Moliyaviy va boshqaruv tahlili pv doc

 

 

5.6.  Mahsulot sifati tahlili 

 

  Sanoat korxonasi faoliyatining  muhim  samaradorlik ko‘rsatkich-

laridan biri, ishlab chiqarilgan mahsulotning sifati hisoblanadi. Mahsulot 

sifatining o‘shishi, o‘z navbatida, sotilgan mahsulot hajmining oshishiga 

va  foydaning  ko‘payishiga,  oqibatda  rentabellik  darajasining  yuqori 

bo‘lishiga  sababchi  bo‘ladi.  Mahsulot  sifatining  oshishi  unga  bo‘lgan 

---

 

177

talabning  oshishiga  olib  keladi.  Mahsulot  sifatining  oshishi  bozorda 

raqobat  kurashida  yutib  chiqish  yoki  o‘z  mavqeini  ushlab  turish 

imkoniyatini yaratadi. Sifatli mahsulot bozorda yuqori baholarda sotilib, 

qo‘shimcha  daromad  olib  kelish  manbayiga  aylanadi.  Mahsulot  sifatini 

tahlil  qilishning  asosiy  maqsadi  bu  ishlab  chiqarilgan  mahsulotning 

sifatiga  baho  berish  hamda  mahsulot  hajmining  va  foydaning  o‘zgari-

shiga tegishli ta’sirini aniqlash bo‘lib hisoblanadi. 

Iqtisodiyotni  modernizatsiya  qilish  sharoitida  mahsulot  sifatini 

yaxshilanishi  muhim  ahamiyat  kasb  etadi.  Sifat  deganda  mahsulotning 

tovarlilik darajasi va uning xaridorlar dididagi yuqori tasnifiy belgilarga 

hamda  mazkur  mahsulot  uchun  belgilangan  mamlakat  va  xalqaro 

standart  me’yorlariga  egaligiga  aytiladi.  Tovarlilik  darajasi  uning  taklif 

elementi  sifatida  o‘z  xaridoriga  ega  ekanligini,  tasnifiy  belgilari  esa 

texnik-iqtisodiy,  ijtimoiy-iqtisodiy,  ekologik-iqtisodiy  belgilarning 

muvofiqligini xarakterlaydi. 

Ishlab  chiqarilayotgan  mahsulot  sifatiga  doimo  e’tibor  berib 

kelingan,  chunki,  aynan  mahsulot  sifati  iste’molchilar  ehtiyojini 

yaxshiroq  qondirishga  imkon  beruvchi  tovarlar  mo‘l-ko‘lligi,  mahsulot 

ishlab  chiqarish  hajmining  pul  ko‘rinishidagi  ifodasining  oshishiga, 

shuningdek,  xalq  xo‘jaligi  tarmoqlarida  kapital  qo‘yilmalardan  tejab 

qolish va foyda miqdorining o‘sishiga imkoniyat beradi. 

O‘zbekiston  Respublikasi  «Korxonalar  to‘g‘risida»gi  qonunning 

35-moddasi  1-bandida  korxonani  sifatli  mahsulot  ishlab  chiqarish 

mas’uliyati  xususida  quyidagilar  qayd  etilgan:  «Shartnoma  majburi-

yatlari  ...  mahsulot  sifatiga  qo‘yiladigan  talablarni,  xo‘jalik  faoliyatini 

amalga  oshirishning  boshqa  qoidalarini  buzganlik  uchun  korxona 

qonunlarda ko‘zda tutilganidek to‘la mulkiy javobgar bo‘ladi.» 

  Sifatli mahsulot uni ishlab chiqarish uchun sarflanadigan mehnatni 

tejaydi,  iste’molchi  talabi  to‘la  qondiriladi,  realizatsiya  jarayoni 

tezlashadi,  mahsulot  hajmi  qiymat  shaklida  ortadi,  aylanma  mablag‘lar 

aylanishi tezlashadi.