Moliyaviy hisobot auditi

3.3. Iqtisodiy sub’ektlarni qayta shakllantirish va bartaraf etish (likvidatsiya 
qilish)dagi hisobotlar auditi 
Qonunchilikda ko’zda tutilgan ayrim hollarda auditorga qayta shakllantirilayotgan yoki 
umuman, likvidatsiya qilinayotgan korxonalar hisobotlarini tekshirishga to’g’ri keladi. 
Tekshirish o’tkazish texnikasi nuqtai nazaridan bu vaqt qandaydir jiddiy o’ziga xos 
xususiyatlarga ega emas. Biroq “Aksionerlik jamiyatlari haqida”gi qonun nuqtai nazaridan 
auditor quyidagilarni hisobga olish lozim: 

iqtisodiy sub’ektlarni qayta shakllantirishda (qo’shish, birlashtirish, ajratish, ajratib 
chiqarish, qayta shakllantirish) ulardan har birining huquq va majburiyatlari berish (taqdim etish) 
aktiga mos holda yangi paydo bzlgan yuridik shaxsga (yoki shaxslarga) o’tadi; 

qayta tashkil etishni ma’lum hisobot (yil yoki kvartal)ning oxiriga mo’ljallash tavsiya 
etiladi; 

qayta tashkil qilishda rasmiylashtiriladigan (olib) beriladigan akt va bo’laklanadigan 
balans tarkibiga oxirgi hisobot sanasiga (qayta tashkil etish sanasiga) yillik buxgalteriya hisoboti 
shakli hajmida buxgalteriya hisoboti qo’shiladi; 

alohida yuridik shaxslarni (bo’linmalarni) buxgalteriya balansiga qo’shishda ularning har 
biri o’z qabul qiluvchisi istagiga ko’ra ularning balanslari alohida moddalari ishonchliligini 
tasdiqlovchi mulklar va majburiyatlar inventarizatsiyasi aktlari ilova qilinishlari mumkun. 
Qo’shilishda ishtirok etayotgan jamiyat qo’shilish haqida shartnoma tuzadi, unda qo’shilish 
tartibi va shartlari, shuningdek har bir jamiyatning aktsiyalardagi va yoki yangi jamiyatning 
boshqa qimmatli qog’ozlari va aktsiyalarining konvertatsiyalash tartibi belgilanadi. Jamiyat 
Kengashining direktori (kuzatuvchi kengash) qo’shilishda ishtirok etadigan har bir jamiyatning 
qo’shilish shaklida qayta tashkil etish, qo’shilish haqidagi shartnomani tasdiqlash va oldi-berdi 
aktlarini tasdiqlash haqidagi masalalarni har bir jamiyat aktsionerlarining umumiy yig’ilishiga 
olib chiqadi. Jamiyatlar qo’shilganda ularning har birining huquq va majburiyatlari oldi-berdi 
aktiga mos holda yangi paydo bo’lgan jamiyatga o’tadi; 

yuridik shaxslar (bo’linmalar) qo’shilganda ularning har birining buxgalteriya balansiga 
ularni qabul qilayotganlar xohishi bilan ularning balanslari alohida moddalarining ishonchliligini 
tasdiqlovchi mulklar va majburiyatlarni inventarizatsiya qilish akti ilova qilinishi mumkun. 
Qo’shiladigan jamiyat va uni qo’shib oladigan jamiyat qo’shish tartib va shartlari, shuningdek, 
qo’shiladigan jamiyatning aktsiyalarini uni qo’shib oladigan jamiyat aktsiyalari va boshqa 
qimmatli qog’ozlarini konvertatsiyalash tartiblari belgilab qo’yilgan qo’shilish haqida shartnoma 
tuzadilar. Har bir jamiyatning direktorlar Kengashi (kuzatuvchi kengash) aktsionerlarning 
umumiy yig’ilishlariga qo’shilishda ishtirok etadigan o’z jamiyatlarini qo’shilish shaklida qayta 
tashkil etish haqida qaror qabul qiladi va qo’shish haqidagi shartnomani tasdiqlaydi. 
Qo’shilayotgan jamiyat direktorlar (kuzatuv) Kengash ham aktsionerlarning umum 
yig’ilish qaroriga oldi-berdi aktini tasdiqlash haqida masala kiritadi. Ko’rsatilgan jamiyatlarning 
birgalikdagi umumiy yig’ilishi Nizomga o’zgarish va ko’shimchalar kiritish, zarurat tug’ilganda 
boshqamasalalar bo’yicha ham, qaror qabul qilishadi. Aktsionerlarning birgalikdagi umumiy 
yig’ilishlarida ovoz berish tartibi qo’shilish haqidagi shartnoma bilan belgilanadi. Bir 
jamiyatning ikkinchisiga qo’shilishida oxirgisiga qo’shilayotgan jamiyatning hamma huquq va 
majburiyatlari oldi-berdi aktiga mos holda o’tadi; 

yuridik shaxsni ajratib yoki bo’laklab chiqarishda (yuridik shaxsning tarkibidan uning 
alohida yoki bir necha bo’linmalarini ajratishda) tarkibiy bo’linma balansi avval amalda bo’lgan 
yuridik shaxsning umumiy balansi va har bir yangi tashkil topgan-avvalgi yuridik shaxs 
tarkibidagi bo’linmadan chiqib kelgan yuridik shaxsning har birining balansidan tashkil topadi. 

---