Moliyaviy hisobot auditi

davrlarning soliq solinadigan foydasini (soliq zararini) hisoblashda chegirib tashlanadigan 
summalarni yuzaga keltiradi.
 
Aktiv yoki majburiyatning soliq bazasi – ushbu aktiv yoki majburiyatning soliq 
maqsadlaridagi qiymati.
 
6 
Soliq xarajati (soliq daromadi) joriy soliq bo’yicha xarajatni (joriy soliq bo’yicha 
daromadni) hamda muddati uzaytirilgan soliq bo’yicha xarajatni (muddati uzaytirilgan soliq 
bo’yicha daromadni) qamrab oladi. 
Soliq bazasi
7 
Aktivning soliq bazasi – bu aktivning balans qiymati qoplanganida, tadbirkorlik 
sub’ekti tomonidan olinadigan har qanday soliqqa tortiladigan iqtisodiy nafdan soliq 
maqsadlarida chegirib tashlanadigan summadir. Agar bu iqtisodiy naflar soliqqa tortilmasa, 
aktivning soliq bazasi uning balans qiymatiga teng bo’ladi.
8 
Majburiyatning soliq bazasi – uning balans qiymatidan ushbu majburiyat bo’yicha 
kelgusi davrlarda soliq maqsadlarida chegiriladigan har qanday summa chegirilgandan 
keyin hosil bo’ladigan qiymat. Masalan, daromadni oldindan olish natijasida yuzaga 
keladigan majburiyatning soliq bazasi – bu uning balans qiymatidan kelgusi davrlarda 
soliqqa tortilmaydigan har qanday daromad summasini ayirib tashlaganda hosil bo’ladigan 
qiymatdir.

---

MOLIYAVIY HISOBOT AUDITI” FANIDAN MUSTAQIL TA`LIM MASHG’ULOTLAR 
MAVZULARI
163 
9 
Ba’zi moddalar soliq bazasiga ega bo’ladi, lekin moliyaviy holat to’g’risidagi 
hisobotda aktivlar va majburiyatlar sifatida tan olinmaydi. Masalan, tadqiqot bo’yicha 
xarajatlar, ular yuzaga kelgan davrda buxgalteriya hisobi bo’yicha foydani aniqlashda 
xarajat sifatida tan olinadi, biroq ularning soliq solinadigan foydani (soliq zararini) 
aniqlashda chegirib tashlanishiga keyingi davr kelmaguncha yo’l qo’ilmasligi mumkin. 
Tadqiqot bo’yicha xarajatlarning soliq bazasi, ya’ni soliq idoralari tomonidan kelgusi 
davrlarda chegirib tashlanishiga ruxsat beriladigan qiymat, bilan nolga teng balans qiymati 
o’rtasidagi farq – kelgusida chegiriladigan vaqtinchalik farq bo’lib, uning natijasida 
muddati uzaytirilgan soliq aktivi paydo bo’ladi. 
10 
Aktiv yoki majburiyatning soliq bazasi aniq bo’lmaganida, ushbu Standart 
asoslangan fundamental tamoyilni e’tiborga olish foydalidir: bu degani, tadbirkorlik 
sub’ekti, ma’lum cheklangan istisno holatlarini hisobga olgan holda, aktiv yoki 
majburiyatning balans qiymatining qoplanishi yoki to’lanishi, bu qiymatning qoplanishi yoki 
to’lanishi foyda solig’iga ta’sir qilmagan holga qaraganda kelgusida ko’proq (kamroq) soliq 
to’lanishiga olib kelishi mumkin bo’lganida, muddati uzaytirilgan soliq majburiyatini 
(muddati uzaytirilgan soliq aktivini) tan olishi lozim. 51A bandidan keyin keltirilgan V 
misolida ushbu fundamental tamoyilni e’tiborga olish foydali bo’ladigan vaziyatlar 
ko’rsatilgan, masalan, aktiv yoki majburiyatning soliq bazasi uning balans qiymati qay 
tarzda qoplanishi yoki to’lanishiga bog’liq bo’lgan holatda. 
11 
Jamlangan (konsolidatsiyalashgan) moliyaviy hisobotlarda, vaqtinchalik farqlar 
ushbu 
jamlangan 
(konsolidatsiyalashgan) 
moliyaviy 
hisobotlardagi 
aktivlar 
va 
majburiyatlarning balans qiymatlarini ularning tegishli soliq bazalari bilan taqqoslash 
orqali 
aniqlanadi. 
Soliq 
xizmati 
organlariga 
foyda 
solig’ining 
jamlama 
(konsolidatsiyalashgan) hisob-kitobi taqdim qilinadigan mamlakatlarda soliq bazasi shunday 
hisob-kitob asosida aniqlanadi. Boshqa mamlakatlarda, soliq bazasi guruh ichiga kiradigan 
har bir alohida tadbirkorlik sub’ektlari tomonidan taqdim qilinadigan soliq hisob-kitobi 
asosida aniqlanadi.