Moliyaviy tahlil

5. Xo’jalik yurituvchi sub’ektning to’lov qobiliyatini tahlili

Xo’jalik yurituvchi sub’ekt faoliyati davomida turli iqtisodiy aloqalarni, jumladan xom ashyo hamda materiallarni, tayyor mahsulot(ish, xizmat)larni xarid etish va sotish bilan bog’liq hisob-kitoblarni amalga oshiradi. Ushbu jarayonda hisob-kitob tamoyillariga e’tibor qaratish katta ahamiyatga ega bo’lib, xo’jalik yurituvchi sub’ektning to’lov qobiliyatini tahlil etishni taqozo etadi.
To’lov qobiliyati deganda, xo’jalik yurituvchi sub’ektning joriy majburiyatlarini bajarishi uchun mablag’larining etarli yoki etishmasligi tuShuniladi.
Xo’jalik yurituvchi sub’ektning joriy majburiyatlari buxgalteriya balansining 600-satridan olinib, ularni to’lov mablag’lari bo’lib quyidagilar hisoblanadi:

• 
  pul mablag’lari (320-satr), qisqa muddatli investisiyalar (370-satr) - jami pul mablag’lari;
  
• 
  debitorlik (olishga tegishli) qarzlar (210-satr);
  
• 
  jami tovar-moddiy zaxiralari (140-satr).
  

Yuqoridagi to’lov mablag’laridan kelib chiqib, xo’jalik yurituvchi sub’ektining quyidagi to’lov qobiliyatlarini keltirib, tahlil etish mumkin (33-jadval):
1. Mutloq to’lov qobiliyati (T_m);

2. Oraliq to’lov qobiliyati (T_o);

3. Umumiy to’lov qobiliyati (T_u).

Amaldagi tartibga binoan, mutloq to’lov qobiliyatining qanchalik birga yaqinlashib borishi, xo’jalik yurituvchi sub’ekti uchun shunchalik ijobiy holat hisoblanadi. Qolgan to’lov qobiliyati turlarining 2 va undan yuqori bo’lishi maqsadga muvofiqdir.
33-jadval
“Turon” xo’jalik yurituvchi sub’ektining to’lov qobiliyatini tahlili

№