Монография / (ТИҚхмми илмий Кенгаши томонидан чоп этишга тавсия қилинган) Тошкент-2019

Турли суғориш технологияларининг тажриба дала тупроғининг намлик динамикасига таъсири

Хоразм вилоятида шароитида олиб борилган турли суғориш технологияларининг, ғўзанинг ўсиши ва ривожланиши давридаги тупроқ намлигининг ўзгариш динамикаси тўғрисидаги маълумот қуйидаги 8.4.1-жадвалда келтирилган.
Ишлаб чиқариш назорати (4-тажриба дала)да ўртача тажриба йиллари бўйича тупроқнинг ҳақиқий намлиги ғўза даласида суғоришдан олдин ЧДНСга нисбатан 54,8-57,0 фоизни ташкил қилди. Эгатни ўзгарувчан сув сарфи бўйича суғоришда, суғориш олди тупроқ намлиги ғўзани ўсиш-ривожланиш даврлари бўйича ЧДНСга
нисбатан 58,4-78,8 фоизни ташкил қилди.
8.4.1-жадвал Тажриба далалари тупроғи намлигининг ўзгариши, %

Тажриба даласи номери	Вариант лар	Эгатлаб суғориш технологиялари	Суғоришлар бўйича ЧДНСга нисбатан суғориш олди намлик фоизи
4	1	Ишлаб чиқариш назорати	54,8 - 57,0
	2	Эгатни ўзгарувчан сув сарфи билан суғориш	58,4 - 78,8
	3	Эгатни қарама-қарши томонидан суғориш	58,5 - 79,1
	4	Эгат оралатиб суғориш	58,2 - 78,6
5	1	Ишлаб чиқариш назорати	57,2 - 59,5
	2	Эгатни ўзгарувчан сув сарфи билан суғориш	68,3 - 78,5
	3	Эгатни қарама-қарши томонидан суғориш	68,4 - 78,7
	4	Эгат оралатиб суғориш	68,3 - 78,6
6	1	Ишлаб чиқариш назорати	65,2 - 67,1
	2	Эгатни ўзгарувчан сув сарфи билан суғориш	68,2 - 78,5
	3	Эгатни қарама-қарши томонидан суғориш	68,6 - 79,0
	4	Эгат оралатиб суғориш	68,0 - 78,5

Эгатни қарама-қарши томонидан суғоришда, суғориш олди тупроқ намлиги ғўзани ўсиш-ривожланиш даврлари бўйича ЧДНСга нисбатан 58,5-79,1 фоизни ташкил қилди.

Эгат оралатиб суғоришда, суғориш олди тупроқ намлиги ғўзани ўсиш-ривожланиш даврлари бўйича ЧДНСга нисбатан 58,2-78,6 фоизни ташкил қилди.
Турли суғориш технологияларининг тупроқ намлик тартибини 70-80-60 % ЧДНСда ушлаб туриш орқали суғориш меъёрини беришда суғориш сони ва муддатлари, тупроқнинг намлаш зарур
бўлган чуқурлиги ҳамда вегетация даври охиридаги тупроқнинг намлиги бўйича бошқарилди (8.4.1-жадвал).
Тадқиқотлар натижаси шуни кўрсатдики, тупроқнинг намланиш чуқурлиги қўлланилаётган суғориш технологияси ва суғориш меъёрига боғлиқ эканлигини тақазо қилди.

5.