Moliyaviy va boshqaruv tahlili pv doc


Ko‘p omillar ta’sir miqdorini zanjirli bog‘lanish usulida



Download 2,53 Mb.
Pdf ko'rish
bet61/606
Sana31.12.2021
Hajmi2,53 Mb.
#200849
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   606
Bog'liq
fNbuAJ1vbh5eky7cXe5usiAgWjSR9DtnZOAnkVDu

Ko‘p omillar ta’sir miqdorini zanjirli bog‘lanish usulida 

hisob-kitob qilish modeli 

Tartib raqami 

Bir-biriga ta’sir 

etuvchi ko‘rsatkichlar (Omillar) 

Umumlashtiruvchi 

ko‘rsatkichning 

o‘zgarishi 









H

is

ob

-

la

sh

la



Almash-

tirishlar 

 

U



m

u

m

la

sh

ti

ru

vc

h



k

o‘

rs

at

k

ic

h

 

Alohida 

olingan 

omillar 

ta’sirida 

O‘zga-

rishlar 

hisobi 



Reja 

Reja 


Reja 

Reja 


A Bazis 



Haqi- 



qatda 

Reja 


Reja 

Reja 


A

Qayta 



hisoblangan 

A



1

 – A


 



Haqi- 

qatda 


Haqi- 

qatda 


Reja 

Reja 


A

Qayta 



hisoblangan 

A



2

 – A




Haqi- 

qatda 


Haqi 

qatda 


Haqi 

qatda 


Reja 

A



Qayta 

hisoblangan 

A

3



 – A

2

 



Haqi 



qatda 

Haqi 


qatda 

Haqi 


qatda 

Haqi 


qatda 

A



Haqiqatda 

A



4

 – A


3

 

 



21-jadval 

Mahsulot hajmini o‘zgarishiga omillar ta’sirini hisoblash 

Bir-biriga ta’sir etuvchi omillar 

Umumlashtiruvchi 

ko‘rsatkichning 

o‘zgarishi 

Ishchi-


larning 

o‘rta-


cha 

soni, 


kishi 

Bir ishchi 

ishlagan 

kishi 


kunlarining 

o‘rtacha 

soni, kishi 

kuni 


Bir 

ishchiga 

to‘g‘ri 

keladigan 

kunlik 

o‘rtacha 

soat 

Kunlik 


o‘rtacha bir 

soatga to‘g‘ri 

keladigan 

mahsulot 

hajmi, ming 

so‘m 


 

Mahsulot 

hajmi, 

ming so‘m. 

Alohida 

olingan 


omillar 

ta’sirida 

O‘zga-

rishlar 


hisobi 

100 


267 

6,5 


347100 


107 



267 

6,5 


371397 


Ishchilar 

soni 


24297 


 

84

107 



260 

6,5 


361660 


Kishi 

kunlari 


-9737 

107 


260 

6,8 


378352 


Kunlik 

o‘rtacha 

soat 

16692 


107 

260 


6,8 

2,3 


435105 

Bir soatga 

to‘g‘ri 

keladigan 

mahsulot 

hajmi 


56753 



435105 - 



347100 

Haqiqatda 

- Reja 

88005 


 

21-jadval ma’lumotlaridan ma’lum bo‘lmoqdaki korxonada mahsu-

lot  ishlab  chiqarish  hajmi  hisobot  yilida  o‘tgan  yilga  taqqoslaganda 

88005  =  (435105  -  347100)  ming  so‘mga  ko‘paygan.  Mazkur  ijobiy 

o‘zgarishga  88005  =  (+24297)  +  (-9737)  +  (+16692)  +  (+56753)  ish-

chilar  soni  (+24297),  kishi  kunlari  (-9737),  kunlik  o‘rtacha  soat 

(+16692) hamda bir soatda ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi (+56753) 

ta’sir etgan. Bir ishchiga to‘g‘ri keladigan kishi kunlarining -7 = (260 - 

267) kunga kamayishi mahsulot hajmi o‘zgarishiga salbiy ta’sir qilgan. 

Qolgan  boshqa  omillar  esa  natijaviy  ko‘rsatkich  o‘zgarishini  ijobiy 

tomonga yo‘naltirgan. 

 

 

2.12. Mutlaq farqlar usuli 

 

Iqtisodiy tahlilda natijaviy ko‘rsatkichlar o‘zgarishiga omillar ta’si-

rini alohida aniqlash uchun ko‘p turdagi usullar qo‘llaniladi. Shulardan 

biri  mutlaq  farqlar  usulidir.  20-jadvalda  qayd  etilgan  misolni  mutlaq 

farqlar usulida hal etish tartibi quyidagicha bo‘ladi. 

 

1. ΔYaM


IS

=ΔIS*KK


0

*KS


0

*BS


0

=((107-100)=  7)*267*6,5*2=24297 

2. ΔYaM

KK

=IS



1

*ΔKK


0

*KS


0

*BS


0

= 107*((260-267)= -7)*6,5*2= -9737 

3. ΔYaM

KS

=IS



1

*KK


1

*ΔKS


0

*BS


0

= 107*260*((6,8-6,5)=0,3)*2 =16692 

4. ΔYaM

BS

=IS



1

*KK


1

*KS


1

*ΔBS= 107*260*6,8*((2,3-2,0)=0,3)=56753 

   

  Bu yerda: YaM – yalpi mahsulot; IS – ishchilarning o‘rtacha soni; 



KK  -  bir  ishchi  ishlagan  kishi  kunlarining  o‘rtacha  soni;  KS  -  bir 

ishchiga to‘g‘ri keladigan kunlik o‘rtacha soat; BS - kunlik o‘rtacha bir 

soatga to‘g‘ri keladigan mahsulot hajmi. 

24297+(-9737)+ 16692+56753 = 88005 




 

85

Nisbiy farqlar usuli 



 

Ushbu  usul  ham  omillar  ta’sir  miqdorini  alohida  hisoblab  topish 

uchun  mo‘ljallangan.  Uning  amalga  oshirish  tartibi  22-jadvalda 

keltirilgan. 



22-jadval 

Nisbiy farqlar usuli 

Hisoblash tartibi 

Misol 

1. ΔYaM


IS

=YaM


0

*(ΔIS/IS


0

347100*(7/100) = 24297 



2. ΔYaM

KK

=(YaM



0

+ΔYaM


IS

)*(ΔKK/KK

0



(347100+24297)*(-7/267) = 



 = 371397*(-0,026) = -9700 

3. ΔYaM


KS

=(YaM


0

+ΔYaM


IS

+ΔYaM


KK

)* 


*(ΔKS/KS

0



(347100+24297+(- 9700))* 

*(0,3/6,5)=361697*0,5 =16638 

4.ΔYaM

BS

=(YaM



0

+ΔYaM


IS

+ΔYaM


KK

+ΔYaM


KS

)* 


*(ΔKB/KB

0



(347100+24297-9700+16638)* 

*(0,3/2)=378335+0,15 = 56750 

24297- 9700+16638+56750=87985≈88005 

 

Natijaviy ko‘rsatkich o‘zgarishiga ta’sir etgan omillarning har birini 



alohida  miqdorini  aniqlovchi  usullar  bir-birlaridan  ayrim  jihatlari  bilan 

afzal yoki kamchiliklariga ega.  



 

Mavzu bo‘yicha iboralar: 

 

 



·  iqtisodiy tahlil fani metodining tushunchasi; 

·  tahlil metodining o‘ziga xos muhim xususiyatlari; 

·  iqtisodiy tahlilning iqtisodiy-matematik usullari; 

·  tahlilning oddiy-an’anaviy usullari; 

·  taqqoslash usuli; 

·  guruhlashtirish usuli; 

·  mutlaq va nisbiy farqlarni aniqlash usuli; 

·  balansli bog‘lanish usuli; 

·  zanjirli bog‘lanish usuli; 

·  nazariy o‘yin usuli; 

·  integral usuli; 

·  evristik tahlil usuli; 

·  chiziqli programmalashtirish usuli; 

·  indeks usuli; 

·  matritsalar usuli; 

·  logorifmlar usuli. 

 

 



 

86

Takrorlash uchun savollar: 

 

1.  «Metod» so‘zining lug‘aviy ma’nosi nimadan iborat? 



2.  Tahlil  fanining  metodiga  iqtisodchi  olimlar  qanday  ta’rif 

berishgan? 

3.  Iqtisodiy tahlil fani metodining o‘ziga xos muhim xususiyatlari 

nimalardan iborat? 

4.  Tahlilda  qo‘llaniladigan  usullar  qanday  guruhlarga  ajratib 

o‘rganiladi? 

5.  Mutlaq  va  nisbiy  farqlarni  aniqlash  usuli  va  uning  mohiyati 

haqida tushuncha bering? 

6.  Guruhlashtirish usuli to‘g‘risida ma’lumot bering? 

7.  Taqqoslash usuli va uni qo‘llash shartlarini tushuntirib bering? 

8.  Zanjirli bog‘lanish usulining asosiy xususiyati nimadan iborat? 

9.  Balansli  bog‘lanish  usulini  tahlil  jarayonlarida  qo‘llashning 

afzalliklarini ko‘rsatib bering? 

 

Mustaqil o‘rganish uchun topshiriqlar: 

 

1-topshiriq. 

Tahlil  jarayonida  iqtisodiy  tahlilning  oddiy-an’anaviy  va  iqtisodiy-

matematik  usullarini  qo‘llashning  afzalliklarini  ko‘rsatib  bering.  Qaysi 

usullardan foydalanilsa, korxona uchun samarali natijalar beradi. 



 

2-topshiriq. 

Quyidagi ma’lumotlar asosida korrelatsiyali va regressiyali usuldan 

foydalanib, mahsulot tannarxi bilan mehnat sarfi o‘rtasidagi bog‘liqlikni 

aniqlang, tahlil eting va xulosa yozing. 

Aksionerlik jamiyati bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan. 

 

Sexlar 



Mahsulot birligi 

tannarxi, so‘m 

Bir birlik mahsulotga 

sarflangan mehnat 

haqi, so‘m 

2

1



x

 

2



2

x

 

X1*X2 



2(X1) 


3(X2) 







2400 



2200 

2310 


2390 

2550 


2600 

2800 


400 

400 


410 

400 


570 

530 


640 

 

 



 

Jami: 


 

 

 



 

 



 

87

3-topshiriq. 

Quyidagi  ma’lumotlardan  foydalangan  holda  tahlilning  zanjirli 

bog‘lanish usulini qo‘llab, korxonadagi material xarajatlarining o‘zgari-

shiga  ta’sir  etuvchi  omillarni  aniqlang  hamda  xulosa  va  takliflaringizni 

bayon eting. 

  


Download 2,53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   606




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish