Moliyaviy va boshqaruv tahlili pv doc

10.12. Rentabellik va uning ko‘rsatkichlar tizimi
Korxona faoliyat natijaviyligiga baho berishning asosiy ko‘rsatkichlaridan biri rentabellik ko‘rsatkichi hisoblanadi.
Rentabellik – korxona foydalilik darajasini xarakterlaydi, odatda, uning bir necha turlari hisob-kitob qilinadi. Bu bevosita mulkning shakli bo‘yicha daromadlarning yuzaga chiqish o‘rni yoki bazasi bo‘yicha, foydaning o‘zgarishiga ta’sir etuvchi birliklar bo‘yicha yoki mustaqil birliklar bo‘yicha aniqlanishi mumkin.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida iqtisodiyot tarmoqlarida rentabellikning quyidagi turlari aniqlanadi:

1. 
   Ishlab chiqarish xarajatlariga nisbatan rentabellik;
   

sof foyda
R= · 100 %. ishlab chiqarish xarajatlari
Ushbu ko‘rsatkich bir so‘mlik ishlab chiqarish xarajati hisobiga olingan foyda summasini xarakterlaydi.

2. 
   Asosiy vositalar rentabelligi. Asosiy vositalar rentabelligi har bir so‘mlik yoki ming so‘mlik asosiy vosita hisobiga to‘g‘ri keladigan foyda summasini xarakterlaydi. Ushbu ko‘rsatkich sof foyda summasini asosiy vositalarning o‘rtacha yillik qiymatiga bo‘lish asosida aniqlanadi.
   

sof foyda
R= ·100 %. asosiy vositalarning o‘rtacha yillik qiymati

3. 
   Sotish bo‘yicha rentabellik. Sotish bo‘yicha rentabellik sotilgan mahsulotlarning foydalilik darajasini xarakterlaydi. Ushbu ko‘rsatkich sotishdan olingan yalpi foyda summasini mahsulotlarni sotishdan olingan tushumga bo‘lish asosida aniqlanadi, ya’ni:
   

sotishdan olingan foyda
R= ·100 %. sotishdan olingan tushum summasi

4. 
   Aylanma aktivlar rentabelligi. Ushbu ko‘rsatkich aylanma aktivlarning har bir so‘miga to‘g‘ri keladigan foyda, sof foyda summasini xarakterlaydi. Aylanma aktivlar rentabelligi olingan sof foyda summasini aylanma aktivlarning o‘rtacha yillik qiymatiga bo‘lish asosida aniqlanadi. sof foyda
   

R= · 100 %. aylanma aktivlar o‘rtacha yillik qiymati

5.