а ktiv Davr bo yicha jami daromad ‘ Daromad d = = ;
Bаlans aktivlarining o rtacha qiymati ‘ А dsa = Davr bo yicha jami daromad ‘ = Daromad;
Sof aktivning o rtacha qiymati ‘ SA x k Davr bo yicha jami daromad ‘ Daromad d = = ;
Хususiy kapitalning o rtacha qiymati ‘ XK dkk = Davr bo yicha jami daromad ‘ = Daromad.
Qarz kapitalning o rtacha qiymati ‘ KK Daromadlilik ko‘rsatkichlarini sotish hajmining har so‘miga, ishlab chiqarish tannarxiga hamda daromadlilikni umumlashtiruvchi ko‘rsatkich –korxonaning jami daromadlarini, uning xarajatlariga nisbat ko‘rinishida ham aniqlash mumkin.
ddaromad = Davr bo yicha daromad ‘ .
Davr bo yicha xarajat ‘
Jami daromad summasining jami xarajatdan yuqori bo‘lishi korxonaning sof foydasini ifodalaydi.
R sof foyda = Σ Daromad – Σ Xarajat.
Bu ko‘rsatkichlarni aksi bo‘yicha ham hisob-kitob ishlarini amalga oshirish tavsiya etiladi.
dхаrаjаt = Davr bo yicha xarajat ‘ . Davr bo yicha daromad ‘
Jami xarajatlarni jami daromaddan yuqori bo‘lishi korxona faoliyatini zarar bilan yakunlaganligini ifodalaydi. Daromadlilikning umumiy ko‘rsatkichlari qatori korxona daromadi va xarajatlari bo‘yicha yakka koeffitsiyentlarini ham aniqlash maqsadga muvofiqdir.
sotishdan ko‘rilgan daromadning jami daromaddagi ulushi:
ddaromad = Davr bo yicha sotishdan ko rilgan daromad ‘ ‘ ;
Korxonaning jami daromadi
sotilgan mahsulot tannarxini jami xarajatdagi ulushi:
dхarajat = Sotilgan mahsulot tannarxi ;
Korxonaning jami xarajati
jami to‘liq xarajatni sotishdan kelgan tushumdagi ulushi:
Sotishdan kelgan tushumning har so‘miga to‘g‘ri keladigan xarajat
= Sotilgan mahsulot tannarxi .
Sotishdan kelgan tushum Daromadlar moliyaviy hisobotlarni tayyorlash va taqdim etishning konseptual asosiga va «Asosiy xo‘jalik faoliyatidan olinadigan daromadlar» nomli 2-son BHMSda belgilanishicha, hisobot davri mobaynida aktivlarning ko‘payishi yoki majburiyatlarining qisqarishi ko‘rinishida iqtisodiy foydaning ko‘payishidir, ular o‘z kapitalining ko‘payishiga olib keladi (bundan o‘z kapitali egalari tomonidan qo‘yilmalar bilan bog‘liq ko‘payishlar mustasno).
Daromadlar turli aktivlarning ko‘payishi ko‘rinishida yuzaga keladi; bular nafaqat pul mablag‘lari, balki realizatsiya qilinayotgan tovarlar va xizmatlarning o‘rniga olingan tovarlar va xizmatlar ham bo‘lishi mumkin, agar tovarlar va xizmatlar haqi xaridor tomonidan to‘liq to‘lanmagan bo‘lsa, bunday hollarda, debitorlik qarzlari ham bo‘lishi mumkin. Daromadlar, shuningdek, majburiyatlarni kamaytirish ko‘rinishida olinishi mumkin, bu esa korxonaning kapitaliga aktivlarning ko‘payishi kabi ta’sir ko‘rsatadi. Korxonaning daromadlari va xarajatlari hisobi, moliyaviy natijalarni shakllantirish va ulardan foydalanish hisobvaraqlar rejasining so‘nggi, to‘qqizinchi bo‘limida, 9000-9900-son hisobvaraqlarda amalga oshiriladi.
Mazkur hisobvaraqlar tranzit (vaqtinchalik) hisobvaraqlardir, hisobot oyining oxiriga borib ularning barchasi (bundan 92-hisobvaraq mustasno) yakuniy moliyaviy natijani aniqlash 9910-hisobvaraq bilan yopiladi, uning saldosi keyin 8710-«Hisobot davrining taqsimlangan foydasi (qoplanmagan zarari)» hisobvarag‘iga o‘tkaziladi. Buxgalteriya hisobotida aks etgan quyidagi xarajat ma’lumotlariga e’tibor qaratilmog‘i lozim.
Hisobotlarda odatdagi xo‘jalik faoliyatining borishi chog‘ida yuzaga keluvchi xarajatlardan tashqari, kelgusida biror-bir iqtisodiy manfaatlarni hosil qilmaydigan xarajatlardan tashkil topgan zararlar ham bo‘lishi mumkin. Ularga quyidagi uchala mezonlardan biriga javob beruvchi xarajatlar kiritiladi:
kelgusida ma’lum bir daromadlarni keltirib chiqarmaydigan;
aktivlar sifatida tan olib bo‘lmaydigan (kelgusi davrlar daromadlari yoki oldindan to‘langan boshqa xarajatlarga o‘xshash);
tashkilot balansida mol-mulkning o‘sishiga kiritish mumkin bo‘lmagan.
Daromadlilik, foydalilik bir xil ma’noga ega emas. Ayrim iqtisodiyotga oid manbalarda daromadlilik, foydalilik mazmun jihatdan bir deb qaraladi. Masalan, korxonaning ma’lum davrdagi jami daromadi, sof foydasini balans aktiviga nisbati bir xilda nomlanmaydi.
Balansаktivirentabelligi R ( А) = SF 100% А Аktiv daromadliligi = daromad .
А 99-jadval Korxona aktivi, kapitali, majburiyatlari daromadliligi va rentabellik ko‘rsatkichlarini hisoblash usuli
