Moliyaviy va boshqaruv tahlili pv doc

«Korxona bozor talablarini, eh-

timol  tutilgan  sheriklarning  imkoniyatlarini  o‘rganish,  narx-navo-

ning  o‘zgarishi  to‘g‘risidagi  axborot  asosida  o‘z  ishlab  chiqarishi-

ning  ta’minotini,  bozorlarda  (tovarlar,  xizmatlar,  moliya  bozorla-

rida) monopoliyaga qarshi qonunlarning talablarini nazarda tutgan 

holda  bevosita  yoki  vositachi  orqali  oldi-sotdini,  mahsulot  sotishni 

va o‘z ishlab chiqarishining ta’minotini mustaqil amalga oshiradi».

 

Texnika  taraqqiyoti  (mashina  va  mexanizmlar  konstruksiyasini  ta-

komillashtirish, ularning parametrlarini yaxshilagan holda massasini ka-

maytirish,  elektronikaning  so‘nggi  yutuqlari  asosida  buyumlarni 

mini-

aturalashtirish va mikrominiaturalashtirish

, progressiv materiallarni, 

kamchiqitli  va  chiqitsiz  texnalogiyani  qo‘llash),  tejamkorlik  rejimiga 

rioya qilish har bir ishlovchida omilkorlik, jamoaviy mehnat natijalariga 

ongli  munosabatda  bo‘lish  tuyg‘usini  singdirish  material  sig‘imini 

kamaytirishning asosiy omillaridir. 

Mamlakatimiz iqtisodiyotida ro‘y berayotgan jiddiy tarkibiy o‘zga-

rishlar tashqi iqtisodiy ko‘rsatkichlarda o‘zining aniq ifodasini topmoq-

---

 

235

da.  2011-yilda  tovarlar  va  xizmatlar  eksporti  hajmi  15,4  foizga  ortdi. 

Eksport tarkibida tayyor mahsulot hajmi keyingi yillarda yuqori sur’atlar 

bilan  o‘sib  bormoqda.  Bular  qatoriga,  avvalambor,  mashina  va  asbob-

uskunalar,  neft-kimyo  mahsulotlari,  mineral  o‘g‘itlar,  paxta  tolasidan 

tayyorlangan  ip  –  kalava  va  gazlama,  trikotaj  va  oziq-ovqat  tovarlari, 

kabel  -  o‘tkazgich  mahsulotlari,  qurilish  materiallari  kiradi.  Eksport 

korxona  faoliyatining  eng  muhim  yo‘nalishiga,  butun  iqtisodiyotimiz-

ning  rivojlanish  natijalarini  baholash  mezoniga  aylandi.  Eksport, 

mahsulot  sifati,  materiallardan  foydalanishda  iqtisodga  erishish,  yangi 

texnikani  ishlab  chiqarishga  jalb  etishga  bog‘liq.  Respublikada  ishlab 

chiqarishni texnik jihatdan muntazam modernizatsiya qilib borish uchun 

samarali  rag‘batlantirish  tizimi  yaratilgan.  Unga  muvofiq  keltirilgan 

yangi  texnikadan  undiriladigan  mulk  solig‘i  bekor  qilindi.  Ko‘p  yillik 

kuzatishlar  shuni  ko‘rsatadiki  xususiy  sektorda  texnikadan  unumli 

foydalanish evaziga moddiy resurslardan iqtisodiy samaraga erishilmoq-

da, chunki, ularda mulkka egalik qilish hissi yuqoridir. Moddiy resurslar 

bilan  korxonani  ta’minlanishi,  zaxira  holati,  ulardan  samarali  foydala-

nish, ichki imkoniyatlarini aniqlashda iqtisodiy tahlilning roli kattadir. 

Iqtisodiyotni  modernizatsiya  qilish  sharoitida  har  qanday  korxona 

asosiy maqsadiga erishish uchun ishlab chiqarish xarajatlarini, jumladan, 

mehnat  predmetlaridan  tejab-tergab  foydalanishga  alohida  e’tibor 

beradi.  Shuning  natijasida  ular  o‘z  foydalarini  ko‘paytirishga,  oqibat 

natijada  foydalilik  darajasini  oshirishga  erishadilar.  Mahsulot  ishlab 

chiqarishda  mehnat  predmetlarining  ahamiyati  katta.  Ularsiz  ayrim 

hollarda mahsulot ishlab chiqarish imkoniyati cheklanadi ayrim hollarda 

esa umuman mumkin emas.  

Masalan,  mehnat  predmeti  hisoblangan  metallar  elektr  quvvati  va 

boshqalar  mavjud  bo‘lmasa  mahsulot  ishlab  chiqarish  ham  cheklanadi. 

Shunday ekan  mehnat predmetlariga sanoat ishlab chiqarishida nimalar 

kirishliligini  aniqlab  olish  lozim.