırmaq gərəklidir.