Moliyaviy faoliyat hisobining yuritilishi, buxgalteriya hisobida maqsad vazifalari va me’yoriy huquqiy asoslari

Sotib olish va nominal qiymatlari o’rtasidagi farqqa:

D-t 4840-«Olinadigan dividendlar» – 10000 so’m
K-t 0610-«Qimmatli qog’ozlar» – 10000 so’m;

Yillik daromad hamda aksiyani sotib olish va nominal qiymatlari farqi orasidagi tafovut summasiga:

D-t 4840-«Olinadigan dividendlar» – 40000 so’m
K-t 9520-«Dividendlar ko’rinishidagi daromadlar» – 40000 so’m.
Hisob-kitob schyotiga pul kelib tushganida:
Odatda, uzoq muddatli qimmatli qog’ozlar kupon (qirqiladigan kupon) bilan chiqariladi. Ushbu talonlar bo’yicha muntazam ravishda muomala davrida foizlar to’lanadi. Bu holda qimmatli qog’ozlarning nominal va sotib olish qiymatlari orasidagi farq korxonaga tegishli daromad hisoblanganida hisobdan chiqariladi.
Misol. «Oqtosh Don» kompaniyasi «Jomboy Don» hissadorlik jamiyatining obligatsiyalarini 600000 so’mga sotib oldi. Ularning nominal qiymati 500000 so’m. Obligatsiyalar bo’yicha yillik 20 foiz daromad har 6 oyda qirqiladigan kupon orqali berilishi mo’ljallangan. Obligatsiyani sotib olish va nominal qiymatlari orasidagi farq 600000 - 500000 = 100000 so’m. Muomala davri- 5 yil.
Obligatsiyani sotib olish:
D-t 0610-«Qimmatli qog’ozlar» - 600000 so’m
K-t 5110-«Hisob-kitob scheti» - 600000 so’m.
Yarim yildan keyin obligatsiyalardan oylik stavkasining yarmi miqdorida daromad hisoblandi (500000 x 10 / 100) = 50000 so’m:
D-t 4840-«Olinadigan dividendlar» – 50000 so’m
K-t 9520-«Dividendlar ko’rinishidagi daromadlar» – 50000 so’m.
Bir vaqtning o’zida obligatsiyani sotib olish va nominal qiymatlari orasidagi farq amortizatsiyalanadi (100000 / 10) = 10000 so’m:
D-t 9610-«Foizli ko’rinishdagi xarajatlar» - 10000 so’m
K-t 0610-«Qimmatli qog’ozlar» - 10000 so’m.
Binobarin, 0610-«Qimmatli qog’ozlar» hisobvarag’ida yarim yildan keyin (600000 - 10000)= 590000 so’m, bir yildan keyin (600000 - 20000) = 580000 so’m hisobga olinadi.
Faraz qilaylik, bir yildan keyin obligatsiyalarning narxi birjada keskin pasayib ketdi. Shunga muvofiq, obligatsiyalar paketi 550000 so’m deb baholandi. Demak, joriy davrga obligatsiyalarning haqiqiy qiymati va balans qiymati orasidagi farq (580000 - 550000) = 30000 so’mni tashkil etadi. Hisobot davri oxirida ushbu muomalaga quyidagicha provodka beriladi:
D-t 9690-«Moliyaviy faoliyatdan boshqa xarajatlar» - 30000 so’m
K-t 0610-«Qimmatli qog’ozlar» - 30000 so’m
Qolgan 4 yilga (yilda ikki marotaba 2 x 4 = 8) obligatsiya qiymati farqini qayta ko’rib chiqishi kerak: (550000 - 500000) / 8 = 6250 so’m.
Bir yildan so’ng korxonada quyidagicha provodka beriladi: