Молиявий таҳлил

Иқтисодий таҳлилда гуруҳлаштириш мақсади ва вазифасига кўра: типологик, тузилиш ва омилли гуруҳларга ажратилади.

Иқтисодий таҳлилда гуруҳлаштириш мақсади ва вазифасига кўра: типологик, тузилиш ва омилли гуруҳларга ажратилади.

Типологик гуруҳлаштириш – бир турдаги воқеликларни умумий белги бўйича бўлакларга ажратишдир. Мисол учун, корхоналарни мулкчилик шакли бўйича (давлат, қўшма, АЖ, хусусий ва шу кабилар) ёки корхонадаги барча ходимларни (асосий ва ёрдамчи ишчилар, инженер-техник ходимлар, хизматчилар ва шу кабилар) категориялари бўйича гуруҳлаштириш.

Тузилиш бўйича гуруҳлаштириш - кўрсаткичларни ички тузилиши ва уларнинг алоҳида қисмларини мутоносиблигини ўрганишга қаратилган. Умумий ишчилар таркибида - ишчиларнинг малакаси, маълумоти, иш стажи, ёши, жинси ва бошқа белгилари бўйича ўрганиш ушбу гуруҳлаштиришга мисол бўла олади.

Омилли (аналитик) гуруҳлаштириш натижавий кўрсаткичга (оқибат) таъсир қилувчи омил (сабаб) бўйича ташкил қилинади. Бундай аналитик гуруҳлаштиришда воқеликларнинг бир-бирларига боғлиқликларини ўрганиш мақсадида кўрсаткичлар биринчиси икинчисини келтириб чиқарувчи тарибда тузилади. Яъни, биринчи кўрсаткич иккинчи кўрсаткичга таъсир этувчи омил, ўз навбатида иккинчи кўрсаткич биринчи кўрсаткич таъсирининг натижасидир. Мисол учун, гуруҳдаги ходимларнинг иш стажи, уларнинг ойлик маошини ўзгаришига таъсир этади.

Балансли боғланиш усули

Балансли боғланиш усули

Иктисодий таҳлил қилишда кўрсаткичлар бир-бирлари билан функционал боғлиқликда ўрганилади. Яъни, муайян кўрсаткични ўзгариши иккинчи ёки бир неча кўрсаткичларни ўзгаришига тўғридан-тўғри таъсир қилади ёки улар билан боғлиқ ҳолда рўй беради. Корхона фаолиятида айрим хўжалик жараёнлари бир-бирлари билан функционал боғлиқликда бўлиш билан биргаликда, уларнинг ҳаракати натижасидаги ўзгаришлар ҳам ўзаро мувозанат ҳолатида рўй беради. Мисол учун, товар маҳсулотининг йил давомида сотилган ҳажми ҳамда товар маҳсулотларини йил охирига омбордаги қолдиғини ўрганиш, уларнинг йил бошида омборда бўлган қолдиғи ҳамда йилда давомида ишлаб чиқарилган товар маҳсулотлари ҳажмига тўғридан-тўғри боғлиқ. Бу боғлиқликни қуйидаги формулада (товар маҳсулоти баланси) ифодалаб бериш мумкин.