Ko‘rsatkich-
lar
|
Biznes reja bo‘yicha
|
Haqiqatda
|
Yalpi import hajmi
|
Reja bajarili-
shi, %
|
Miqdor
|
Baho
|
Miqdor
|
Baho
|
Reja
|
Haq.
|
A-mahsulot
|
50
|
2000
|
62
|
3000
|
100
|
186
|
186,0
|
B-mahsulot
|
40
|
1000
|
60
|
1500
|
40
|
90
|
225,0
|
Jami:
|
90
|
|
122
|
|
140
|
276
|
197,1
|
Korxonada import hajmi biznes rejaga nisbatan keskin oshgan. Jumladan, «A» mahsulot turi bo‘yicha o‘sish 86 % ni, «B» mahsulot turi bo‘yicha o‘sish esa 2,25 martani tashkil etgan. Korxona bo‘yicha jami o‘sish 97,1 foizni tashkil etgan.
Import hajmining o‘zgarishida miqdor omil o‘zgarishi hisobiga yalpi import hajmi quyidagi o‘zgarishga ega bo‘lgan.
(62-50*2000+60-40*1000)=+24,0+20,0=44,0 ming so‘m.
Import hajmining o‘zgarishi baho omilining ta’sirida yalpi import hajmi quyidagi o‘zgarishga ega bo‘lgan.
(3000-2000*62+1500-1000*60)=+62,0+30,0=92,0 ming so‘m Har ikkala omil ta’sirida import hajmi o‘sishi quyidagicha bo‘lgan: +44,0+92,0=136,0 ming so‘m.
16.5. Eksport-import operatsiyalaridan olingan daromad va xarajatlar tahlili
Eksport-import operatsiyalari bo‘yicha samaradorlik ko‘rsatkichlari sifatida eksport-import operatsiyalari bo‘yicha daromadlar va xarajatlarning nisbiy o‘zgarishlariga baho beriladi va ularning o‘zgarishiga ta’sir etuvchi omillar o‘rganiladi.
Eksport-import operatsiyalaridan olinadigan foyda summasining oshishi birinchidan, korxona iqtisodiy rivojiga ta’sir etsa, ikkinchi tamondan, mamlakat valuta rezervining shakllanishi va uning ortishiga imkon beradi. Korxonada valuta tushumlarining ortishi esa erkin iqtisodiy harakatda bo‘lish va chet el bilan aloqalarning rivojlanishida muhim moliyaviy tayanch bo‘ladi.
Eksport operatsiyalari tahlilida eksport hajmidan olingan natija va uning rentabelligiga muhim e’tibor beriladi. Buni quyidagi bog‘lanishlar asosida aniqlashimiz mumkin.
135-jadval Xo‘jalik yurituvchi subyektning eksport operatsiyalaridan olingan foydasi va uning o‘zgarishiga ta’sir etuvchi omillar tahlili
Ko‘rsatkichlar
|
O‘tgan yili
|
Hisobot yili
|
Farqi (+,-)
|
Mahsulot, ish va xizmatlar eksportidan olingan tushum, ming so‘m hisobida
|
100000
|
120000
|
+20000
|
Eksport qilingan mahsulot, ish va xizmatlar tannarxi, ming so‘m hisobida
|
85000
|
95000
|
+10000
|
Eksport hajmidan olingan foyda, ming so‘mda
|
15000
|
25000
|
+10000
|
Rentabellik darajasi, %
|
15,0
|
20,8
|
+5,8
|
Korxonada eksport hajmidan olingan foyda summasi o‘tgan yilga nisbatan 10000 ming so‘mga ortgan. Bu o‘zgarish bevosita eksport hajmining yoki olingan daromadlar summasining o‘zgarishi hisobiga hamda eksport qilingan mahsulot, ish va xizmatlar ishlab chiqarish tannarxining o‘zgarishi hisobiga ro‘y bergan. Buni quyidagi bog‘lanishlar orqali topishimiz mumkin.
Agarda korxona eksport operatsiyasidan o‘tgan yil mahsulot, ish va xizmatlarni ishlab chiqarish tannarxida joriy davr tushumlariga yoki daromadlariga ega bo‘la olganda korxona qo‘shimcha qancha foydaga ega bo‘lishi mumkin edi.
Buni quyidagicha aniqlash mumkin, ya’ni mahsulot, ish va xizmatlar joriy davr eksportidan olingan daromad summasidan ularning o‘tgan davr bo‘yicha ishlab chiqarish tannarxi chegirilgan holda 12000-85000=35000 ming so‘m.
Do'stlaringiz bilan baham: |