Mo‘minov N. N., Bolbekov M. A., Po‘latov I. B., Nurmatov sh. Sh

Temir yo‘l sovitgichli transportlar. 

Xozirgi  paytda  tez  buzuluvchan  mahsulotlarning  90%  dan  ko‘pi  sovitgichli 

temir  yo‘l    transportlari  bilan  tashilmoqda.  Bu  tipdagi  transportlar:  a)  muzli 

vagonlardan,      b)  avtonom  vagon-refrejiratordan,              v)  5  va 12ta  vagondan  iborat 

bo‘lgan seksiyali refrejiratorlardan,  g) 21 va 23 vagonli poezd refrejiratordan va e) 

sut,  tirik baliq tashuvchi maxsus izotermik vagonlardan iboratdir. 

---

80 

 

Muzli  –  vagonlar.  Muzli-vagonlar  sovitish  qurilmasining  joylashishiga  qarab 

yon devorga joylashtiriluvchi va shiplarga  joylashtiriluvchi vagonlarga bo‘linadi. 

Sovitish qurilmasi yon devorga joylashtiriluvchi muzli-vagonlarni «cho‘ntakli» 

vagonlar  deb  ham  atash  mumkin.  Vagonning  devorlaridagi  «cho‘ntaklarga»  muz 

jdylashtirilib  ishchi  hajmdan  sirkulyasion  pulat  reshyotkalar  bilan  chegaralanadi. 

Muzli-vagonning ikkala cho‘ntagiga 6, 4tonna  muz ketadi. Muz vagonning tomidagi 

lyuklardan solinadi. Eriyotgan suv va tuzli eritmalar sinfon orqali yo‘lga to‘qiladi. Bu 

tipdagi vagonlarning kamchiligi yuk hajmiga havo haroratining tekis tarkalmasligidir.  

Bu harorat -9-12

0

C chegarada bo‘ladi. 

Sovitish qurilmasi shipga joylashtiriluvchi muzli-vagonlarda yuk hajmiga havo 

harorati  bir  muncha  tekis  tarkaladi.  Vagonlarning  6ta  bir-biriga  biriktirilgan  va  5, 

5tonna  muz  ketadigan  baklardan  iborat  sovitish  qurilmasi  shiplarga  joylashtirilgan 

bo‘ladi.  Bu  sovitish  qurilmasi  yordamida  tashqaridagi  havoning  harorati  +35

0

C 

bo‘lganda  vagondagi  yuk  hajmidagi  harorat  -6,  5

0

C  dan  oshmaydi.  Vagonlarning 

sovitish  baklariga  tomdagi  lyuklardan  muz  va  tuzli  eritmalar  solinadi.  Baklardan 

eriyotgan suv va tuzli eritmalar trubalardan, kuvurlardan yasalgan sifon orqali yo‘lga 

oqadi. 

YOn tomonidagi sirkulyasion shitlar orqali vagonning ishchi hajmiga havoning 

kundalang  xarakati(boshqariladi)  taminlanadi.  Agar  mahsulotlarni  tashishda  isitish 

kerak  bo‘lsa,    bu  vagonlarga  pechka  o‘rnatilishi  kuzda  to‘tilgan.  Bu  tipdagi 

vagonlarga  muz  va  tuz  solish  uchun  yo‘l  ning  xar  350-400km  oraligida  maxsus 

punktlar joylashtirilgan.