Moskva shahridagi notarial idorasiga Armeniya fuqarosi murojaat qilib

o'xshash
jihati shuki, ikkisi ham 
banklar orqali hech qanday naqd pulsiz ko'rinishda amalga oshiriladi, bundan 
tashqari ikkisi ham biror bir majburiyatni bajarganlik yoki bajarmaganlik oqibatidan 
kelib chiqadi. 
Farqli
jihati shundan iboratki, akkredativ hisob-kitobda birinchi taraf 
biror bir majburiyatni bajarishi lozim va shu jarayonni amalga oshirgandan keyin 
unga pul o'tqazmasi akkretadiv orqali o'tqaziladi. Inkassoda majburiyat 
bajarilmaganligi sababli bank orqali mijozga uning hisobidan yechiladi. Masalan, 
turli xil soliq yoki shunga o'xshash majburiyatlarni bajarmaganlik oqibatida bakndan 
uning hisobidan pul mablag'lari inkasso qilinishi mumkin.

---

2.
 
Xalqaro xususiy huquqda iste'molchiga nisbatan yetkazilgan zarar uchun 
qo‘llaniladigan kollizion bog‘lovchilarni O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik 
Kodeksiga asoslangan holda tushuntiring. 
Xalqaro xususiy huquq ma’lum bir huquq sohasida, turli huquq normalaridan 
tashkil topgan majmua sifatida huquqshunoslik sohasida, shuningdek huquq fani 
sohasida qo‘llanishidan qat’i nazar, o‘ziga xos alohida ahamiyatga ega. Uning 
normalari vositasida faqat bitta davlat ichidagi munosabatlar emas, balki uning 
doirasidan tashqariga chiqadigan, ya’ni turli davlatlar o‘rtasidagi ichki huquq 
qoidalariga bevosita taalluqli bo‘lgan va ularda nazarda tutilgan munosabatlar 
tartibga solinadi.
2
Bu kabi munosabatlar orasida shartnomadan tashqari 
majburiyatlar, ya’ni zarar yetkazish oqibatida kelib chiqadigan majburiyatlar 
masalasi muhim ahamiyatga ega. Shartnomadan tashqari majburiyatlar bilan bog‘liq 
munosabatlar Fuqarolik kodeksining 1193–1196-moddalarida belgilangan tartibda 
bir taraflama harakatlardan iborat majburiyatlardir. Bunda zarar yetkazilganligi 
oqibatida kelib chiqadigan majburiyatlar, iste’molchiga yetkazilgan zarar uchun 
javobgarlik, asossiz boylik orttirish natijasida vujudga keladigan majburiyatlar 
bo‘yicha bog‘liq munosabatlarni tartibga solish qoidalari belgilangan bo‘lib, ular 
mohiyatiga ko‘ra hozirgi zamon xalqaro xususiy huquqining tamoyillarini o‘zida 
ifoda etadi. Zarar yetkazish oqibatida kelib chiqadigan majburiyatlar haqida so‘z 
yuritilganda shuni ta’kidlash kerakki, bunday hollarda asosiy kollizion mezon 
bo‘lib, unda zarar yetkazilgan joy qonuni tamoyili amal qiladi. Masalan, Germaniya, 
Italiya, Gretsiya, Turkiya, Yaponiya va boshqa bir qator davlatlarda ushbu tamoyil 
amal qiladi. Bizning qonunchilikda zarar oqibatida kelib chiqadigan majburiyatlar 
aniq belgilangan bo'lib, xususan, FK 1194- moddasida aytiladiki, 
zarar 
yetkazilganligi oqibatida kelib chiqadigan majburiyatlar bo‘yicha huquq va 
majburiyatlar zararni undirishni talab qilish uchun asos bo‘lgan harakat yoki boshqa 
holat yuz bergan mamlakatning huquqi bo‘yicha belgilanadi. Chet elda zarar 
yetkazilganligi oqibatida kelib chiqadigan majburiyatlar bo‘yicha huquq va 
burchlar, agar fuqarolar yoki yuridik shaxslar ayni bitta davlatdan bo‘lsalar, shu 
davlat huquqi bilan belgilanadi.Agar zarar o‘rnini qoplash to‘g‘risidagi talab uchun 
asos bo‘lgan harakat yoki boshqa holat O‘zbekiston Respublikasining qonunchiligi 
bo‘yicha g‘ayriqonuniy bo‘lmasa, chet el huquqi qo‘llanmaydi. Ko'rib 
2
Rahmonqulov H.R. O‘zbekistonda xalqaro xususiy huquqning ahamiyati va vazifalari // Davlat va huquq. – 
T.:2000. №2. 3.B 

---

turganimizdek, zarar oqibatida kelib chiqadigan majburiyatlar biz aytgandek, 
yuqorida keltirilgan asosda tartibga solinadi.

---

Foydalanilgan adabiyotlar: 
1.
 
O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi
 
2.
 
O`zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksi
 
3.
 
Rahmonqulov H.R. O‘zbekistonda xalqaro xususiy huquqning ahamiyati va 
vazifalari // Davlat va huquq. – T.:2000
 
4.
 
www.lex.uz
 
5.
 
www.norma.uz