Морфологияси Биологияси

 
УРУFЧИЛИГИ 
Уруғчилик саноат асосида махсуслаштирилиши лозим. Оналик ва 
супер элита уруғларини муассаса нав – оригинаторлари ишлаб чиқаради. 

---

26 
26 
Элита ва биринчи репродукция илмий муассасанинг уруғчилик тажриба 
хўжаликларида 
ўстирилади, 
иккинчи 
ва 
учинчилари 
– 
ихтисослаштирилган уруғчилик хўжаликларида етиштирилади, яъни улар 
барча ишлаб чиқариш экинзорларини зарур миқдордаги юқори синфли 
уруғлар билан таъминлаши лозим. Ихтисослаштирилган уруғчилик 
хўжаликлари зарур тозалаш техникалари, қуритгичлар ва омборларага эга 
бўлиши лозим. 
Кўп 
каррали 
алмашлаб 
экилувчи 
минтақаларда 
иккинчи 
репродукция соя уруғлари уруғчилик хўжаликларига экилади, учинчи 
репродукция эса соя экувчи барча хўжаликларнинг уруғлик майдонига 
экилади. Тўртинчи ва бешинчи репродукция товар дон етиштириш ва 
донли экинлар билан қўшиб экишда ишлатилади. Навни янгилаш 4-5 
йилда бир марта, навни алмаштириш эса янги навлар тадбиқ этилишига 
қараб амалга оширилади. Уруғлик далалар майдони хўжаликнинг уруғга 
бўлган талабига кўра аниқланади ва у товар соя дони етиштириладиган 
майдоннинг 10-15% ини ташкил этади. 
Уруғ етиштиришда юқори даражадаги агротехникани қўллаш, икки 
нав тозалаш ва терим олди апробациясининг синчковлик билан ўтказиш 
лозим. Биринчи нав апробацияси гуллаш даврида ўтказилади, бунда 
гуллари бошқача рангли, баргларининг ўлчами ва шакли хархил бўлган 
шунингдек касалланган ва суст ривожланган ўсимликлар йўқотилади. Тўла 
пишиш давридаги иккинчи тозалашда кечпишар, касалланган, кам 
хосилдор, тупининг шакли, баландлиги ва тукларининг ранги бўйича 
типик бўлмаган ўсимликлар олиб ташланади. 
Уруғларнинг юқори унувчанлигини сақлаб қолиш учун йиғиб олиш 
ва йиғиб олингандан кейинги ишлов беришда уларнинг шикастланишига 
йўл қўйимаслик лозим. Йиғим-терим биринчи навбатда уруғчилик 
майдонларда, уруғлар намлиги 12-14% бўлганда ўтказилади. Агар йиғиб 
олинганда уруғнинг намлиги юқори бўлса, у холда улар тезда 12-13% гача 
қуритилади. Уруғлар қуруқ ва яхши шамоллатиладиган омборларда 
сақланиши, уларнинг холати доимий назорат қилиб турилиши ва 
уруғбоплик сифатлари даврий тахлил қилиб турилиши лозим. 
Уруғлар нав тозалиги (99,5%) ва уруғбоплик сифатлари бўйича 
ГОСТ-9669-75 биринчи синф талабларига жавоб бериши лозим. 
Интенсив технология учун унувчанлиги 90% ва ундан юқори 
уруғлардан фойдаланиш лозим, бу эса майсаларнинг қийғос униб чиқиши 
ва режалаштирилган ўсимлик қалинлигига эришишни таъминлайди.