Монография тошкент "iqtisod-moliya" 2018 уук: 336. 021(575. 1) Кбк



Download 1,66 Mb.
bet16/47
Sana24.02.2022
Hajmi1,66 Mb.
#189094
TuriМонография
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   47
Bog'liq
УЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА УРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ

2.8-жадвал
Узбекистонда соликка тортиш рейтингида хисобга олинадиган
156
индикаторларнинг узгариш динамикаси

Индикаторлар




Йиллар

Фар
к(+,-)

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

Соликка
тортиш
рейтинги

178

154

157

161

168

118

115

138

78

+100

Солик
туловлари
сони




106

44

41

41

41

33

33

46

10

+96

Вакт сарфи (соат)

196

205

205

205

205

192,5

192,5

192,5

181,0

+15

Умумий солик ставкаси %




94,9

95,6

97,5

98,5

99,3

42,2

41,1

38,1

38,3

+56,6

“Солик солиш” рейтингини 2014 йилдаги 168 уриндан 2018 йилдаги 78-уринга кутарилишида мамлакатимизда 2014-2017 йиллар давомида солик сохасида куйидаги чора-тадбирлар амалга оширилди:



  1. Солик юкини камайтириш сохасида:

Юридик шахслардан олинадиган фойда солоти ставкаси 2014 йилдаги 8 фоиздан 2015 йилдан 7,5 фоизга, ягона солик тулови ставкаси 7 фоиздан 5

фоизга, кичик корхоналар ва фермер хужаликларига ягона ижтимоий тулов ставкаси 25 фоиздан 15 фоизгача пасайтирилди.
2.9-жадвал
Узбекистон Республикасида 2010-2017 йилларда солик ставкаларининг пасайиш динамикаси




Йиллар (%)

Соликлар ва бошка мажбурий туловлар турлари

2010

2014

2015

2016­
2017













Юридик шахслардан олинадиган фойда солиги

9,0

8,0

7,5

7,5

Жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиги. (2015 йилдан ЭКИХнинг бир баробаригача 0 фоизли ставка жорий килинган)

11,0
17.0
22.0

7,5
16,0
22,0

0
8,5
17.0
23.0

0
7,5
17.0
23.0

Ягона ер солоти

6,0

6,0

6,0

0,95

Ягона солик тулови

7,0

7,0

6,0

5,0

Ягона ижтимоий тулов (кичик корхоналар ва фермер хужаликларига)

25,0

25,0

15,0

15,0

Иктисодиётдаги солик юки

22,0

20,0

20,0

20,0




  1. Солик маъмурчилигини соддалаштириш йуналишида:

  • 2013 йилдан эътиборан 12 турдаги солик хисоботлари ва 2 та молиявий хисобот шаклларини кискартирилиши белгиланди ва солик органларига такдим этиладаган 11 турдаги солик хисоботлари ва бошка маълумотлари бирлаштирилиб, 5 тага туширилган эди. Бунинг натижасида, солик хисоботлари йирик корхоналарга 2,3 мартага ва кичик корхоналарга 1,7 мартага кискартирилди.

^ Тадбиркорлик субъектларини “ягона дарча” тамойили буйича руйхатдан утказиш ва хабардор килиш тизими жорий этилди.

  • 2014 йилдан электрон ракамли имзо калити сертификатининг амал килиш муддати 12 ойдан 24 ойгача узайтирилди.

^ Тадбиркорлик субъектлари томонидан такдим этиладиган молиявий ва солик хисоботларини 2015 йилдан бошлаб факатгина ахборот комунникация каналлари оркали электрон шаклда такдим этиш тартиби жорий этилди.
^ Солик текширувлари даврийлиги кискартирилди. Соликларни уз вактида тулаган ва ишлаб чикариш суратини усишини баркарор таъминлаётган микрофирма ва кичик корхоналар учун 2017 йилгача мораторий белгиланди.

  • Якка тартибдаги тадбиркорларга хам текширувлар натижалари буйича кушимча хисобланган соликлар ва бошка мажбурий туловлар, шунингдек молиявий санкциялар суммаларини тулашни олти ой мобайнида тенг улушларда амалга ошириш хукуки берилди.

  1. Таълим муассасалари битирувчиларини тадбиркорликка жалб килиш ва бандлигини таъминлаш йуналишида:

  • 2014 йилдан микрофирма ва кичик корхона Узбекистон Республикаси касб-хунар коллежларининг, академик лицейларининг хамда олий таълим муассасаларининг битирувчилари билан мехнат шартномалари тузган такдирда, банд булган ходимларнинг белгиланган уртача йиллик сонини купи билан 20 фоиздан 50 фоизгача ошириш хукуки берилди;

  • Солик кодексининг 311 ва 375-моддаларига мувофик, янги руйхатдан утган якка тартибдаги тадбиркорлар ва юридик шахс ташкил этмаган оилавий тадбиркорлик субъектлари томонидан суFурта бадаллари ва катъий белгиланган соликни тулашни улар давлат руйхатидан утказилган ойдан кейинги ойдан бошлаб амалга оширилиши белгилаб куйилди;

  • 2015 йилдан бошлаб, касб-хунар коллежлари битирувчилари коллежни тамомлагандан кейин ун икки ой ичида якка тартибдаги тадбиркор сифатида давлат руйхатидан утган такдирда, давлат руйхатидан утган санадан эътиборан катъий белгиланган соликни тулашдан олти ой муддатга озод этилади;

  • 2015 йилнинг 1 июлидан якка тартибдаги тадбиркорларга фаолиятидан келиб чиккан холда, хар бир ёлланган ишчи учун Пенсия жамFармасига энг кам ойлик иш хакининг 50 фоизи микдорида суFурта бадали ва якка тартибдаги иш берувчи тадбиркор учун белгиланган солик ставкасининг 30 фоизи микдорида солик тулаш шарти билан бир нафардан уч нафаргача ишчини ёллаш хукуки берилди [3].

  • Якка тадбиркорлар касб-хунар коллежи битирувчиларини ишга ёллаган холларда коллежни битиргандан бошлаб ун икки ой мобайнида ёлланма ишчилар учун белгиланган соликдан озод этилиши белгилаб куйилди.

  1. Хусусий мулкнинг урни ва ролини ошириш, хамда ривожлантириш тусиклар ва чеклашларни бартараф этиш буйича:

Узбекистон Республикаси Президентининг 2015 йил 15 майдаги “Хусусий мулк, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни ишончли химоя килишни таъминлаш, уларни жадал ривожлантириш йулидаги тусикларни бартараф этиш чора-тадбирлари туFрисида”ги ПФ-4725-сонли Фармонига асосан 2015 йилнинг 1 июлидан:

  • микрофирмалар, кичик корхоналар ва фермер хужаликлари фаолиятига оид барча текширувлар режали тартибда назорат органлари томонидан турт йилда бир мартадан, бошка хужалик субъектларида эса купи билан уч йилда бир марта факат Назорат килувчи органлар фаолиятини мувофиклаштирувчи Республика кенгаши карорига асосан амалга оширилиши;

  • молия-хужалик фаолияти билан боFлик булмаган режали текширувлар утказиш муддати 10 календарь кунидан ошмаслиги;

  • тадбиркорлик субъектларининг молия-хужалик фаолиятини режали текширишлар факат сунгги текширувдан кейинги даврни камраб олишиниши;

  • хукукни мухофаза килувчи органлар томонидан кузFатилган жиноий ишлар буйича хужалик юритувчи субъектлар фаолиятини текшириш субъект жалб этган адвокат иштирокида (хужалик юритувчи субъект томонидан ушбу хукукнинг рад этилиши холатлари бундан мустасно) амалга оширилиши;

-даъвони куриб чикиш даврида тадбиркорлик субъекти томонидан шикоят килинганда, судларга назорат килувчи органнинг карори ижросини вактинча тухтатиб туриш хукуки берилиши;

  • тадбиркорлик субъектлари томонидан солик ва божхона конунчилиги бузилган холда уларнинг мол-мулклари факат суд карори билан олиб куйилиши белгилаб куйилди.

Жиноят кодексининг 184-моддасида назарда тутилган жиноятни (солик ёки бошка мажбурий туловларни тулашдан буйин товлаш) биринчи марта содир этган, жиноят аниклангандан кейин 30 кун ичида давлатга етказилган зарарни тулик коплаган, молиявий санкцияларни тулаган шахсга нисбатан жиноий иш кузFатилмаслиги ва у жавобгарликдан озод килиниши белгилаб куйилди.
Узбекистон Республикаси Президентининг 2016 йил 5 октябрдаги “Тадбиркорлик фаолиятининг жадал ривожланишини таъминлашга, хусусий мулкни хар томонлама химоя килишга ва ишбилармонлик мухитини сифат жихатидан яхшилашга доир кушимча чора-тадбирлар туFрисида”ги ПФ-4848- сонли Фармонига мувофик 2017 йилнинг 1 январидан бошлаб куйидагилар белгиланди:
-тадбиркорлик субъектларини режадан ташкари текширишларнинг барча турлари бекор килиниши, юридик шахсларнинг тугатилаётганида, шунингдек, жисмоний ва юридик шахсларнинг конунчилик бузилганлиги холатлари буйича берган мурожаатлари асосида факатгина Назорат килувчи органлар фаолиятини мувофиклаштирувчи Республика кенгаши карорига мувофик утказиладиган киска муддатли текширувлар бундан мустасно;
-тадбиркорлик субъектлари фаолиятини, шу жумладан, жиноят ишлари доирасидаги мукобил текширишларнинг барча турлари бекор килиниши;
-молия-хужалик фаолиятини амалга оширишда биринчи марта хукукбузарликлар содир этган тадбиркорлик субъектлари ва уларнинг ходимлари йул куйилган конунбузарликларни конун хужжатларида белгиланган муддатларда ихтиёрий равишда бартараф этган ва етказилган моддий зарарни коплаган такдирда, инсоннинг соFлиFи ва хаётига зарар етказилган холатлар бундан мустасно, маъмурий ва жиноий жавобгарликдан, жарималар ва молиявий санкциялар (пенядан ташкари) кулланилишидан озод этилиши;
-ноконуний тадбиркорлик фаолиятини амалга ошириш билан боFлик хукукбузарликларни биринчи марта содир этган шахслар хукукбузарлик аникланган кундан эътиборан бир ой муддатда етказилган зарарнинг урнини ихтиёрий равишда коплаган, тадбиркорлик субъекти сифатида руйхатдан утган ва рухсат этувчи зарур хужжатларни расмийлаштирган такдирда маъмурий ва жиноий жавобгарликдан озод этилиши.
-тадбиркорлик субъектларига нисбатан тадбиркорлик фаолиятини амалга ошириш хукукидан махрум килиш тарзидаги жиноий жазо кулланилмаслиги;
-хорижий инвестициялар иштирокидаги янгидан ташкил этиладиган ишлаб чикариш корхоналарига уларни давлат руйхатидан утказиш вактида амалда булган солик ва бошка мажбурий туловлар ставкаларини (ресурс ва божхона туловлари бундан мустасно) беш йил мобайнида куллаш хукуки берилиши кабилардир.

  1. боб буйича хулосалар

Монографиямизнинг ушбу боби якунида биз, куйидаги хулосаларни шакллантирамиз, жумладан:
Хусусий мулк ва тадбиркорликни хар томонлама куллаб-кувватлаш ва химоя килиш буйича чора-тадбирларнинг амалга оширилиши натижасида, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликда ахоли бандлиги ошиши, хизмат курсатиш, саноат махсулотларини ишлаб чикариш, экспорт килишдаги улушини ошиб бориши натижасида, унинг мамлакат ялпи ички махсулотидаги хиссасини хам ошишини таъминламокда.

  • иктисодий курсаткичларни математик моделлар оркали тахлил килишда унга таъсир этувчи асосий омилларни аник белгилаш керак ва боFликлик даражасини аниклаб регрессион тахлилларни амалга ошириш лозим;

  • кичик тадбиркорлик субъектларига берилган солик имтиёзлари микдори улардан фойдаланганлар сонини хам инобатга олган холда курсаткичлар канчалик аник эхтимолликда прогноз килинса мамлакатда инвестицион мухитнинг ривожланишига ижобий таъсирини курсатади;

  • кичик бизнесни ривожлантиришнинг иктисодий курсаткичларини прогнозлашда илмий асосланган ва жахоннинг ривожланган давлатлари амалиётида кулланиладиган усулларни куллаган холда ягона методикасини ишлаб чикиш лозим;

  • иктисодий курсаткичларни статистик маълумотлар асосида тахлил килишда натижага таъсир этувчи канчалик купрок омиллар урганилса, келгуси давр учун прогноз курсаткичи шунчалик аникрок булишига эришилади;

  • регрессион моделлар оркали прогнозлаш энг кенг таркалган усуллардан бири хисобланади ва тахлил амалга оширилганда аникрок курсаткичга эга булиши учун, куп йиллик маълумотлардан фойдаланиш максадга мувофикдир;

  • эконометрик тахлилларнинг курсатишича кичик бизнесда банд булган ахолини ошиши, ажратилаётган кредитлар микдорини ошиши ва солик имтиёзлари куламини оширилиши кичик бизнесни ЯИМдаги улуши хамда солик тушумларини камайтирмайди, аксинча иктисодий усишини таъминлайди.

  • микрофирма ва кичик корхоналарга янги иш уринларини яратган холда касб-хунар коллежлари битирувчиларини иш билан таъминласа, мехнат шартномаси асосида ходимларга (битирувчиларга) туланадиган маблаFларга тенг микдорда бир йил муддатга мехнатга хак тулаш фондидан ягона ижтимоий туловни тулашдан озод этиш;

  • кичик бизнес субъектларига инновацион фаолиятига солик имтиёзлари куламини кенгайтириш ва инновацион фаолиятга сарфланган маблаFларга тенг микдорда ягона солик тулови буйича солик солинадиган базани камайтириш;

  • ягона солик тулови, ягона ижтимоий тулов каби солик ва бошка мажбурий туловларни хисоблаш ва тулашда жорий этилган энг кам меъёрларни микрофирма ва кичик корхоналарга хамда фермер хужаликларига бекор килиш;

  • янгидан руйхатдан утган тадбиркорлик субъектларига икки йил муддатга солик таътилларини бериш;

  • таълим муассасалари битирувчилари тадбиркорлик билан шуFулланса давлат руйхатидан утказишда ундириладиган давлат божини эллик фоиз микдорини куллаш;

  • якка тартибдаги тадбиркорларга Фукароларнинг бюджетдан ташкари Пенсия жамFармасига суFурта бадалини ундиришда жорий йилнинг январ ойидаги энг кам иш хаки микдоридан келиб чикиб белгиланиши ва энг кам иш хаки микдорининг йил давомидаги узгаришига караб кайта куриб чикилмаслик тартибини жорий этиш.

Хулоса урнида айтганда, Узбекистон иктисодиётининг жадал суръатларда ривожланиб, бизнесни юритишда рейтингини кутарилиши мустакилликнинг дастлабки йилларида танлаб олинган хамда машхур беш тамойилга асосланган тадрижий тараккиёт йулимизнинг накадар туFри ва окилона эканлигини кайта - кайта тасдикланмокда. Таъкидлаш лозимки, мамлакатимизда ишбилармонлик мухитини яхшилаш, унинг инвестицион жозибадорлиги ва халкаро рейтингини ошириш буйича бошланган ислохотлар изчил давом этмокда.

  1. БОБ. КИЧИК ТАДБИРКОРЛИК СУБЪЕКТЛАРИНИ СОЛИВДА ТОРТИШ МЕХАНИЗМИ ТАХЛИЛИ

  1. Кичик тадбиркорлик субъектларини соликка тортиш механизмининг амалдаги холати тахлили

Мамлакатимизда амалга оширилаётган солик сиёсатини янада такомиллаштириш, солик маъмурчилигини соддалаштириш, соликларнинг солик юкини камайтириш, раFбатлантирувчи функциясини кучайтириш, кичик бизнес субъектларини ривожлантириш, иктисодиётда тутган урнини ошириш ва улар зиммасидаги солик юкини камайтириш бугунги куннинг мухим масалаларидан бири булиб колмокда.
М
3.1-расм. Кичик бизнесни ЯИМдаги улуши ва ягона солик тулови

157
ставкасини пасайиш тенденцияси (%)да
устакиллик йилларида Узбекистонда бозор иктисодиётининг асоси булган хусусий мулк устуворлигини мустахкамлайдиган баркарор конунчилик базаси яратилганини кайд этиш зарур. Урта мулкдорлар синфини шакллантириш, мамлакат иктисодиётини баркарор юксалтириш, янги иш уринлари яратиш ва ахоли даромадини оширишнинг мухим омили булган кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни жадал ривожлантириш буйича кулай ишбилармонлик мухити хамда ишончли хукукий кафолатлар яратилди.


2005 й. 2006 й. 2007 й. 2008 й. 2009 й. 2010 й. 2011 й. 2012 й. 2013 й. 2014 й. 2015 й. 2016 й
Кичик бизнесни ЯИМ даги улуши % “И-Ягона солик тулови ставкаси%

Дархакикат кичик бизнес ва оилавий тадбиркорликни ривожлантириш буйича кенг куламли ишлар олиб борилиши натижасида, ягона солик тулови ставкасини 2005 йилдаги 13 фоиздан 2015 йилда 5 фоизгача ёки 2,5 баробардан ортик камайтирилиши кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик ривожи учун катта имкониятлар берди. Жумладан, 2000 йилда мамлакатимиз ялпи ички махсулотидаги кичик бизнес субъектлари улуши 31 фоизни ташкил килган булса, 2016 йил якуни билан бу курсаткич 56,9 фоизни ташкил этди.86


У шбу вазифалардан келиб чиккан холда мамлакатимизда кичик бизнесни соликлар воситасида куллаб-кувватлаш максадида кабул килинган Узбекистон Республикаси Президентининг 2005 йил 20 июндаги 3620-сонли «Микрофирмалар ва кичик корхоналарни ривожлантиришни раFбатлантириш борасидаги кушимча чора-тадбирлар туFрисида»ги Фармонини алохида таъкидлаб утиш лозим. Мазкур фармонга асосан 2005 йилнинг 1 июлидан бошлаб микрофирма ва кичик корхоналар учун илгари тулаб келинган 1 та солик ва 3 та ажратма жумладан: ягона солик, бюджетдан ташкари Пенсия жамFармаси, Йул ва Мактаб таълими жамFармаларига мажбурий ажратмалар урнига ягона солик тулови жорий этилиши кичик бизнес зиммасидаги солик юкининг сезиларли даражада пасайишига олиб келди (3.2-расм).

2005 йил 1 июлгача




к
2005 йил 1 июлидан

соликлар




бошлаб ПФ-3620



Download 1,66 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   47




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish