Bog'liq Moliyaviy hisobot auditi 2018 [@iqtisodchi kutubxonasi]
MOLIYAVIY HISOBOT AUDITINING MAQSADI VA UNING ASOSIY TAMOYILLARI 113
holatini tasdiqlanadigan buxgalteriya hisobotlarida aks etganiga nisbatan jiddiy o’zgartiruvchi
summalarni baholashi zarur.
Noaniq majburiyatlar qatoriga quyidagilar kiradi:
iqtisodiy sub’ektning jiddiy xarajatlar imkoniyatlari bilan bog’liq tugallanmagan sud
jarayonlari (masalan, patent huquqi buzilishi yoki chiqarilayotgan masulot sifati uchun mas’ullik
sababli);
soliq to’lovlari borasida soliq daromadlari bilan kelishmovchiliklar;
mahsulot sifati kafolatlari;
uchinchi tomon majburiyatlari bo’yicha kafolatlar;
boshqa majburiyatlar.
Noaniq majburiyatlar auditorlik xulosasining yakuniy qismida va auditorning iqtisodiy
sub’ektning rahbariga auditning ular haqida bilish imkonini beruvchi va yuristlarning ishning
ehtimoliy oqibatlariga nisbatan fikrlarini ham hisobga olgan holda yozma ma’lumotlarida
(hisobotida) ettirilishi zarur.
Jiddiy hodisalar va iqtisodiy sub’ektning noaniq majburiyatlarini baholash uchun auditorlik
tashkilotlari:
iqtisodiy sub’ekt rahbarlaridan bunday majburiyatlari masalasi bo’yicha so’rash;
soliq idoralari e’tirozlari haqidagi axborotlarni o’rganish;
iqtisodiy sub’ekt manfaatlarini ko’zlovchi yuristdan sud jarayonlari va uchinchi tomon
bilan boshqa nizolarning borishi haqida ma’lumotlar olish (shuningdek, zarurat tug’ilganda
mustaqil yuristdan ham);
vaziyatdan kelib chiqib, boshqa protseduralar zarur.
Auditorlik tashkiloti yanada asoslangan qaror qabul qilish uchun iqtisodiy sub’ektdan
quyidalarni talab qilishi mumkin:
iqtisodiy sub’ekt rahbariyatining yozma hisobotlari;
hisob va boshqa hujjatlar;
aktsionerlar yig’ilishlari va direktorlar kengashi majlislarining bayonnomalari;
ichki auditorlar ishlari materiallari;
tezkor boshqaruv hisobi ma’lumotlari;
pul mablag’larining tushish bashorati.
Auditorlik tashkiloti auditorlik xulosalarida hisobot sanasidan keyin yuz beradigan
hodisalar (buxgalteriya hisoboti tuzilgan sana), lekin auditorlik xulosasi imzolangan sanaga
qadar voqea-hodisalar haqida bildirgan fikrlari uchun javobgarlikni zimmasiga oladi.
Auditorlik tashkiloti “Moliyaviy (buxgalterlik) hisoboti haqida auditorlik xulosasi” federal
qoidaga mos holda tayyorlashi shart bo’lgan tuzatishlar ro’yxatida, shu jumladan, auditorlik
tashkiloti tomonidan buxgalteriya hisoboti tuzilgan sanadan keyin topilgan hamma jiddiy
holatlar aks ettirilishi lozim.
Auditorlik tashkiloti buxgalteriya hisoboti haqida auditorlik xulosasi imzolangan sanadan
keyin yuz bergan hodisalarga javobgarlikni zimmasiga olmaydi. Audit tugagandan keyin u
qandaydir maxsus tadqiqotlar qilishi va bunday holatlarni aniqlash uchun tahlillar o’tkazishi
shart emas.
Bunday holatlar haqida ma’lum qilish uchun javobgarlik iqtisodiy sub’ekt rahbarining
zimmasida bo’ladi.
Agar auditorga auditorlik xulosasi imzolangan sanadan keyingi davr uchun yuz bergan
holatlar ma’lum bo’lib qolsa, biroq bu buxgalteriya hisobotini foydalanuvchilarga taqdim
etilishdan oldin yuz bergan bo’lsa, ular yuzaga kelgan holatni iqtisodiy sub’ekt rahbari bilan
muhokama qilishi, agar bunday holat buxgalteriya hisobotiga jiddiy ta’sir o’tkazsa, ushbu
hujjatga mos keluvchi o’zgartirishlar kiritishni talab qilishi zarur bo’ladi.