Mov. T.: Yangi asr avlodi, 2015. 280 b

«Ochil-ochil oq toshlar-a...
Men onamni ko‘rayin-a...
Diydoriga to‘yayin-a...»
Uning sekin xo‘rsinganini eshitdim. Zum 
o‘tmay yana qaytardi.
«Oyijonim... ko‘rayin-a Diydoriga...»
Keyin birdan jim bo‘lib qoldi. Allanimadan 
qo‘rqqanday, sekin boshimni ko‘tarib qaradim. 
Halimaning katta­katta, qop­qora ko‘zlari jiqqa 
yosh edi.
Nima qilishimni bilmay, dovdirab qoldim.

---

261
– Yig‘lama, – dedim yalinib. – Yig‘lamagi­in...
Halima qo‘lidagi «ajina kovush»ni uloqtirib 
yubordi­da, qizil chit ko‘ylagining etagini qa­
yirib, ko‘z yoshini artdi.
Arpaga o‘roq tushdi. Endi bizning ham 
ishimiz ko‘payib qolgandi, har kuni mashoqqa 
borardik. O‘sha kuni peshingacha ikkalamiz 
bir to‘rvadan mashoq terdik. O‘roqchilar narigi 
adirga o‘tib ketishgan, qizib yotgan arpazorlar­
ni quyosh yondirardi.
– Yur, soydan suv ichib kelamiz, – dedim 
to‘rvachamni orqalab.
– Polizga borib qovun yemaymizmi?
– Dadang bermaydi­da, – dedim ishonmay.
– Beradi, beradi, – Halima qo‘limdan ushladi. 
Chopib ketdik. Soy bo‘yidan yurib poliz yoniga 
yetib borganimizda to‘xtab qoldim.
– Qo‘rqma! – Halima sudraguday bo‘lib poliz 
ichiga yetaklab kirdi. Pushtalar ustida yuma­
lab yotgan katta­katta qovun­tarvuzlarni ko‘rib 
ko‘zim o‘ynardi. Lekin chayla yoniga yaqin 
borganda qo‘rqa­pisa yana to‘xtadim. Chayla 
soyasida Hakim sassiq bilan tabelchi To‘lash 
aka chordana qurib o‘tirgancha kosa qilingan 
bosvoldini yeyishardi.
– Dada, bizgayam qovun berasizmi? – Halima 
avval menga, keyin dadasiga qarab qo‘ydi.
Hakim sassiq qizarib ketgan ko‘zlarini men­
ga qadagan edi, urgani esimga tushib ketdi. 
O‘shanda ham ko‘zlari shunaqa qip­qizil edi.
Birdan To‘lash aka og‘zini katta ochib, xa­
xolab kula boshladi. Yakkam­dukkam tish­
lari orasida yarim chaynalgan oppoq bosvoldi 
bo‘lagi ko‘rindi.

---

262
– Sassiq! – dedi u og‘zini to‘ldirib. – To‘yni 
boshlayversang ham bo‘larkan. Mana kuyov 
bolayam tayyor. – Keyin yana xaxolab kuldi.
Hakim sassiq labining bir chekkasi bilan il­
jayib qo‘ydi. Hayron bo‘lib, Halimaga qara dim. 
U ham ko‘zlari javdirab, atrofga alanglar, hov 
o‘shanda – Melivoydan so‘kish eshitganda qan­
doq qilgan bo‘lsa, hozir ham o‘shanday, ka­
lishining uchi bilan yer chizardi.
To‘satdan miyamga bir nima urilganday 
bo‘ldi. Ular men bilmaydigan, yomon bir narsa 
to‘g‘risida gapirishayotganini tushunib qoldim. 
Sekin burildim­u, yig‘lagancha chopib ketdim. 
Katta­kichik qovunlarni bosib, pushtalar us­
tidan sakrab­sakrab borarkanman, yelkamdan 
og‘ir bir narsa bosib tushayotganini anchadan 
keyin bildim. Boshoq to‘la xaltam ekan. Uni 
ham uloqtirdim­u soy bo‘yiga yugurdim.
...Aqlimni taniganimdan keyin bilsam, men 
shirin, beg‘ubor tush ko‘rayotgan ekanman­u, 
To‘lash bir og‘iz gapi bilan ustimdan muzday 
sovuq suv quyib, uyg‘otib yuborgan ekan. Men 
bo‘lsam mana shu tush uzoq, juda uzoq davom 
etishini xohlardim. O‘sha­o‘sha Halimani bosh­
qa ko‘rmadim, nimagadir ko‘rishni xohlama­
dim ham. Keyin eshitsam, shaharga – oyisining 
yoniga ketib qolibdi.
* * *
Kecha panorama kinoteatri yonida Halimani 
ko‘rib qoldim. Agar o‘zi chaqirmasa, tanimas­
dim. U yo‘lkadan bolalar aravachasini yetaklab 
borardi. Qiziq, Halima meni qanday tanigani­

---

263
ga hayronman... Arg‘uvon tagidagi o‘rindiqda 
o‘tirib gaplashdik. Halima turmush quribdi. Eri 
aspirant, o‘zi vrach ekan.
– Bu – ikkinchi o‘g‘lim, – dedi u aravachada 
uxlab yotgan shiringina chaqaloqni ko‘rsatib. 
Anchagacha jim o‘tirganimizdan keyin sekin 
xo‘rsindi.
– Qanday yaxshi opa­uka edik­a... Qarang, 
o‘n olti yil o‘tib ketibdi.
Men uni sizlashni ham, senlashni ham bilol­
may ikkilanib qoldim.
– Haliyam qo‘rga ko‘milgan kartishkani yax­
shi ko‘rasizmi? – dedim anchadan keyin.
– Haliyam yosh bolasiz­a, Anvar... – u kuldi. 
Bu o‘sha – o‘zimga tanish, opalarcha mehribon 
kulgi edi.
Yuragimning bir burchida sog‘inch tuyg‘usi 
jo‘sh urib ketdi. Rost­a, qandoq opa­uka 
edik­a!.. To‘lash aka o‘shanda nimagayam shu­
naqa dedi­a?
1966-yil

---